خراج در لغت

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۸ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

مقدمه

واژه «خراج» ظاهراً از «فراگ» فارسی گرفته شده و در عهد ساسانیان به عنوان مالیات زمین از مردم گرفته می‌شد. مسئولان گردآوری آن، دهقانان بودند که اطلاع دقیقی از وضعیت کشاورزان و میزان محصول آنها داشتند و شامل نقد و جنس بود و در آن زمان بیشتر با اجحاف و تعدی همراه بود[۱].

خراج در لغت عربی به معنای «اتاوه» و «مالیات زمین» آمده[۲] و به معنای غله زمین به کار رفته است[۳].[۴].[۵] و نیز در لغت به معنای نفع یا درآمدی است که از ملک حاصل می‌شود[۶]. همچنین به‌معنای باج گرفتن نیز آمده است[۷]. گاهی به معنای مالیات، جزیه و اجرت نیز به کار رفته است[۸]. خراج در اصطلاح، به مالیاتی گفته می‌شود که از زمین‌های «مفتوحة العنوه» یا «اراضی صلحیه» و یا زمین‌های فیء گرفته می‌شد[۹].[۱۰]

منابع

پانویس

  1. تاریخ مردم ایران، ج۱، ص۵۰۴.
  2. تاج العروس، ج۵، ص۵۰۹.
  3. تاج العروس، ج۵، ص۵۰۹؛ التحقیق فی کلمات القرآن، ج۳، ص۳۲.
  4. تاج العروس، ج۵، ص۵۰۹.
  5. ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۳، ص ۳۱۱.
  6. ابن اثیر، النهایه، ج۲، ص۱۹، ماده خرج.
  7. لغت‌نامه دهخدا، ج۷، ص۹۶۲۷.
  8. ابن منظور، لسان العرب، ج۲، ص۲۵۲، ماده خرج.
  9. منتظری، حسین علی، دراسات فی ولایة الفقیه، ج۳، ص۴۸۸.
  10. حسینی، سید رضا، مقاله «بیت المال»، دانشنامه امام علی ج۷، ص ۴۰۲.