وحی نبوی (کتاب)
| وحی نبوی (بررسی نقش پیامبر در پدیده وحی) | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی ربانی گلپایگانی |
| موضوع | مجاری علم لدنی، وحی الهام، وحی در فلسفه دین علم پیامبر، وحی در عرفان اسلامی |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی |
| سال نشر | ۱۳۹۱ ش |
| تعداد صفحه | ۳۱۹ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۸-۱۹۷-۲ |
| شماره ملی | ۳۰۰۶۰۱۳ |
وحی نبوی (بررسی نقش پیامبر در پدیده وحی)، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی قدسی و ماوراءالطبیعی بودن وحی و آورده‌های وحیانی با نقد دیدگاه دکتر سروش می‌پردازد. این کتاب اثر علی ربانی گلپایگانی است و سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نویسنده در كتاب پژوهشی حاضر به نقد این نظریه دكتر عبدالكریم سروش می‌پردازد كه می‌گوید در پدیده وحی، پیامبران الهی «نقش فاعلی» دارند نه «نقش قابلی». دیدگاهی كه معتقد است نقش فاعلی پیامبر فراتر از قالب زبان است و به حوزه معنا و محتوای وحی نیز گسترش پیدا می‌كند. از پیامدهای این نظریه، بشری، نسبی و خطاپذیر بودن پدیده وحی و متن دینی است كه به تزلزل همه معارف و احكام دینی می‌انجامد. نقد این نظریه با بررسی نقش پیامبر در معنا و محتوا، قالب و ساختار زبانی و غیرزبانی وحی و همچنین نقش دانش و باور مردم عصر پیامبر در وحی و معارف و احكام دینی و تحلیل ماهیت وحی به سامان رسیده و این فرضیه اثبات شده است كه وحی از ویژگی‌های قدسیت و ماوراءالطبیعی، عصمت و جاودانگی برخوردار است».
فهرست کتاب
پیشگفتار
مقدمه
- ساختار تحقیق.
بخش اول: نقش فاعلی پیامبر در پدیده وحی
فصل اول: فاعلیت پیامبر و خداوند در وحی
- فاعلیت پیامبر در وحی؛
- فاعلیت خداوند در وحی؛
- تبیین فلسفی انتساب وحی به خداوند؛
- توجیه عرفانی انتساب وحی به خداوند؛
- ارزیابی و نقد.
فصل دوم: معنا و صورت وحی
- نقد:
- الف) فاعل صورت زبانی قرآن، خداوند است؛
- ب) صورتگری جسمانی معارف متعالی، بدون تأویل نادرست است؛
- ج) نقش عرف در صورتگری احکام وحیانی.
فصل سوم: بررسی دلایل و شواهد دکتر سروش
- استدلال‌های عقلی:
- الف) هرچه در طبیعت رخ می‌دهد، علت طبیعی دارد؛
- ب) هر حادثی شرایط مادی و زمانی دارد؛
- ج) اسناد تکلم به خداوند مجازی است؛
- د) اراده‌های متجدد در خدا محال است؛
- ه) خداوند فاعل بالقصد نیست؛
- ۲. دلایل قرآنی:
- ۴. استشهادهای عرفانی.
فصل چهارم: دلایل نادرستی نظریه دکتر سروش درباره وحی
- الف) نزول قرآن بر پیامبر؛
- ب) وحی قرآن به پیامبر؛
- ج) القای قرآن به پیامبر؛
- د) وحی‌رسانی جبرئیل؛
- ه) قرآن، کلام و کتاب خداوند است؛
- و) «قل»های قرآن؛
- ز) آیات خطابیه؛
- الف) آفریدگان خدا؛
- ب) بندگان خدا؛
- ج) ارسال پیامبران؛
- د) وحی الهی به پیامبران؛
- ۴. عطاها و سنت‌های الهی درباره پیامبران:
- الف) آمون‌های الهی؛
- ب) پیمان‌های الهی؛
- ج) عذاب کافران؛
- د) «قلنا»های قرآن
- ه) پاداش‌ها و کیفرهای الهی.
بخش دوم: وحی و تجربه‌های بشری
فصل اول: وحی و تجربه دینی
- چیستی و ویژگی‌های تجربه دینی؛
- بعد معرفتی تجربه دینی؛
- ویژگی‌های تجربه دینی پیامبر؛
- تجربه دینی و تعالیم واحکام دینی؛
- پژوهش بالینی.
فصل دوم: وحی نبوی و تجربه‌های عرفانی
فصل سوم: وحی و شعر
- چیستی شعر؛
- شعر از نگاه قرآن؛
- احساس شاعر و الهام شاعر؛
- شعر و گشودن افق‌های تازه به جهان؛
- زبان و سبک قرآنی وحیانی است.
فصل چهارم: وحی و الهام
- الهام در لغت؛
- الهام در قرآن از نگاه مفسران؛
- الهام در روایات؛
- الهام در علم کلام
- الهام در اخلاق و عرفان؛
- کاربردهای عام و خاص عرفان؛
- نسبت میان وحی و الهام.
بخش سوم: نتایج‌ها و پیامدها
فصل اول: خطاپذیری وحی
- ارزیابی و نقد؛
- خطای واقعی یا ناسازگاری با دانش بشر؛
- خطاپذیری وحی و مؤید و مطهر بودن پیامبر؛
- شواهد آقای سروش؛
- ارزیابی شواهد:
- الف: نهی پیامبر از لقاح درختان خرما ثابت نیست؛
- نکوهش رفتار مسلمانان درباره اسیر گرفتن در جنگ بدر؛
- رؤیای ابراهیم (ع) و ذبح عظیم.
فصل دوم: محدودیت دانش پیامبر
- عقل کلامی و دانش پیامبر؛
- عقل فلسفی و علم پیامبر؛
- قلمرو علم پیامبر از نگاه وحی؛
- دانش پیامبر (ص) به قوانین طبیعی؛
- مفسران و اعجاز علمی قرآن؛
- روش قرآن در بیان قوانین علمی؛
- پرهیز از افراط در تفسیر علمی قرآن؛
- اذعان و ایمان به عظمت قرآن؛
- قرآن و شهاب‌های آسمانی؛
- شهاب‌ها از نظر فلسفه و علم قدیم؛
- شهاب‌ها از نظر دانشمندان جدید؛
- مقایسه دیدگاه قرآن و علم جدید درباره شهاب‌ها؛
- شهاب‌ها و رجم شیاطین؛
- دیدگاه مفسران اسلامی؛
- نتیجه آرای مفسران اسلامی؛
- دیدگاه علامه طباطبایی؛
- ملاحظات در کلام دکتر سروش
فصل سوم: استمرار وحی و تکامل تدریجی دین
- حاصل نظریه؛
- ارزیابی و نقد؛
- پیدایش و تکامل تدریجی مستلزم تکامل همیشگیست؛
- تکامل نهایی دین اسلام در زمان پیامبر (ص)؛
- کسی بر پیامبر اکرم برتری ندارد؛
- بررسی منشأ خطا؛
- مقایسه«حسبنا تجربة النبی» به «حسبنا کتاب‌الله»؛
- امامت شیعی و فرضیه بسط تجربه نبوی؛
- علل پیدایش فرقه‌های مذهبی در دنیای اسلام.
فصل چهارم: آیا پیامبر شارع احکام اسلامی بوده است؟
فصل پنجم: مبنا و معیار تشریع چیست؟
- دکتر سروش و معیاربودن عرف در تشریع الهی؛
- نامعقولی مبنابودن عرف در تشریع؛
- عرف‌های تخطئه‌شده از سوی پیامبر؛
- حکمت الهی معیار تشریع دین؛
- جایگاه عارف در فقه اسلامی؛
- جهان‌شمولی و جاودانگی احکام اسلامی؛
- توجیهی بی‌اساس؛
- مرز زمان یا شرط حاکم.
فصل ششم: منطق دوگانه در پیروی از پیامبر اکرم (ص)
- حاصل کلام؛
- ارزیابی و نقد:
- الف) ناسازگاری‌های درونی؛
- ب) منطق پیروی از شریعت اسلام؛
- ج) مصلحت‌های آشکار و پنهان؛
- کتاب‌نامه؛
- فهرست آیات؛
- نمایه اعلام؛
- نمایه موضوعی.[۱]
دربارهٔ پدیدآورنده
