حدیث علی مع الحق
متن حدیث
««علىّ مع الحقّ و الحقّ مع علىّ و لن يفترقا حتّى يردا علىّ الحوض يوم القيامة»
ترجمه حدیث
علی با حق است و حق با علی و این دو جدا نمی‌شوند تا روز قیامت در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند
مشخصات حدیث
نام‌های دیگرحدیث معیت
صادره ازپیامبر خاتم a
راویان
محتوای حدیث
دلالت حدیث
منابع حدیث
اعتبار سندمتواتر
منابع شیعه

مقدمه

امام علیS از نخستین روزهای نزول وحی، در کنار پیامبر بود و آیات قرآن و صدای جبرئیل را می‌شنید و معارف قرآن را از پیامبر می‌آموخت و فکر و جانش، کلام و زندگی‌اش، گفتار و کردارش همه قرآنی بود. تعبیر معیّت دربارۀ علی و حق آمده است: «علیّ مع الحقّ و الحقّ مع علیّ»[۱].

حق و علی

حق، معیار سنجش اشخاص، احزاب، اعمال و اقوال است و میزانی است که با عرضه‌کردن هر سخن و هر عمل بر آن، حقانیت یا بطلانش روشن می‌شود. در احادیث متعدّد، امیر المؤمنینS و حق، همراه و با هم و یکی دانسته شده است، این، هم عصمت امام علیS را می‌رساند، هم بر حق بودن او را در همۀ جبهه‌ها و در تعارض با همۀ اشخاص[۲].

پیامبر اکرمa فرمود: "علی با حق است و حق با علی است، هرجا که او باشد، حق هم همانجا و بر محور او می‌گردد"[۳]. همراهی علیS با حق و این معیّت، روشن‌ترین دلیل بر حقانیّت او و گمراه بودن دشمنان اوست. این حقیقت، هم به صورت خبری نقل شده است، مثل حدیثی که گذشت، هم به صورت دعا و خواسته از درگاه، خدا، مثل این تعبیر: "خدایا هرجا که علیS بود، حق را بر مدار او بگردان"[۴]. چنین سخنانی دربارۀ عمّار یاسر هم از زبان پیامبر خدا نقل شده است و این معیاری بود که برای افراد مردّد در جبهۀ صفین، طرف حق را نشان می‌داد.

حدیث «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُمَا دَار» وسیله‌ای برای حق‌شناسی و باطل‌شناسی در صحنه‌های فتنه و موارد مشتبه است و دلیلی بر امامت آن حضرت است. این حدیث، علاوه‌ بر منابع شیعی، در کتب اهل سنت هم آمده است[۵]. هماهنگی و با هم بودن علیS و قرآن نیز که همین مفاهیم و نتایج را دربر دارد، در احادیث متعدّدی آمده است، از جمله حدیث پیامبر اکرمa: «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْض‏»[۶] در حدیث دیگری از قول پیامبر خدا، همراه بودن علیS با حق و با قرآن یکجا بیان شده است: « عَلَيَّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْقُرْآنِ وَ الْحَقِّ وَ الْقُرْآنِ مَعَهُ وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَى الْحَوْضِ».[۷] آنچه در فرهنگ عامیانه و زبان مردم رایج است (حق با علی است) با تکیه بر همین پشتوانه‌های حدیثی است[۸].

دلالت حدیث بر عصمت امام علی

در روایات متعدد و معتبر نقل شده که پیامبر اکرمa درباره امیرالمؤمنینS فرموده است: «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُمَا دَارَ»؛ علی با حق است و حق با علی است و هر جا که علی باشد حق با اوست”.

در برخی از روایات، علیS و قرآن دایر مدار یکدیگر معرفی شده‌اند: «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُ» و در روایات دیگری هر دو مطلب بیان شده است[۹].

در خطبه غدیر، آن‌گاه که پیامبر اکرمa ولایت امیرالمؤمنینS را اعلان کرد، در حق او دعا کرد و از خداوند خواست که حق را دایر مدار او قرار دهد: «وَ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ حَيْثُ دَارَ». در صحت حدیث غدیر جای کمترین تردیدی وجود ندارد. این روایات گویای آن است که علیS، عِدل قرآن بوده و میان آنان جدایی نیست[۱۰].[۱۱] به عبارت دیگر در اینکه پیامبر اکرمa به دستور خداوند متعال، حق را دایر مدار علی قرار داده است، تردیدی وجود ندارد، و مفاد روشن این مطلب آن است که علی، معیار و میزان شناخت حق از باطل است. این ویژگی جز با عصمت به دست نمی‌آید؛ زیرا همه آرا، اقوال و اعمال غیر معصوم، حق نخواهد بود،؛ چراکه ممکن است از روی عمد یا سهو دچار خطا شود[۱۲].

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

  1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۲۱؛ علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی، ص۴۳.
  2. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱۷.
  3. «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُمَا دَار»؛ موسوعة الامام علی بن ابی طالب ج ۲ ص۲۳۷
  4. «اللَّهُمَّ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَ عَلِيٍّ حَيْثُمَا دَار»؛ موسوعة الامام علی بن ابی طالب ج ۲ ص۲۳۸
  5. کتاب حق با علی است از مهدی فقیه ایمانی
  6. کشف الغمه ج۱ ص۱۴۸
  7. موسوعة الامام علی بن ابی طالب ج ۲ ص۲۳۷
  8. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۱۷.
  9. ر.ک: الغدیر، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۲.
  10. به مدخل «علی در قرآن» مراجعه شود
  11. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۲۱؛ علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی، ص۴۳.
  12. ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت، ص۶۳.