برای غیبت امام مهدی چه زمینه سازی از جانب امامان انجام گرفت؟ (پرسش)
| برای غیبت امام مهدی چه زمینه سازی از جانب امامان انجام گرفت؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / کلیات غیبت امام مهدی / زمینه سازی برای غیبت امام مهدی |
| مدخل اصلی | آمادگی برای غیبت |
برای غیبت امام مهدی(ع) چه زمینه‌سازی از جانب امامان(ع) انجام گرفت؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت‌الله سید منذر حکیم، در مقاله «غیبت حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
«"محمد"، فرزند امام عسکری(ع) و دوازدهمین امام بر حق، در نیمه شعبان سال ۲۵۵ هجری قمری دیده به جهان گشود. او از نسل علی(ع) و فاطمه(س) است و مسئولیت اصلاح جهانی در آخرالزمان را به عهده دارد. آن امام راستین پس از دو غیبت ظهور می‌کند و بشر را بر اساس قوانین اسلامی به سمت نجات رهنمون می‌شود. تشخیص مصداق واقعی این مصلح بزرگ و جهانی بر عهده پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بالا بوده است. آن بزرگان در مدت زندگی پربارشان پیوسته در جهت نهادینه ساختن این باور در میان مردم کوشیدند. بنابراین، شایسته است مسئله مهدویت از زوایای گوناگون بررسی شود. درباره حضرت مهدی (ع) از معصومان (ع) با روایات بسیاری نقل شده است که نشان می‌دهد ایشان در اندیشه زمینه‌سازی برای مرحله دشوار غیبت کبرا بودند. شیخ صدوق در کتاب شریف کمال الدین و تمام النعمه، بخش قابل توجهی[۱] را به روایات پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و درباره غیبت حضرت مهدی(ع) اختصاص داده است. این روایات دو نکته مهم را هم زمان ارائه می‌دهند.
- بدان سبب که روایات پیش از تولد حضرت مهدی (ع) صادر شده‌اند[۲] نوعی پیش گویی به شمار می‌آیند. در این موقعیت، تحقق مضمون روایات یاد شده بر درستی شان گواهی می‌دهد و ما را از بررسی سندهایشان بی‌نیاز می‌گرداند. از سوی دیگر، تحقق مضمون این روایات، ارتباط معصومان (ع) با عالم غیب را آشکار می‌سازد و اعتماد بیش از پیش بهغیبت کبرا را فراهم می‌آورد.
- این روایات در مدت دو قرن و نیم از تمام معصومان (ع) صادر شده‌اند و یکدیگر را تأیید می‌کنند، این استمرار در خبر دادن و زنده نگه داشتن امر مهدویت، زمینه انتقال شیعیان به عصر غیبت و تحمل مشکل انقطاع از امام را فراهم آورده است.
- حجیت روایات متواتر و قطع پدید آمده از این تواتر، ما را از بررسی سند روایات مربوط بهغیبت بی‌نیاز می‌سازد. بیان جزئیات و ویژگی‌های خاص حضرت مهدی (ع)، از سوی اهل بیت(ع) و شخص پیامبر(ص)، مهدویت و غیبت را امری قطعی می‌سازد. آیة الله سید صدرالدین صدر در کتاب المهدی(ع) روایات مربوط به تب حضرت مهدی(ع) را به گونه‌ای منظم و علمی بررسی کرده است. فهرست فصل دوم کتاب نشان می‌دهد، حضرت مهدی(ع) دقیقا مشخص شده است و هیچ کس نمی‌تواند درباره‌اش تردید کند. روایاتی که حضرت مهدی (ع) را از عرب یا کنانه یا قریش و یا بنی هاشم معرفی کرده با روایات دیگر که او را از فرزندان ابوطالب، آل محمد، عترت، اهل بیت، ذوی القربی و یا فرزندان علی(ع) با خوانده است، تعارض ندارد، زیرا اعم و اخص شمرده می‌شوند. به همین ترتیب، روایاتی که آن حضرت را فرزند امام عسکری(ع) می‌دانند، مؤید دیگر اخبار است و با بیان خصوصیات دقیق، تردید را از مؤمنان می‌زداید. البته با توجه به اهمیت مسئله و لزوم فراهم آوردن زمینه این اعتقاد در میان مردم، نباید انتظار داشته باشیم تمام خصوصیات حضرت(ع) به وسیله پیامبر بیان شود. آن حضرت زمینه سازی را با بیان اصل مسئله مهدویت انجام داد و بیان خصوصیات را به امامان معصوم (ع) وانهاد. رسول خدا(ص) از غیبت حضرتش پرده برداشت و امامان (ع) از درباره ویژگی‌های آن به تفصیل سخن گفتند [۳] البته در روایات پیامبر(ص) اموری چون نسب، اهداف و صفات حضرت مهدی (ع) نیز به چشم می‌خورد. شیخ نجم الدین عسکری در کتاب المهدی الموعود المنتظر عند علماء اهل السنة والامامیة (جلد اول، باب ۱۶) نام چهل تن از علمای اهل سنت را ذکر می کند، که ولادت و غیبت حضرت مهدی (ع) را پذیرفته‌اند. بنابراین، عقیده به تولد و غیبت حضرت مهدی (ع) به شیعه اختصاص ندارد. ارتباط حضرت مهدی (ع) در دوران غیبت صغرا با سفیران خاص خود و توجه دادن شیعیان به مسئله مهم غیبت کبرا و نیز روایاتی که از حوادث دوران طولانی غیبت کبرا خبر می‌دهند، این بخش از تاریخ بشر و زندگی حضرت مهدی (ع) را مطمئن و تردیدناپذیر می‌سازد.[۴]. ملاقات‌ها و تشرفات مستمر در طول قرنهای گذشته که پس از غیبت صغرا انجام گرفته است، بر درستی و تردید ناپذیری حیات امام زمان(ع) و تحقق غیبت کبرا گواهی می‌دهد.[۵]»[۶].
پاسخ‌های دیگر
| ۱.آقای رضوانی؛ |
|---|
|
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:
«موضوع غیبت امام تجربه جدیدی برای امّت بود، تجربه‌ای که به این مقدار از غیبت هرگز هیچ امّتی به چشم خود ندیده بود، لذا امّت و جامعه شیعی احتیاج مبرم به زمینه سازی برای ورود به آن داشت. به همین جهت اهل بیت (ع) و حتی رسول خدا(ص) همگی به طور مکرّر به موضوع غیبت امام دوازدهم اشاره صریح داشته اند. همان گونه که غیبت صغرا قبل از شروع غیبت کبرا نیز به جهت زمینه سازی و ایجاد انس در بین مردم برای ورود به غیبت کبرا بوده اس»[۷].
|
| ۲. مجتبی تونه‌ای؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
«بعد از امام هشتم، دیگر امامان معصوم برای همگان ظاهر نمی‌شدند. بلکه فقط برای خواصّ شیعه، آن هم در موارد خاصّ ظاهر می‌شدند؛ حتی پاسخ سؤالات و رفع نیازمندی‌های آنها را غالبا از پشت پرده انجام می‌دادند، تا شیعیان را برای غیبت ولی عصر (ع) آموزش دهند و آماده کنند. در پرتو همین تجربه و تمرین بود که غیبت امام برای شیعیان گران نبود، در صورتی که برای دیگران سخت و دشوار بود؛ زیرا آنها از چنین دوران تمرین، بی‌بهره بودند[۸]. هرچه دوران غیبت صغری نزدیک‌تر می‌شد، استتار امامان بیشتر می‌گردید و لذا می‌بینیم در زمان امام هادی و امام عسکری (ع) این مسأله محسوس‌تر و ملموس‌تر است. مسعودی می‌نویسد: "روایت شده که امام هادی (ع) غیر از عدّه کمی از یاران خود، از نظر اغلب شیعیان غایب بود. موقعی که امر امامت به امام حسن عسکری (ع) واگذار شد، ان حضرت با خواص شیعیان خود و غیر آنان از پشت پرده صحبت می‌کرد. علّت این‌که آن حضرت و پدر بزرگوارش این عمل را انجام می‌دادند، این بود که مقدمه غایب شدن امام زمان (ع) را فراهم کرده باشند تا شیعیان با این موضوع مأنوس شوند و منکر غایب شدن امام نشوند و مردم به پنهان بودن امام عادت کنند"[۹]»[۱۰]. |
- آیا امامان در گذشته برای وقوع غیبت و آماده کردن شیعیان برای این امر زمینه سازی کرده‌اند؟ (پرسش)
- برای غیبت امام مهدی چه زمینه سازی از جانب امامان انجام گرفت؟ (پرسش)
- آیا پیامبر اکرم برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امیر مؤمنان علی بن ابی طالب برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام حسن مجتبی برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام حسین برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام زین‌العابدین برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام محمد باقر برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام جعفر صادق برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام موسی کاظم برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام رضا برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام محمد تقی برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام هادی برای غیبت فرزندش مهدی زمینه سازی نموده است؟ (پرسش)
- آیا امام عسکری برای غیبت امام مهدی زمینه‌سازی کرده است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ر.ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۵۳۲ تا ۵۹۶ و ج ۲، ص ۳ تا ۸۲
- ↑ کتابهای متعددی نیز قبل از تولد امام زمان (ع) تألیف شده است. (ر.ک: مجلة الفكر الاسلامی، شماره ۱۶). البته وجود روایات قبل از تولد حضرت مهدی (ع)، برای اثبات ادعای مزبور کافی است.
- ↑ برای تحقیق در این زمینه، افزون بر کمال الدین و تمام النعمه، جلد پنجاه و یکم بحار الانوار (ابواب ۱۵ و ۱۶) نیز سودمند می نمایند، مسندهایی مانند: مسند الامام علی، مسند الإمام المجتبی، موسوعة كلمة الامام الحسين موسوعة الامام الصادق، مسند الامام الكاظم، مسند الامام الرضا، مسند الامام الجواد، مسند الإمام الهادی، مسند الإمام الحسن العسکری و عوالم العلوم محدث بحرانی نیز قابل استفاده هستند
- ↑ به روایات رسیده از امام زمان (ع) در دوران سفارت سفرای چهارگانه رجوع شود. با توجه به امامت کودکی پنج ساله و کرامات وی، هر گونه اخباری از او قابل اعتماد خواهد بود، زیرا آنچه امامت ش را اثبات می کند بر صدق عصمت او نیز گواهی می دهد (کافی، ج ۲، ص ۴۶۷ و شیخ صدوق ، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۱۶۰)
- ↑ برای آشنایی فزون تر با این ملاقات ها، به کتاب های: شیخ طوسی، الغيبه، فصل سوم، ص ۲۵۳، ج ۲۲۳ به بعد؛ شیخ صدوق ، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۳ ص ۱۱۳ - ۱۳۱ و... مراجعه شود
- ↑ حکیم، سید منذر، غیبت حضرت مهدی، ص ۱۳۳ - ۱۳۵.
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۲۹.
- ↑ روزگار رهایى، ج ۱، ص ۲۶۶.
- ↑ اثبات الوصیه، ص ۲۳۱.
- ↑ موعودنامه، ص ۴۶.