علی اللهی
علی اللهی گروه و فرقه‌ای که از روی غلو، به الوهیت و خدا بودن علی(ع) معتقد بودند. این عقیدۀ کفرآمیز در زمان خود حضرت علی(ع) هم بود، در زمان ائمه دیگر هم برخی چنین عقیده‌ای داشتند.
مقدمه
موضع خود آن حضرت و امامان دیگر، برخورد شدید با صاحبان این تفکّر و انحرافی دانستن این عقیده از توحید بود[۱]. ریشۀ پیدایش این تفکّر، گاهی محبّت فوق‌العاده و گاهی مشاهدۀ برخی معجزات و کارهای خارق عادت و کرامات از آن حضرت بود و این گرایش، ریشه در جهل نسبت به خدا و افراط در علاقه به حضرت علی(ع) داشت. دربارۀ حضرت عیسی(ع) هم پیروانش برای او به الوهیّت قائل شدند، یا او را در الوهیت، شریک خدا پنداشتند. این فرقه که غلات گفته می‌شود، از فرقه‌های گمراه به شمار می‌آیند و با نام‌های دیگری همچون نصیریّه و "اهل حق" هم مشهورند. علی اللّهی‌ها علی(ع) را مظهر تام و تمام ذات حق می‌دانند و خدا را حلول کرده در وجود او می‌پندارند و آداب و مراسم و سنن خاصّی دارند[۲]. اهل حق بیشتر در مناطق غربی ایران مثل ذهاب، کرند، همدان و در میان کردهای کرکوک و سلیمانیّۀ عراقند. به نوشته یکی از محققان: غلاة شیعه که غالباً از موالی و غلامان آزادشدۀ ایرانی و ملل دیگرند، از دو دسته بیرون نبودند، یا مردمانی ساده‌دل و عامی بودند که تحت تأثیر سیمای جذّاب و چشمان نافذ و رفتار متین و کردار پسندیدۀ ائمه شیعه قرار می‌گرفتند و چون افکار غلوّآمیز را از دین پدران و نیاکان خود به ارث برده بودند، از این جهت مشاهدۀ ائمه و فضیلت و سیادت اخلاقی ایشان بر دیگر بزرگان اسلام آنان را تحت تأثیر قرار می‌داد... امّا دستۀ دیگر از غلاة را شیّادانی مانند ابو الخطّاب تشکیل می‌دادند که برای رسیدن به مقامات دنیوی و نفوذ و تأثیر در نفوس مردم و پیداکردن مرید، خود را به أئمّه بسته و در حالی که نسبت‌های غلوّآمیز به ایشان می‌دادند، خود را نیز در مرتبت باآنان شریک می‌پنداشتند...[۳].
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: «بحار الأنوار»، ج ۲۵ ص۲۶۱ تا ۳۵۰.
- ↑ برای آشنایی بیشتر ر. ک: «لغت‌نامۀ دهخدا»، واژۀ علی اللّهی (ج ۱۰ ص۱۴۲۵۵)، «اسرار العقاید»، میرزا ابو طالب شیرازی، ص۱۹۴.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۴۰۹.