امامت در بینش اسلامی (کتاب)
امامت در بینش اسلامی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مسائل امامت عامه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی ربانی گلپایگانی است و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| امامت در بینش اسلامی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی ربانی گلپایگانی |
| ویراستار | مهدی رفیعی موحد |
| موضوع | امامت و ولایت |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات بوستان کتاب|انتشارات انتشارات بوستان کتاب]][[رده:انتشارات انتشارات بوستان کتاب]] |
| وابسته به | دفتر تبلیغات اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | چاپ اول: ۱۳۸۶ چاپ پنجم: ۱۳۹۳ ش |
| تعداد صفحه | ۴۴۰ |
| شابک | 978-964-0907-77&bibliographicLimitQueryBuilder.biblioDocType=BF&simpleSearch.indexFieldId=221091&nliHolding=&command=I&simpleSearch.tokenized=true&classType=0&pageStatus=0&bibliographicLimitQueryBuilder.useDateRange=null&bibliographicLimitQueryBuilder.year=&documentType=&attributes.locale=fa ۹۷۸-۹۶۴-۰۹۰۷-۷۷ |
| شماره ملی | ۳۷۹۶۴۳۶ |
دربارهٔ کتاب
- در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر به جایگاه امامت در قرآن کریم و احادیث اسلامی، بررسی تعریف‌های امامت، نقل و بررسی اقوال درباره وجوب امامت و دلایل آن، تحقیق درباره فلسفه امامت از نگاه عقل و وحی، پژوهش درباره مهم‌ترین صفات و بایستگی‌های امام مانند: علم، عدالت، افضلیت و عصمت و ارزیابی و نقد دیدگاه‌های مختلف درباره تعیین امام به ویژه دو دیدگاه نص و بیعت مباحث مهم و محوری کتاب حاضر می‌پردازد. به ادعای نویسنده در نقل اقوال و آرای متکلمان اسلامی از مذاهب گوناگون، کوشش شده است به منابع دست اول و معتبر آنان استناد شود و در ارزیابی و نقد آراء و اقوال نیز از عقل و وحی و گزارش‌‌های مستند تاریخی بهره‌گیری شده است. اگر چه مضامین و مفاهیم بحث‌های کتاب جدید نیست و از قرن‌های پیش مورد گفت و گوی متکلمان اسلامی بوده است، ولی ساختار و تا حدی ادبیات آن با آثار دیگران متفاوت است[۲].
فهرست کتاب
- مقدمه؛
- فصل اول: واژه‌شناسی و تعریف امامت:
- واژه‌شناسی و تعریف امامت؛
- تعریف لغوی امامت؛
- کاربردهای امام در قرآن؛
- تعریف‌های متکلمان اسلامی؛
- الف) تعریف‌های عام؛
- ب) تعریف‌های خاص؛
- نکات تکمیلی.
- فصل دوم: جایگاه امامت در تفکر اسلامی:
- قرآن و جایگاه امامت؛
- جایگاه امامت در احادیث اسلامی؛
- جایگاه امامت از منظر تاریخی.
- فصل سوم: وجوب امامت:
- ۱. مذهب امامیه؛
- ۲. مذهب اسماعیلیه؛
- ۳. مذهب زیدیه؛
- ۴. معتزله؛
- ۵. خوارج؛
- ۶. اشاعره؛
- ۷. ماتریدیه؛
- ۸. وهابیه؛
- ۱. آیه اولی الامر؛
- ۲. حدیث «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة»؛
- ۳. سیره مسلمانان؛
- ۴. اجرای حدود و حفظ نظام اسلامی؛
- ۵. وجوب دفع ضررهای عظیم.
- فصل چهارم: قاعده لطف و وجوب امامت:
- تعریف و اقسام لطف؛
- لطف و حکمت الهی؛
- فاعل لطف؛
- برهان لطف بر وجوب امامت؛
- پاسخ گویی به اشکال‌ها.
- فصل پنجم: متکلمان اسلامی و فلسفه امامت:
- مقدمه؛
- بخش نخست: فلسفه امامت از دیدگاه اهل سنت؛
- ۱. معتزله و فلسفه امامت؛
- ۲. ماتریدیه و فلسفه امامت؛
- ۳. اشعریه و فلسفه امامت؛
- بخش دوم: فلسفه امامت از نظر امامیه؛
- ۱. حفظ نظام اجتماعی مسلمانان؛
- ۲. برقراری عدالت اجتماعی؛
- ۳. تکالیف اجتماعی؛
- ۴. اجرای حدود الهی؛
- ۵. امامت و لطف؛
- ۶. حفظ شریعت؛
- مناقشه‌های عبدالجبار؛
- پاسخ‌‌های سید مرتضی؛
- پاسخ به یک اشکال.
- فصل ششم: امامت و فلسفه خلقت:
- انسان کامل، فلسفه خلقت است؛
- انسان کامل خلیفه خداوند در زمین است؛
- پیامبران، امام و خلفای الهی در زمین بودهاند؛
- خلافت الهی و امامت بشر؛
- استمرار امامت و خلافت الهی پس از پیامبران؛
- پاسخ به یک اشکال.
- فصل هفتم: فلسفه امامت از نگاه روایات:
- روایات نبوی؛
- روایات اهل بیت(ع)؛
- مسئولیت‌های اخلاقی، دینی و اجتماعی؛
- مصالح دینی و دنیوی؛
- نظم، امنیت و عدالت اجتماعی؛
- اجرای احکام و حدود الهی؛
- حفظ شریعت؛
- اتمام حجت بر مکلفان؛
- ولایت و هدایت درونی؛
- امامت و غایت خلقت.
- فصل هشتم: بایستگی‌های امامت:
- قریشی بودن امام؛
- پارسایی و عدالت؛
- نقد و نظر؛
- دانایی و کفایت؛
- شیعه امامیه و علم امام(ع)؛
- معتزله و علم امام(ع)؛
- اشعریه و علم امام(ع)؛
- ماتریدیه و علم امام(ع)؛
- زیدیه و علم امام(ع)؛
- حاصل کلام.
- فصل نهم: امامت و افضلیت:
- شیعه امامیه و افضلیت امام؛
- قلمرو افضلیت؛
- امامت مفضول قبیح است؛
- بررسی اشکالات؛
- نقد و نظر؛
- قرآن و افضلیت امام؛
- نقد و نظر؛
- برتری اخروی؛
- ۱. عصمت و افضلیت؛
- ۲. تکلیف سنگین‌تر و پاداش بیش‌تر؛
- ۳. امام، حجت خداوند بر بشر است؛
- ۴. تعظیم ویژه، مستلزم افضلیت است؛
- ۵. برتری در کمالات، مستلزم برتری در پاداش است؛
- ابو بکر باقلانی و افضلیت امام؛
- ارزیابی.
- فصل دهم: عصمت امام از دیدگاه خرد:
- حقیقت عصمت؛
- عصمت علمی؛
- عقاید و آرا؛
- دلایل عقلی عصمت:
- ۱. برهان امتناع تسلسل؛
- بررسی اشکال‌ها؛
- اشکال اول؛
- ارزیابی؛
- اشکال دوم؛
- ارزیابی؛
- اشکال سوم؛
- ارزیابی؛
- اشکال چهارم؛
- اشکال پنجم؛
- ارزیابی؛
- ۲. برهان حفظ شریعت؛
- اشکال؛
- ارزیابی؛
- ارزیابی.
- فصل یازدهم: قرآن و عصمت امام:
- آیه ابتلای ابراهیم(ع)؛
- تقریر اول؛
- تقریر دوم؛
- اشکال؛
- پاسخ؛
- اشکال؛
- پاسخ؛
- آیه اولی الامر؛
- اقوال مفسران اهل سنت؛
- ارزیابی؛
- دیدگاه مفسران شیعه؛
- تقریر اول؛
- اشکال؛
- پاسخ؛
- تقریر دوم؛
- اولوالامر، امامان اهل بیت‌اند؛
- بررسی اشکال‌ها؛
- آیه صادقین؛
- عصمت صادقین؛
- ۱. تقریر علامه حلی؛
- ۲. تقریر فخر الدین رازی؛
- پژوهش پایانی.
- فصل دوازدهم: مذاهب اسلامی و راه تعیین امام:
- نص و معجزه؛
- کیسانیه و نص در امامت؛
- بررسی و نقد؛
- بکریه و نص در امامت؛
- نص و دعوت؛
- نص و وراثت؛
- غلبه و استیلاء؛
- بیعت و انتخاب.
- فصل سیزدهم: شیعه امامیه و لزوم نص در تعیین امام:
- ۱. عصمت امام؛
- ۲. افضلیت امام؛
- ۳. علم گسترده امام؛
- ۴. سیره پیامبر(ص)؛
- ۵. روش انتخاب فاقد مشروعیت است؛
- ۶. امام خلیفه پیامبر(ص) است، نه وکیل مردم؛
- نقد؛
- ارزیابی؛
- ۷. نظریه انتخاب اختلاف خیز است؛
- نقد؛
- ارزیابی.
- فصل چهاردهم: بررسی نظریه انتخاب در تعیین امام:
- گونه نخست: بیعت و اجماع؛
- ۱. رفتار صحابه؛
- نقد؛
- ۲. اثبات خلافت ابوبکر از طریق بیعت؛
- ۱. مقایسه نص در امامت با فرائض اسلامی؛
- ۲. وجوب احتجاج و قیام؛
- نقد؛
- ۳. تعارض نصوص امامت؛
- نقد؛
- ۴. شواهد فقدان نص؛
- ارزیابی و نقد؛
- الف) شواهد مربوط به علی(ع)؛
- ب) شواهد مربوط به خلفا و دیگران؛
- ارزیابی و نقد.
- فصل پانزدهم: نظریه انتصاب و تحلیل رفتار صحابه:
- تبیین نظریه؛
- ارزیابی و نقد؛
- قرآن و صحابه پیامبر(ص)؛
- صحابه پیامبر(ص) از نگاه احادیث؛
- صحابه از نگاه تاریخ؛
- ارزیابی شرایط؛
- تأویل نصوص یا اجتهاد در برابر نص؛
- چکیده؛
- سخن پایانی.
- فصل شانزدهم: نقد فرضیه استحاله در مفهوم امامت:
- فرضیه استحاله در مفهوم امامت؛
- ارزیابی و نقد؛
- اشکال؛
- پاسخ؛
- ۲. عصمت امام؛
- ۳. علم امام؛
- ۴. امامت و اسوه تربیت؛
دربارهٔ پدیدآورنده
