ابراهیم بن یعقوب جوزجانی
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
ابواسحاق ابراهیم بن یعقوب بن اسحاق سعدی جوزجانی خراسانی تمیمی. در شهر گوزگان (جوزجان) از توابع بلخ به دنیا آمد[۱]. فقه را از احمد بن حنبل[۲]، و حدیث را از عبدالصمد بن عبدالوارث، یزید بن هارون، حسین بن علی جعفی و دیگران آموخت. ابوحاتم، ابوداود، ترمذی، نسائی و برخی دیگر از وی حدیث نقل کرده‌اند[۳]. ابراهیم در دمشق سکنی گزید و همانند دیگر شامیان، در دشمنی با امیرمؤمنان علی(ع) افراط داشت و مطالبی در مخالفت با آن حضرت بیان میکرد[۴]، از این رو حریزی مذهب[۵] شمرده شده است[۶]. سمعانی به اشتباه او را جریری، منسوب به مذهب محمد بن جریر طبری نامیده است[۷]. با این حال احمد بن حنبل و دیگر علمای اهل سنت از او تجلیل کرده و او را از محدثان و مصنفان ثقه به شمار آورده‌اند. او بر منبر مسجد دمشق حدیث میکرد و با احمد بن حنبل مکاتبه داشت[۸]. البته بعضی از رجال‌نویسان به دلیل مخالفت او با امام علی(ع)، وی را ملامت کرده‌اند[۹]. ابراهیم مدتی در مکه، بصره و رمله سکونت داشت و در سال ۲۴۵ه به مصر نیز سفر کرد. وی در سال ۲۵۶ یا ۲۵۹ه در دمشق از دنیا رفت[۱۰].
کتاب‌های الجرح و التعدیل، الضعفاء[۱۱]، المترجم[۱۲]، احوال الرجال، امارات النبوة و الاباطیل[۱۳] آثار او می‌‌باشند.[۱۴]
ابراهیم بن یعقوب جوزجانی
(متوفای سال ۲۵۹) وی از علمای بزرگ جرح و تعدیل اهل سنت است، و آراء و نظرات وی را در احوالات رجال نقل می‌کنند. وی با امیرالمؤمنین(ع) دشمنی داشته است. در احوال وی نوشته‌اند: فیه انحراف عن علی[۱۵].
حافظ ابن حجر عسقلانی می‌نویسد: کان شدید المیل إلی مذهب أهل دمشق فی المیل علی علی؛ او به شدت به مذهب اهل دمشق تمایل داشت از جهت سخت‌گیری و دشمنی بر علی. وی رجال را بر مبنای دشمنی با اهل بیت(ع) جرح و تعدیل می‌کند، هر کس از امیرالمؤمنین(ع) بغضی به دل داشته در نظر او «ثقه» و هر کس با امیرالمؤمنین دوستی داشته مورد جرح قرار گرفته هر چند که ثقه و صدوق باشد!
و نیز می‌گوید: ورأیت فی نسخة من کتاب ابن حبان: حریزی المذهب. وهو-بفتح الحاء المهمله وکسر الراء وبعد الیاء زای-نسبة إلی حریز بن عثمان المعروف بالنصب[۱۶]؛ و در نسخه‌ای از کتاب ابن حبان دیدم که [جوزجانی] حریزی مذهب است - حریزی به فتح حاء مهمله، کسر راء و بعد از یاء زا - منتسب به حریز بن عثمان است که معروف به نصب می‌باشد. پس ابواسحاق جوزجانی از پیروان حریز بن عثمان حمصی است، و چنان که پیشتر بیان شد حریز با امیرالمؤمنین(ع) دشمنی داشته و بغض خود را نسبت به ایشان اعلان می‌کرده است و نوشته‌اند: کان یلعن علیا سبعین مرة کل یوم[۱۷]؛ همواره [حریز] هفتاد مرتبه در هر روز علی [(ع)] را لعن میکرد. پیروی از چنین کسی به روشنی بیانگر بغض جوزجانی نسبت به امیرالمؤمنین(ع) است؛ لذا حافظ ابن حجر می‌گوید: والجوزجانی غال فی النصب[۱۸]؛ جوزجانی در دشمنی زیاده روی داشت.
در احوالات وی نوشته‌اند: إجتمع علی بابه أصحاب الحدیث، فأخرجت جاریة له فروجة لتذبحها فلم تجد من یذبحها، فقال: سبحان الله، فروجة لا یوجد من یذبحها، وعلی یذبح فی ضحوة نیفا وعشرین ألف مسلم[۱۹]؛ اصحاب حدیث بر در خانۀ او جمع شده بودند [تا از او حدیث بشنوند] کنیز او مرغی را بیرون آورد تا کسی آن را ذبح کند اما کسی را برای ذبح مرغ نیافت. [جوزجانی چون این ماجرا را دید] گفت: سبحان الله. کسی پیدا نشد یک مرغ را [به دلیل رقت قلب] ذبح کند در حالی که علی در یک روز بیش از بیست هزار نفر از مسلمانان را کشت.[۲۰]
منابع
پانویس
- ↑ معجم البلدان ج۲ ص۱۸۲
- ↑ تاریخ الاسلام ج۱۹ ص۷۲
- ↑ الجرح و التعدیل ج۲ ص۱۴۸.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق ج۷ ص۲۷۸-۲۸۲
- ↑ منسوب به حریز بن عثمان ناصبی. (مغ)
- ↑ الثقات ج۸ ص۸۱
- ↑ الأنساب ج ۲ ص۵۲
- ↑ تهذیب الکمال ج۲ ص۴۴
- ↑ تاریخ الاسلام ج۱۹ ص۷۲
- ↑ تاریخ مدینة دمشق ج۷ ص۲۷۸-۲۸۲
- ↑ الأعلام ج۱ ص۸۱
- ↑ معجم المؤلفین ج۱ ص۱۲۸
- ↑ المستدرک علی معجم المؤلفین ص۳۳
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص ۷۱.
- ↑ تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۷۲، خلاصة تهذیب الکمال، ج۱، ص۲۳، تاریخ دمشق، ج۷، ص۲۸۱، میزان الاعتدال، ج۴، ص۴۴۸، ۹۷۹۵، لسان المیزان، ج۶، ص۳۰۱، ۱۰۸۲.
- ↑ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۵۹، الکامل فی الضعفاء، ج۱، ص۳۱۰، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۷۲، میزان الاعتدال، ج۱، ص۷۶، ۲۵۷.
- ↑ تاریخ الاسلام، ج۱۰، ص۱۲۴، تاریخ دمشق، ج۱۲، ص۳۴۹، ۱۲۵۴، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۲۱۰، ۴۳۶.
- ↑ مقدمه فتح الباری، ج۲، ص۴۰۶، الفصل التاسع فی سیاق اسماء من طعن من رجال هذا الکتاب.
- ↑ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۵۹، ۳۳۲، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۷۲، تاریخ دمشق، ج۷، ص۲۸۱، ۵۴۴.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱، ص ۱۲۹.