محمد بن جعفر دیباج
مقدمه
محمد بن جعفر صادق، فرزند امام صادق (ع) عابد و پارسا که همه عمر را یک روز در میان روزه میگرفت. او بعد از شهادت پدرش، ادعای امامت نمود و مردم را به امامت خویش فراخواند. کنیه او ابو جعفر بود و بسیار مورد اطمینان و مورد احترام مردم بود. زمانی که امام جعفر صادق (ع) به شهادت رسیدند، گروهی از مردم، به اتفاق فرزندان محمد، به سرکردگی حسین بن حسن افطس، به او اصرار کردند که از مقام و موقعیت خویش استفاده کرده و قیام نماید و ادعای امامت کند. اصرارها چنان زیاد بود که محمد بن جعفر، قیام کرد و ادعای امامت نمود و دیگران نیز او را حمایت کردند. محمد بن جعفر در مکه بود که امام رضا (ع) نزد او آمد و فرمودند: «ای عمو جان! پدر و برادرت را تکذیب نکن. امر خلافت و امامت تو سرانجام نخواهد داشت». امام رضا (ع) این بگفت و به سوی مدینه بازگشت. چندی نگذشت که لشکریان مأمون به محمد حمله کردند و او امان خواست. پس لباسی سیاه بر تن کرد و به منبر رفت و خود را از خلافت خلع نمود و اعلام داشت که این خلافت شایسته مأمون است. او بعد از این ماجرا به سوی گرگان رفت و در شعبان سال ۲۰۳ هجری قمری، در گرگان درگذشت. گویند که مأمون بر جنازه او نماز خواند[۱].[۲]
آشنایی اجمالی
محمد دیباج فرزند امام جعفر صادق(ع)(م ۲۰۳ق)، عموی امام رضا(ع) نیز از جمله قیام کنندگان در دوره زندگی امام رضا(ع) بود که به رغم موافق نبودن امام رضا(ع)، در مکه قیام کرد[۳]. امام رضا(ع) به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، پدر و برادر خود (امام صادق و امام کاظم(ع)) را با این اقدام تکذیب مکن». او نیز پس از مدتی کوتاه، شکست سختی را متحمل شد؛ به گونهای که مجبور شد همچون عباسیان لباس سیاه بپوشد و درخواست امان کرده، گفتههای پیشین خود را تکذیب کند و حکومت را مخصوص عباسیان اعلام دارد[۴]. واکنش امام رضا(ع) به قیامهای یادشده نشان میدهد که ایشان با شناخت کافی از قوا و تحرکات دشمن و شرایط فرهنگی و مذهبی عموم مسلمانان، این قیامها را عقیم میدانسته و معتقد بود خیزشهای آنان تنها سبب ریخته شدن خون علویان و محرومیتهای بیشتر شیعیان از جهت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی خواهد بود[۵].[۶]
مقدمه
محمد بن جعفر صادق، فرزند امام صادق (ع) عابد و پارسا که همه عمر را یک روز در میان روزه میگرفت. وی در سال ۱۹۹-۲۰۰ بر ضد مأمون عباسی قیام کرد و بسیاری از مردم حجاز با او به امارت بیعت کردند، اما در جنگ با عیسی جلودی مغلوب شد و امان خواست و جلودی او را به مرو نزد مأمون فرستاد و مأمون او را تکریم بسیار کرد و او در جرجان توطن گزید و در همان شهر درگذشت و مأمون خود بر او نماز گزارد. او را بخاطر زیبایی و جمال به دیباجه (دیبا: ابریشم رنگین) ملقب کردهاند[۷].[۸]
قیام محمد بن جعفر دیباج
جستارهای وابسته
- امام جعفر صادق (ع)
منابع
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲
محمدی، حسین، رضانامه
تهامی، سید غلام رضا، فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱
پانویس
- ↑ تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۵.
- ↑ محمدی، حسین، رضانامه ص۶۳۷.
- ↑ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۱۱.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.
- ↑ برای نمونه، ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۲۴.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۹۱.
- ↑ خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۶، ص۶۹.
- ↑ تهامی، سید غلام رضا، فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ ص۱۹۲.