آیا سرداب محل سکونت امام مهدی است؟ (پرسش)
آیا سرداب محل سکونت امام مهدی(ع) است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
| آیا سرداب محل سکونت امام مهدی است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / سرداب غیبت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
آیت‌الله نجم‌الدین طبسی، در کتاب «تا ظهور ج۱» در این‌باره گفته است:
«اتهام دیگری که اهل سنت، شیعه را بدان متهم می‌کنند این است که می‌گویند: شیعه قائل است که امام زمان (ع) در دوران غیبت، داخل سرداب زندگی می‌کند.
رفع اتهام: در هیچ یک از احادیث و متون شیعی چنین سخنی به چشم نمی‌خورد و هیچ عالم شیعی چنین مطلبی را نگفته است؛ بلکه اعتقاد شیعه در مورد مکان حضرت ولی عصر (ع) در دوران غیبت این است که کسی از محل اقامت حضرت در دوران غیبت، اطلاع ندارد. و جریان جزیره خضراء افسانه‌ای بیش نیست. تنها در روایات شیعه اشاره شده که در دوران غیبت صغری برخی از خواص شیعه و در دوران غیبت کبری بعضی از موالیان خاص حضرت از مکان وی مطلع هستند.
روایت نخست: "امام صادق(ع) می‌فرمایند: صاحب الأمر دارای غیبتی خواهد بود و در تنهایی و عزلتی بسر خواهد برد و در دوران غیبتش از توان و قدرت برخوردار است و همراه با سی تن که در کنار اویند بیم و هراسی به خود راه نمی‌دهد و بهترین جایگاه اقامتش مدینه است"[۱]؛
روایت دوم: "ابو هاشم جعفری گفته: به محضر مبارک امام عسکری(ع) عرض کردم:جلالت قدر و بزرگی شما مانع می‌شود که از شما مسأله‌ای را بپرسم،آیا اجازه می‌فرمایید تا از شما سؤالی بپرسم؟ حضرت فرمودند: سؤال کن. عرض کردم:آیا شما فرزندی دارید؟ فرمود:آری. عرض کردم:اگر حادثه‌ای روی دهد (یعنی شما از دنیا بروید) فرزندتان را در کجا جست‌وجو کنیم و در کجا از ایشان سؤال کنیم؟ حضرت فرمودند: در مدینه"[۲].
روایت سوم: امام صادق(ع) می‌فرمایند: حضرت قائم(ع) دارای دو غیبت یکی کوتاه مدت و یکی دراز مدت است. در دوران غیبت کوتاه مدت (غیبت صغری) جز شیعیان خاص وی از محل اقامت او آگاه نیستند و در غیبت دراز مدت (غیبت کبری) جز خدمتگزاران ویژه آن حضرت کسی از جایگاه وی مطلع نیست"[۳].
نتیجه: در این روایات اشاره به شهر مدینه شده بود و هیچ‌گونه اشاره‌ای به زندگی امام زمان (ع) داخل سرداب نشده است»[۴].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
«نویسندگان متقدم اهل‌سنت می‌پندارند که شیعه سرداب را محل ظهور می‌داند، اما نویسندگان بعدی به جای تتبع، رفع خطا و بیان حقیقت، پا را فراتر نهاده‌اند و ادعا نموده‌اند که شیعه معتقد است امامشان سالیان متمادی در سرداب به سر می‌برد و در همان‌جا زندگی می‌کند[۵]. مرحوم علامه امینی در کتاب الغدیر در پاسخ به این بهتان می‌فرماید: تهمت سرداب زشت‌تر است. درحالی‌که شیعه عقیده ندارد که امام در سرداب مخفی شده و از آنجا ظهور می‌کند. ای کاش آنان که این تهمت را زده‌اند دست‌کم حرفشان را یکی می‌کردند. ابن بطوطه در سفرنامه‌اش می‌گوید:[۶] در حله است. قرمانی در اخبار الدول می‌گوید در بغداد و دیگران می‌گویند در سامرا و قصیمی نمی‌داند کجا است، لذا جایی را نام نمی‌برد تا عیبش آشکار نشود[۷]. همچنین آیت اللّه صافی گلپایگانی در مورد محب الدین خطیب مدینه منوره می‌فرماید: از اشتباهات فاحش ایشان به تبع گذشتگانش این است که عقیده در سرداب بودن امام را به شیعه نسبت داده و گمان کرده است که وکلای امام باب سرداب بوده‌اند. درحالی‌که کتاب‌های شیعه در دست است، حتی آنها که قبل از ولادت امام نوشته شده‌اند و در آنها از این بهتان اثری نیست. اما آنها عادت به تحقیق ندارند و هرچه دلشان بخواهد می‌گویند[۸]. امام صادق (ع) می‌فرماید: صاحب این امر میان مردم رفت‌وآمد می‌کند در بازارشان راه می‌رود و بر فرش‌های آنها قدم می‌گذارد، درحالی‌که مردم او را نمی‌شناسند[۹] امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: به پروردگارم سوگند! حجت خدا، روی زمین راه می‌رود و در خانه‌ها وارد می‌شود... سخنان را می‌شنود و بر مردم سلام می‌دهد[۱۰] طبق روایات مربوط به محل زندگی حضرت، ایشان غالباً اطراف مدینه منوره حضور دارند و نیز ملاقات‌های فراوان و معتبری که با حضرت در مکان‌های مختلف اتفاق افتاده همه گویای حضور حضرت در جامعه و میان مردم است و وجود ایشان در سرداب را نفی می‌کند»[۱۱]. |
- سرداب سامرا چه ویژگی‌هایی دارد؟ (پرسش)
- مراد از سرداب غیبت چیست؟ (پرسش)
- آیا سرداب محل سکونت امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا سرداب محل غیبت امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا سرداب محل زیارت است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی در عصر غیبت در سرداب خانه خود مخفی و غایب شده است؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی از سرداب غیبت ظهور خواهد کرد؟ (پرسش)
- ماجرای سرداب غیبت چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه علمای اهل سنت در مورد سرداب سامرا چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه علمای شیعه در مورد سرداب سامرا چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ "عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ وَ لَا بُدَّ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ"؛ کافی، ج ۱، ص ۳۴۰، ح ۱۶.
- ↑ "مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي هَاشِمٍ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي مُحَمَّدٍ (ع) جَلَالَتُكَ تَمْنَعُنِي مِنْ مَسْأَلَتِكَ فَتَأْذَنُ لِي أَنْ أَسْأَلَكَ فَقَالَ سَلْ قُلْتُ يَا سَيِّدِي هَلْ لَكَ وَلَدٌ فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فَإِنْ حَدَثَ بِكَ حَدَثٌ فَأَيْنَ أَسْأَلُ عَنْهُ قَالَ بِالْمَدِينَةِ "؛ کافی، ج ۱، ص ۳۲۸، ح ۲.
- ↑ "مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) لِلْقَائِمِ غَيْبَتَانِ إِحْدَاهُمَا قَصِيرَةٌ وَ الْأُخْرَى طَوِيلَةٌ الْغَيْبَةُ الْأُولَى لَا يَعْلَمُ بِمَكَانِهِ فِيهَا إِلَّا خَاصَّةُ شِيعَتِهِ وَ الْأُخْرَى لَا يَعْلَمُ بِمَكَانِهِ فِيهَا إِلَّا خَاصَّةُ مَوَالِيهِ "؛ کافی، ج ۱، ص ۴۰۰، ح ۱۹؛ غیبت نعمانی، ص ۱۷، ح ۱.
- ↑ طبسی، نجم‌الدین، تا ظهور، ج۱، ص ۱۰۶-۱۰۹.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۱۲، ص ۳۹۱؛ ابن حجر، الاصابة، ج ۲، ص ۴۳۸ و عبد اللّه علی القصیمی، الصراع بین الاسلام و الوثنیه، ج ۱، ص ۳۷۴
- ↑ الغدیر، ج ۲، ص ۱۹۸
- ↑ همان ج ۳، ص ۳۰۹ و ۳۰۸
- ↑ مجموعه الرسائل، ج ۲، ص ۴۰۵
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۶۴، ح ۴
- ↑ همان، باب ۱۰، ص ۱۴۴، ح ۱۰
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۳۸.