نسب نفس زکیه

این مدخل زیرشاخهٔ بحث نفس زکیه است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

مقدمه

از بررسی مجموع روایات وارده از معصومین (ع) که در زمینه خروج (نفس زکیه) و کشته شدن او رسیده است، چنین استفاده می‌شود که "نفس زکیه" سیدی است "حسنی" و از برخی دیگر مستفاد می‌گردد که او سیدی حسینی است، اما آنچه بیشتر به نظر صحیح می‌آید این است که: نفس زکیه سیدی حسینی و مردی با تقوی و پرفضیلت و از اهل علم و عمل و صاحب نفوذ و با شخصیت است. به هر حال: اگر این نفس زکیه حسنی باشد، غیر از آن سید حسنی و نفس زکیه‌ای است که در پشت کوفه یعنی نجف اشرف به شهادت می‌رسد و باز غیر از آن حسنی است که در مکه کشته می‌شود، و همچنین غیر از آن "سید حسنی" معروف و مشهوری است که در برخی از روایات به‌عنوان حسنی و در برخی دیگر به‌عنوان حسینی معرفی گردیده و از خراسان قیام می‌کند و ایران را متصرف می‌شود و مردم ایران را از ظلم و بیداد ستم‌شاهی و شر قدر قدرتان و شهنشاهان نجات می‌دهد و فرمانروای مطلق ایرانیان می‌گردد، بلکه این حسنی چنانکه توضیح خواهیم داد، آن سیدی است که اولا نامش محمد بن الحسن است (نه اینکه حسنی باشد) و دیگر اینکه شهادت، و کشته شدن او، بر دیگر شهادت‌ها و کشته شدن‌ها امتیاز دارد».

اقوال در نسب نفس زکیه

روایات به چند صورت از نسب نفس زکیه سخن گفته‌اند:

1. از خاندان قریش: امام علی (ع) فرموده‌اند: «أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِآخِرِ مُلْكِ بَنِي فُلَانٍ قُلْنَا بَلَى يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِي يَوْمٍ حَرَامٍ فِي بَلَدٍ حَرَامٍ عَنْ قَوْمٍ مِنْ قُرَيْش‏»؛
2. از خاندان پیامبر (ص) و فرزند حسن: امام باقر (ع) فرمودند: «وَ قَتْلُ غُلَامٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ص بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ». این روایت از امام صادق (ع) و سفیان بن ابراهیم الجریری از اصحاب امام باقر (ع) نیز نقل شده است. از این سه روایت استفاده می‌شود که نفس زکیه از خاندان پیامبر (ص) است، اما درباره محمد بن حسن دو احتمال وجود دارد:
   1. منظور از حسن، امام حسن مجتبی (ع) است؛
   2. منظور از حسن، پدر حقیقی و بدون واسطه اوست. بر این اساس، از این روایات نمی‌توان حسنی بودن (انتساب نفس زکیه به خاندان امام حسن مجتبی (ع)) را استفاده کرد. البته احتمال این‌که نام پدر حقیقی نفس زکیه حسن باشد، بسیار بعید می‌نماید؛ چرا که در روایات برای پدر نفس زکیه موقعیت مهم یا فعالیت خاصی بیان نشده است. وی شخصیتی عادی و معمولی خواهد داشت. از این‌رو، ذکر نام وی در روایات و تأکید بر این‌که نفس زکیه فرزند چنین پدری است، توجیه معقول و منطقی ندارد.
3. از خاندان امام حسین (ع): امام باقر (ع) فرمودند: «وَ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْن». روایت یاد شده را عیاشی در تفسیر خود از امام باقر (ع) نقل مرسل کرده است. این روایت، با الفاظی مشابه به سند معتبر در کتاب غیبت نعمانی نیز وجود دارد. مقایسه فقرات این دو روایت و نقل شدن آن دو از جابر جعفی، از امام باقر (ع) نشان می‌دهد این دو حدیث جز یک حدیث نیستند. اما از آن‌جا که جمله «"وَ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْن"»؛ در کتاب غیبت نعمانی که سند معتبری دارد، نیامده است، از این‌رو، به روایتی که نفس زکیه را از فرزندان امام حسین (ع) می‌داند نیز به دلیل ضعف سند و هم به دلیل فقدان این فقره در نقل دیگر همان روایت، نمی‌توان اعتماد کرد.

بنابراین، به دلیل ضعف سند روایات یاد شده درباره نسب نفس زکیه نمی‌توان قاطعانه قضاوت کرد. البته در کتاب شریف کافی در روایت صحیحی از کشته شدن شخصی حسنی، اندکی پیش از ظهور گزارش شده، اما از آن‌جا که دلیل قاطعانه‌ای بر یکی بودن حسنی یاد شده با نفس زکیه وجود ندارد، نمی‌توان آن را بر انتساب نفس زکیه به خاندان امام حسن مجتبی (ع) دلیل دانست، گرچه احتمال آن وجود دارد. «وَ يَسْتَأْذِنَ اللَّهَ فِي ظُهُورِهِ فَيَطَّلِعُ عَلَى ذَلِكَ بَعْضُ مَوَالِيهِ فَيَأْتِي الْحَسَنِيَّ فَيُخْبِرُهُ الْخَبَرَ فَيَبْتَدِرُ الْحَسَنِيُّ إِلَى الْخُرُوجِ فَيَثِبُ عَلَيْهِ أَهْلُ مَكَّةَ فَيَقْتُلُونَهُ وَ يَبْعَثُونَ بِرَأْسِهِ إِلَى الشَّامِيِّ فَيَظْهَرُ عِنْدَ ذَلِكَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ». این احتمال را روایتی تأیید می‌کند که کشته شدن نفس زکیه را به فرمان سفیانی می‌داند، هم‌چنان‌که طبق روایات بالا، فرستاده شدن سر نفس زکیه برای شامی کشته شدن وی را به دستور سفیانی نشان می‌دهد».

پرسش‌های وابسته

1. آیا قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
2. آیا قتل محمد پسر عموی نفس زکیه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
3. نفس زکیه که قتلش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)
   1. _{نام نفس زکیه چیست؟ (پرسش)}
   2. _{لقب نفس زکیه چیست؟ (پرسش)}
   3. _{نسب نفس زکیه چیست؟ (پرسش)}
   4. _{آیا نفس زکیه همان سید حسنی است؟ (پرسش)}
4. معنای نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
5. منظور از قتل نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
6. آیا ماجرای قتل نفس زکیه اتفاق افتاده است؟ (پرسش)
7. اهداف نفس زکیه چیست؟ (پرسش)
8. قتل نفس زکیه در چه زمان و مکانی خواهد بود؟ (پرسش)
9. آیا برخی نفس زکیه را مهدی موعود نامیده‌اند؟ (پرسش)

مدخل‌های وابسته

• نفس زکیه
• نام نفس زکیه
• نسب نفس زکیه
• هویت نفس زکیه
• لقب نفس زکیه
• اهداف نفس زکیه
• زمان و مکان قتل نفس زکیه
• نفس زکیه در حدیث

منابع

1. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور
2. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی