نسخهای که میبینید نسخهای قدیمی از صفحهاست که توسط Wasity(بحث | مشارکتها) در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۴۸ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوتهای عمدهای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۴۸ توسط Wasity(بحث | مشارکتها)
در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شناخت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
شناخت، مهمترین رکن و اساس تعالیماسلامی است. انسان بر اساس شناخت پرورش مییابد و به فردی دینمدار تبدیل میشود، زیرا شناخت ملاک حرکت و اعمال انسان است. در واقع بر هر فرد مسلمانواجب است که هر عمل و حرکتی را بر پایه شناخت و آگاهی به انجام رساند. قرآن کریم میفرماید: نابینا و بینا برابر نیستند[۱][۲].
امام علی (ع) بر مسئله شناخت تأکید دارد تأکید دارد و اعمال و رفتارمردمان را بدون شناخت، فاقد ارزش میداند. از اینرو خطاب به کمیل میفرماید: هیچ کار و حرکتی نیست، مگر اینکه تو در آن محتاج شناخت و معرفتی. انسانی که در طول زندگی به شناخت صحیح دست یابد، واجد صفت حکمت میشود شناخت در واقع پلی است بهسوی حکمت و زندگی حکیمانه؛ و در حد نهایت آن جزو اسماء و صفات الهی است و مرتبه والای آن در انسان کامل، یعنی امامان معصوم (ع) که از حکمت علمی و عملی برخوردارند، متجلی است. انسانها نیز در مسیر زندگی در صورت بروز شناختهای اصیل میتوانند به صفت حکیم متصف شوند. در این صورت گفتار و عملکرد آنها بهنسبت میزان شناخت، با حق و حکمت منطبق میشود[۳].
مکتبنهج البلاغه بر فراگیری دانش سودمند تأکید دارد و به معرفی آن میپردازد. امام (ع) در بیان صفات پرهیزکاران میفرماید: گوشهای خویش را بر علم سودمند برای خویش وقف کردهاند[۹]. از نظر امام (ع) دانستن، تنها کلید شناخت و رسیدن به معرفت نیست، بلکه آموختن دانشی سودمند است که در آن خیری برای انسان وجود داشته باشد. از اینرو میفرماید: بهترین گفته آن است که سود برساند و بدان، دانشی که سود نداشته باشد خیری در آن نیست و از علمی که آموختن آن شایسته نیست خیری بهدست نمیآید[۱۰][۱۱].
در منظر امام، دانش سودمند دانشی است که آدمی را در مسیر زندگیراهنمایی کند و طریق صحیح را به او نشان دهد. امام (ع) در توصیف عقل کارآمد و سودمند میفرماید: در عقل تو همین بس که راه سقوطت را از راه رشدت روشن سازد[۱۲]. عقل انسان از طریق شناخت صحیح به فعلیت و بهرهوری میرسد. شناخت نیز حاصل دو عامل دانش مفید و تجربه است[۱۳].
مکتبنهج البلاغه گرچه راه شناخت و فراگیری دانش سودمند را به انسانها گوشزد میکند، اما انسانها را از محدودیتهای موجود در مسیر شناخت مطلع میسازد. حقیقت این است که آدمی هرگز نمیتواند بر همه علوم شناخت پیدا کند و باید محدودیت خود را در کسب دانش بپذیرد و ندانستن یا نفهمیدن خویش را به واقعیت نسبت ندهد و همیشه به ظرفیت محدود دانش خویش توجه داشته باشد. از اینرو امام علی (ع) به فرزند خویش میفرماید: اگر چیزی از امور بر تو دشوار آمد، آنرا از نادانی خویش نسبت به آن بدان، زیرا تو نخست نادان خلق شدی و سپس علم آموختی و دانا شدی. چه بسیار چیزها که نه میدانی و نه میتوانی درباره آنها نظر دهی و راهی به جایی ببری و بعدها از آنها آگاه خواهی شد[۱۴][۱۵][۱۶].