سوید بن غفله
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
- سوید بن غفله بن عوسجه بن سعد جعفی کوفی، ملقب به ابوامیه، از قبیله مذحج و از طبقه اول تابعین[۱] بوده است [۲]. شیخ طوسی او را در زمره اصحاب حضرت علی[۳] و امام حسن(ع)[۴]؛ برقی او را جزء دوستان امیرالمؤمنین(ع)[۵] و ابن‌عساکر وی را جزء راویان از امام حسن(ع) به شمار آورده است[۶].[۷]
تاریخ ولادت
- سوید در سال عام الفیل یا دو سال بعد از آن متولد شده است[۸] و از او روایت شده که گفته است: "من و پیامبر هم سال بودیم، و من در سال فیل متولد شدم". همچنین از او نقل شده که گفته است: "من دو سال از پیامبر(ص) کوچک‌تر بودم"[۹].
- وی دوران جاهلیت را درک کرد[۱۰] و گفته شده است که او با پیامبر(ص) نماز خوانده و همنشین ایشان بوده است، در حالی که این مطلب صحیح نیست[۱۱]. او در زمان حیات آن حضرت مسلمان شد و به منظور دیدار آن حضرت راهی مدینه شد اما هنگامی به مدینه وارد شد که رسول خدا(ص) رحلت فرموده بود[۱۲].[۱۳]
ویژگی‌های اخلاقی
- سوید، مردی زاهد و متواضع بود[۱۴]. علی بن مدینی می‌گوید: "روزی به خانه احمد بن حنبل داخل شدم؛ خانه‌اش آن‌گونه بود که خانه سوید بن غفله، از نظر زهد و تواضع توصیف شده بود"[۱۵]. همچنین سوید فردی فقیه، عابد، قانع و عالی‌قدر بود[۱۶].[۱۷]
فعالیت‌های جهادی
- سوید بن غفله در جنگ قادسیه شرکت داشت. او مردی شجاع و دلیر بود و نقل شده است، در جنگ قادسیه ناگهان فریادی در لشکر بلند شد که شیری به سوی لشکر می‌آید؛ پس سوید به طرف شیر حمله کرد و با شمشیر خود بر فرق آن کوبید، به طوری که شمشیر او تا کمر شیر رسید و آن را از پا در آورد[۱۸]. همچنین وی در جنگ صفین با علی بن ابی طالب(ع) همراه بود [۱۹].[۲۰]
فعالیت‌های فرهنگی
- سوید از حضرت علی، امام حسن(ع)، ابن مسعود، ابوذر، بلال، سلیمان بن ربیعه، زر بن حبیش، عبدالرحمن بن عبله و... روایت نقل کرده است و ابراهیم نخعی، سلمه بن کهیل، ابراهیم بن عبدالاعلی، نعیم بن ابوهند، عبده بن ابولبابه، عبدالعزیز بن رفیع، میسر، عبدالرحمن بن ابولیلی، شعبی، خیثمه بن عبدالرحمن، جابر جعفی، حنان و... از او روایت نقل کرده‌اند [۲۱].
- همچنین سوید راوی احتجاج حضرت فاطمه(س) بر مردم در ماجرای غضب فدک از ایشان است [۲۲]. سوید بن غفله درباره زهد و پارسایی حضرت علی(ع) چنین نقل کرده است: "روزی به نزد علی(ع) رفتم و دیدم که در خانه‌اش جز حصیر کهنه‌ای که آن حضرت روی آن نشسته است، چیزی نیست؛ پس گفتم: یا امیرالمؤمنین! شما فرمانروا و حاکم مسلمین هستید و بیت‌المال در اختیار شماست و مردم دسته دسته به خدمت شما می‌آیند، در حالی که جز این حصیر چیزی در خانه شما نیست؟!
- فرمود: ای سوید! انسان عاقل با وجود سرای جاودانی پیش رو، این سرای گذرا را آباد نمی‌کند؛ ما کالای خود را به آنجا منتقل کرده‌ایم و ما را نیز در آینده نزدیک بدان جا می‌برند! پس به خدا سوگند که سخن او مرا به گریه در آورد"[۲۳].
- همچنین از سوید بن غفله نقل شده است:"روزی به امر پیامبر(ص) جمع کننده زکات پیش ما آمد، من دست او را گرفتم و در فرمانی که برای او نوشته شده بود، چنین خواندم که نباید دام‌های جدا از یکدیگر را یکجا، جمع و نباید دام‌های جمع شده را از یکدیگر پراکنده سازد؛ در همان حال، مردی ماده شتر بزرگ و تنومندی را آورد که او برای زکات بپذیرد، اما او نپذیرفت. کس دیگری ناقه دیگری را که از آن کم ارزش‌تر بود، آورد که او آن را هم نپذیرفت و گفت: "چگونه چون ممکن است آسمان بر من سایه افکند و زمین مرا بر خود تحمل کند، در حالی که چون به حضور پیامبر(ص) برسم، بهترین شتر شخص مسلمانی را برای زکات گرفته باشم"[۲۴]؟[۲۵]
مدت عمر و تاریخ وفات
- در منابع درباره سن سوید بن غفله و تاریخ وفات او اختلاف نظر وجود دارد؛ ابونعیم سال وفات وی را تاریخ سال هشتاد هجری می‌داند و ابوعبید قاسم بن سلام، ابن نمیر و هارون بن حاتم تاریخ درگذشت سوید را سال ۸۱ هجری نقل کرده‌اند[۲۶]. عمرو بن علی و فلاس هم سال ۸۲ هجری را سال وفات او می‌دانند[۲۷]. هیثم سن او را هنگام درگذشت، ۱۲۸ سال؛ ابن نمیر و عمرو بن علی، ۱۲۰ سال و عاصم بن کلیب ۱۳۰ سال نقل کرده‌اند[۲۸]. درباره وضعیت سوید در کهن سالی از حنش بن حارث بن لقیط نقل شده که گفته است: وقتی سوید بن غفله برای رفتن پیش همسری که در قبیله بنی‌اسد داشت، از کنار ما در مسجد می‌گذشت، در آن هنگام، ۱۲۷ ساله بود. او گاهی در نماز توان رکوع کردن داشت و گاه رکوع را انجام نمی‌داد و گاهی نشسته نماز می‌خواند. خیثمه درباره وصیت سوید، می‌گوید: سوید بن غفله وصیت کرد که "وقتی مردم، به هیچ کس خبر ندهید و در قبرم گچ و آجر و چوب به کار نبرید و هیچ زنی در تشییع جنازه‌ام حاضر نشود و مرا در چیز دیگری جز همین دو جامه‌ام کفن نکنید"[۲۹].[۳۰]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ تهذیب التهذیب، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۲۷۸؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۶، ص۱۳۲.
- ↑ النجوم الزاهره، یوسف بن تغری بردی، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ رجال الطوسی، طوسی، ج۱، ص۶۶.
- ↑ رجال الطوسی، طوسی، ج۱، ص۹۴.
- ↑ رجال البرقی، برقی، ص۴.
- ↑ تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، ج۱۳، ص۱۶۳.
- ↑ کرمی، فاطمه، مقاله «سوید بن غفله»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۴۲۵.
- ↑ بهجة الآمال، حسین بن رضا بروجردی، ج۴، ص۵۰۴؛ منتهی المقال، محمد بن اسماعیل مازندرانی، ج۳، ص۴۱۷.
- ↑ دلائل النبوه، ابوبکر بیهقی، ج۱، ص۷۹؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۶، ص۷۶؛ الوافی بالوفیات، صفدی، ج۱۶، ص۴۶؛ البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج۹، ص۳۷.
- ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۲، ص۶۷۹.
- ↑ تاریخ الإسلام، ج۶، ص۷۶.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۳۳-۱۳۲؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۶، ص۲۲۷؛ أسد الغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۳۴۰؛ النجوم الزاهره، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ کرمی، فاطمه، مقاله «سوید بن غفله»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۴۲۵-۴۲۶.
- ↑ الإصابه، ابن حجر، ج۳، ص۲۲۱.
- ↑ تهذیب التهذیب، ابن حجر، ج۴، ص۲۷۸؛ تاریخ الإسلام، ج۶، ص۷۸.
- ↑ شذرات الذهب، ابن عماد حنبلی، ج۱، ص۳۳۳؛ مرآة الجنان، عبدالله بن اسعد یافعی، ج۱، ص۱۳۲؛ العبر، محمد بن احمد ذهبی، ج۱، ص۶۸.
- ↑ کرمی، فاطمه، مقاله «سوید بن غفله»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۴۲۶.
- ↑ الاستیعاب، ج۲، ص۶۷۹؛ أسد الغابه، ج۲، ص۳۴۰-۳۴۱.
- ↑ الاستیعاب، ج۲، ص۶۷۹؛ بهجة الآمال، ج۴، ص۵۰۵؛ قاموس الرجال، محمد تقی شوشتری، ج۵، ص۳۴۶.
- ↑ کرمی، فاطمه، مقاله «سوید بن غفله»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۴۲۶.
- ↑ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۷۸؛ تهذیب الأسماء و اللغات، یحیی بن شرف نووی، ج۱، ص۱۷۴؛ الإصابه، ج۳، ص۲۲۱؛ تاریخ الإسلام، ج۶، ص۷۶؛ موسوعة طبقات الفقهاء، جعفر سبحانی، ج۱، ص۳۹۴.
- ↑ الاحتجاج، احمد بن علی طبرسی، ج۱، ص۱۰۸.
- ↑ تذکره الخواص، سبط بن جوزی، ص۱۱۰.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۳۳؛ أسد الغابه، ج۲، ص۳۴۰.
- در گرفتن زکات، دستور پیامبر اعظم(ص) این بود که دام‌های گزیده و خوب را برای زکات از پرداخت کنندگان نگیرند و با آنان مدارا و مهربانی کنند؛ برای آگاهی بیشتر، به بحث زکات کتاب‌های مفصل فقه مراجعه شود.
- ↑ کرمی، فاطمه، مقاله «سوید بن غفله»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۴۲۷-۴۲۸.
- ↑ تاریخ الإسلام، ج۶، ص۷۸.
- ↑ تاریخ الإسلام، ج۶، ص۷۸؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۷۹.
- ↑ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۷۹؛ تهذیب الأسماء و اللغات، ج۱، ص۱۷۴؛ الإصابه، ج۳، ص۲۲۱.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۳۴ - ۱۳۳.
- ↑ کرمی، فاطمه، مقاله «سوید بن غفله»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۴۲۸.