جهاد در فقه اسلامی

جهاد در لغت

جهاد در لغت از جَهد به معنای مشقت و زحمت یا از «جُهد» به معنای وسع و طاقت است. و در اصطلاح عبارت است از بذل جان و مال در راه خدا در نبرد با کافران و باغیان، یا بذل جان، مال و توان خود در راه اعتلای اسلام و برپا داشتن شعائر آن^[۱]. عنوان جهاد، بابی مستقل در فقه است که در آن به تفصیل از احکام جهاد سخن رفته است^[۲].

فضیلت جهاد

فضیلت: جهاد از برترین اعمال و دری از درهای بهشت و از ارکان مهم اسلام است و در قرآن و احادیث برای جهاد و مجاهدان فضایل بسیاری ذکر شده است^[۳].^[۴]

اقسام جهاد

جهاد را به دو قسم ابتدایی و دفاعی تقسیم کرده‌اند^[۵]. البته برخی، نام جهاد بر قسم دوم نهادن را مَجاز دانسته و گفته‌اند: جهاد ثابت در شرع که دارای احکامی ویژه است، همان جهاد ابتدایی است و قسم دوم از اقسام دفاع است^[۶].

جهاد ابتدایی

موضوع اکثر کتابهای فقهی در باب جهاد، جهاد ابتدایی است. جهاد ابتدایی در برابر سه گروه واجب است:

کافران غیر ذمی اعم از اهل کتاب و غیر اهل کتاب؛
کفار ذمی‌ای که شرایط ذمه را نادیده گرفته‌ان؛
باغیان^[۷].

وجوب جهاد ابتدایی منوط به تحقق این شرایط است: بلوغ، عقل، آزاد بودن (حریت)، مرد بودن و معذور نبودن. جهاد ابتدایی در ماه‌های حرام (رجب، ذیقعده، ذیحجه و محرم) حرام است، مگر آنکه دشمن آغازگر جنگ باشد و حرمتی برای ماه‌های حرام قائل نباشد^[۸]. فرار از جنگ حرام، بلکه از گناهان کبیره^[۹] است، مگر آنکه شمار مسلمانان کمتر از نصف نیروهای دشمن باشد که در این صورت مقاومت در برابر آنها واجب نیست^[۱۰]. خدعه در جنگ، جز در صورتی که دشمن امان داشته باشد، جایز است^[۱۱] و ...^[۱۲].

جهاد دفاعی

جهاد اکبر

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس

↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۰.
↑ مهذب الاحکام، ج۱۵، ص۷۷-۷۸.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۰.
↑ الوسیلة، ص۱۹۹؛ الجامع للشرائع، ص۲۳۳؛ تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۱۹-۲۰؛ الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۷-۸؛ الحدائق الناضرة، ج۳، ص۴۱۵.
↑ سداد العباد، ص۴۰۹.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۶.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲-۳۴.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۵۶.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۶۱.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۷۸-۷۹.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۶

[1] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳.

[2] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۰.

[3] مهذب الاحکام، ج۱۵، ص۷۷-۷۸.

[4] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۰.

[5] الوسیلة، ص۱۹۹؛ الجامع للشرائع، ص۲۳۳؛ تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۱۹-۲۰؛ الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۱-۳۸۲؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۷-۸؛ الحدائق الناضرة، ج۳، ص۴۱۵.

[6] سداد العباد، ص۴۰۹.

[7] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۴۶.

[8] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲-۳۴.

[9] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۵۶.

[10] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۶۱.

[11] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۷۸-۷۹.

[12] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۶

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]