وحدت امت اسلامی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث وحدت امت اسلامی است. وحدت امت اسلامی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: وحدت امت اسلامی در قرآن - وحدت امت اسلامی در سیره معصوم - وحدت امت اسلامی در جامعه‌شناسی اسلامی - وحدت امت اسلامی در فقه سیاسی - وحدت امت اسلامی در معارف و سیره نبوی - وحدت امت اسلامی در معارف و سیره علوی - وحدت امت اسلامی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«وحدت اسلامی» و وحدت میان مسلمانان، یکی از راهبردهای کلان تحقق اسلام ناب محمدی (ص) است. این نوع وحدت از دیدگاه امام خمینی، فراتر از وحدت‌هایی است که در جوامع بین گروه‌ها، احزاب، اقوام و... مطرح می‌شود. ایشان، وحدت همه انسان‌ها را در زیر سایه برادری، الفت، صداقت و صفای باطنی و ظاهری، از مقاصد شرایع آسمانی دانسته و این امر را تأثیرگذار در تشکیل مدینه فاضله و در دفع فساد می‌داند. امام، کل جامعه را به منزله یک شخص و آحاد جامعه را به منزله اعضای آن می‌داند[۱]. اهمیت این نگاه در دوران معاصر که صحبت از جهانی شدن و کم‌رنگ شدن حدود و ثغور جغرافیایی است، بیشتر قابل درک است.
امام خمینی با استناد به حکم لزوم برادری بین مؤمنین[۲]، گرفتاری مسلمین را ناشی از بی‌توجهی آنان به این دستور خداوند می‌داند[۳]. ایشان، مرکز این وحدت را مراسم سالانه حج می‌داند[۴]. با توجه به اینکه امام موضوع وحدت را بر پایه آموزه‌های دینی و یک تکلیف الهی می‌داند؛ از این رو، وحدت حاصل از آن، وحدتی واقعی و دارای تعهدی درونی خواهد بود.[۵]
تفرقه عامل حکومت استبداد
اختلاف و فقدان وحدت میان امت اسلامی عامل تحقق‌بخشی استبداد است[۶]. دشمن از طریق اختلاف‌افکنی، سخنان تفرقه‌آمیز خود را طرح می‌کند[۷] و هر زمانی که امت اسلامی بخواهد متحد شود، ایادی استکباری با ایجاد اختلاف میان دسته‌جات مختلف و فاصله‌اندازی میان اصناف[۸]، چماق استبداد را به سر امت اسلامی می‌کوبند؛ چنانکه استعمارگران در ماجرای مشروطیت از طریق ایجاد اختلاف، سایه سیاه استبداد را بر سر مردم ایران نگاه داشتند[۹].
وحدت راهبرد اسلام ناب
تقریب مذاهب و وحدت مسلمانان راهبرد دیگر اسلام ناب محمدی (ص) برای نیل به حکومت اسلامی و تربیت نفوس مؤمن است[۱۰]. غرب استعمارگر سال‌هاست که برای پیشگیری از نیل به اسلام ناب تحت حکومت اسلامی راهبرد مشخص تفرقه‌افکنی را در پیش گرفته است و برای خنثی نمودن این برنامه، اتخاذ راهبرد وحدت ضروری است[۱۱]. البته وحدت به معنای سنی شدن شیعیان و یا شیعه شدن اهل سنت نیست، وحدت یعنی در عین اختلاف نظر، شیعیان و اهل سنت باهم برابر بوده و احساس برادری داشته باشند[۱۲]. در همین راستا در نظر انقلاب اسلامی، هر دولتی یا گروهی اعم از شیعه یا سنی که در جهت اختلاف‌افکنی میان مسلمانان و امت واحدہ اسلامی گام بردارد، بلندگوی تبلیغاتی دشمن بوده و دشمن اسلام و قرآن خواهد بود[۱۳].[۱۴]
اتحاد امت اسلام
توفیق حرکت پیروزمندانه ملت‌های مسلمان در راه دست‌یابی به عزت و پیشرفت، مستلزم عناصری است که اولین آنها اتحاد و انسجام اسلامی است[۱۵]. این وحدت باید بر محور ارزش‌های اسلامی و اعتصام و تمسک به حبل الله باشد. توجه به عوامل موهوم و بی‌محتوایی چون ملیت و قومیت، راهگشا نخواهد بود. دامنه این وحدت باید همه مسلمانان را در بر گیرد و تنها باید با کسانی که در مسیر حرکت اسلامی اخلال می‌کنند مقابله کرد[۱۶]. اسلام حائز عناصر متعددی است که هر یک می‌تواند عاملی در جهت همگرایی و وحدت جهان اسلام باشد. محبت و ارادت به رسول اکرم(ص) از مؤثرترین این عناصر وحدت‌ساز به شمار می‌رود. دل‌های مسلمین در سراسر عالم اسلام با نام ایشان طراوت و نشاط می‌یابد و همه نویسندگان و هنرمندان و روشنفکران مسلمان باید در تقویت این کانون همبستگی کوشا باشند[۱۷]. مناسک اجتماعی اسلام، دیگر عنصر وحدت‌آفرین جامعه اسلامی است. حج در بالاترین سطح محیط همراهی و همدلی طوائف گوناگون مسلمین است[۱۸]. اعیاد بزرگ اسلامی و نمازهای جمعه و جماعت در تقویت روحیه همبستگی مسلمین تأثیرگذارند. اگر دل‌های مسلمین به یکدیگر بپیوندد و اراده آنها هماهنگ شود قدرت بی‌مانندی برای اعتلای امت اسلامی پدید می‌آید[۱۹].
حفظ کیان و سرزمین اسلامی از مسائل متفق علیه فرق و مذاهب اسلامی است. همه مسلمانان باید در برابر مسأله غصب و اشغال فلسطین احساس وظیفه کنند و همین می‌تواند نقطه وفاق کشورها و ملت‌های مسلمان باشد. اما متأسفانه نفوذ دشمنان در میان حاکمان کشورهای اسلامی، همین نقطه وفاق را به محل اختلاف تبدیل کرده است[۲۰]. محبت اهل بیت(ع) و حتی مسأله غدیر هم می‌تواند کانونی برای وحدت مذاهب اسلامی باشد. البته وحدت به معنای دست شستن از عقاید مذهبی و پذیرفتن فرق دیگر نیست. دعوت ما به وحدت برای توجه به مشترکات و برداشتن سدهایی است که بر مبنای اختلافات برجسته شده است. وحدت به معنای دست برداشتن از دشمنی و همراهی و همدلی برای حل مشکلات مشترک جوامع اسلامی است[۲۱].[۲۲]
منابع
پانویس
- ↑ امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۳۰۹.
- ↑ إنما المؤمنون إخوة.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۱، ص۱۴۸؛ ج۱۴، ص۱۴۲.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۸، ص۹۰.
- ↑ سهرابی‌فر، محمد تقی، مقاله «اسلام‌شناسی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۲۰۲.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۳۸۳.
- ↑ آیت الله خامنه‌ای، ۲/۳/۱۳۹۴.
- ↑ ر. ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۳۴۵؛ ج۱۱، ص۲۹۰؛ ج۱۸، ص۴۱۰-۴۱۱.
- ↑ ر. ک: نائینی، محمد حسین، تنبیه الأمة وتنزیه الملة، تحقیق جواد ورعی، ص۱۴۱-۱۵۸؛ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۱۰-۴۱۱.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۸۱-۸۴.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۵۵.
- ↑ آیت الله خامنه‌ای، ۱۰/۵/ ۱۳۶۸؛ ۱۵/۹/۱۳۸۸.
- ↑ آیت الله خامنه‌ای، ۲/۳/۱۳۹۴.
- ↑ احمدی، محمد صادق، مقاله «اسلام ناب محمدی»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی، ج۴ ص ۱۴۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با کارگزاران نظام، ۱۷/۱/۱۳۸۶.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با اقشار مختلف مردم از سراسر کشور، ۱۸/۷/۱۳۷۵.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در روز میلاد پیامبر اعظم(ص)، ۲۷/۱/۱۳۸۵.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با میهمانان خارجی مراسم اولین سالگرد ارتحال امام خمینی، ۱۶/۳/۱۳۶۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی، ۱۹/۶/۱۳۸۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار به مناسبت ولادت حضرت رسول اعظم(ص)، ۱۳/۱۲/۱۳۸۸.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم رضوی(ع)، ۱/۱/۱۳۸۷.
- ↑ حاج سید جوادی، سید فرید، مقاله «اسلام‌شناسی»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ ص ۲۴۳.