بحث:انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)

توجه به ابعاد انتظار در ادیان و مکاتب مختلف

• انتظار به مفهوم مذهبی آن، نوعی پیشروی و استقبال از آینده بوده و دارای ابعاد گوناگونی از قبیل فلسفی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی است. توجه به این ابعاد، برای کسی که می‌داند در فرهنگ اسلام و شیعه، چه مقدار به انتظار اهمیت داده شده، ضروری است؛ به همین دلیل صاحبان ادیان و مذاهب، فیلسوفان، جامعه‌شناسان، روانشناسان، طرفداران احزاب و مکاتب، هر کدام با دید و نگرشی خاص درباره آن بحث کرده‌اند.

اهتمام به ابعاد انسان منتظِر از نگاه دین

• از طرفی، می‌‌توان گفت انسان منتظر نیز از زوایای مختلف، دارای ابعاد گوناگون است؛ از سویی دارای بُعد نظری و عملی بوده و از سوی دیگر از بُعد فردی و اجتماعی برخوردار است و از زاویه‌ای دیگر در کنار بُعد جسمی، بُعد روحی و روانی دارد؛ از همین رو انتظار موعود جهانی در همۀ ابعاد زندگی منتظِر تأثیر می‌گذارد.

ابعاد انتظار

• به طور کلی، می‌‌توان گفت ابعاد انتظار عبارت‌اند از:

1. بُعد فکری: در بعد فکری که زیر بنای اعمال و رفتار انسان است، مقولۀ انتظار، باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ می‌کند.
2. بُعد عملی: انتظار باعث می‌‌شود منتظِر در این بخش، هم به ساختن خود و هم به سامان دادن جامعه همت می‌گمارد.
3. بُعد فردی: انتظار، شخص منتظِر را وادار می‌‌کند تا به تقویت حیات روحی و روانی و جسمی خود و کسب فضیلت‌های اخلاقی روی ‌آورد.
4. بُعد اجتماعی: انتظار نه تنها در زندگی فردی منتظر مؤثر است که در حوزۀ رابطۀ فرد با جامعه نیز مطرح و برنامه دارد و او را به تأثیرگذاری مثبت در جامعه وا می‌دارد. در واقع، انتظار این است که مفاسد اجتماعی، رذالت‌ها، آشوب‌ها، طنین‌های نابجا و امواج تلاطم انگیز از میان برداشته شوند و روابط بر اساس تفاهم، همکاری و همیاری و خیرخواهی گردد.
5. بُعد فرهنگی و اقتصادی: حراست از فرهنگ دینی و اسلامی و مرزبانی اندیشۀ اسلامی و زنده نگه داشتن آن از جمله ابعاد انتظار است. به نوعی، انتظار این است که امیدها و انتظارها متوجه تعدیل عادلانه ثروت باشد و فواصل طبقاتی از میان برداشته شوند و در بخش فرهنگی هم، بشریت انتظار آن را دارد که علوم و عالمان، متعهد باشند و تلاش‌ها مصروف دانشی گردد که از آن نفعی برای جامعه برخیزد.
6. بُعد سیاسی و نظامی: انتظار، به انسان منتظِر می‌‌فهماند دولت کریمه نمی‌تواند خود را از حضور سیاسی و اجتماعی محروم نماید و نیز به انسان‌ها می‌‌آموزد خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریب باشند.
7. بُعد توحید: انتظار در ماهیت خود، انسان منتظِر را متوجّه خدای جهان می‌‏‏کند.
8. بُعد نبوت: منتظران چشم به راه کسی هستند که در او، صفات و آثار پیامبر گرد آمده است.
9. بُعد امامت: حضرت مهدی(ع)، وصی صدّیقین و خاتم ائمۀ طاهرین(ع) است و امامان پیشین یکایک او را یاد کرده‏‌اند.
10. بُعد عدل: انتظار امام مهدی(ع)، انتظار ظهور عدل است؛ به گونه‌ای که او جهان آکنده از بیداد را از داد پر می‌‏‏سازد.
11. بُعد معاد: در امر انتظار، اصل اعتقادی بسیار مهمِ، معاد و بازگشت مسئولانه به نزد خداوند، همواره حضور دارد.
12. بُعد مذهبی و اخلاقی: در این زمینه، انتظار این است که مذاهب متعدد و متنوع از آسمانی و زمینی تبدیل به مذهب واحدی گردند؛ چون بشریت انتظار دارد انسان‌ها در تحت لوای واحد و در زیر پرچم حکومت الله گرد هم آیند.

ابعاد انسان منتظِر

• اما، برای انسان منتظِر نیز، ابعادی را برشمرده¬اند که عبارت‌اند از:

1. قانع نشدن به وضع موجود: یعنی هرچه خیر و عملِ خوب انجام دادیم و به وجود آمده، کم و غیرکافی است و منتظریم، تا ظرفیت نیکی عالم با دست قدرتمند ولی خدا(ع) پُر بشود.
2. دلگرمی مؤمنین نسبت به آینده(اعتماد و امیدواری به آینده و مأیوس نبودن): یعنی اینکه تفکر الهی یک روز سراسر زندگی بشر را فرا خواهد گرفت و منتظِر، با شوق و امید حرکت بکند.
3. دین داری: منتظر باید کوشش نماید تا دین و عقاید خود را در عمل، اعتقاد و مبانی حفظ نماید.
4. دین آموزی و نشر معارف: از وظایف منتظران این است که روح تعهد و تعبد را در جامعه گسترش دهند.
5. بُعد دانش روز و سازمان دهی: حضور منتظران در جامعه وقتی کارساز و کارآمد است که همراه با دانش، آگاهی و سازماندهی باشد.
6. توانمندی‌های فکری: آنچه یک منتظر باید در زمینۀ فکری به آن مسلح باشد، درک و شناخت قدر خویش است که معیار انتخاب مکتب هاست و انسان را در برابر افکار گوناگون راهنمایی می‌نماید و انتخاب بهترین را ممکن می‌سازد.
7. توانمندی‌های روحی: ایجاد روحیه، امر مهمی است که در دورۀ انتظار باید حاصل شود.
8. برنامه ریزی: منتظر باید طرح داشته باشد و با توجه به نقشه سازندگی، دنبال مصالح و لوازمی باشد که قبلاً برنامه ریزی کرده است.
9. توانمندی در عمل: در بینش دینی، افراد نه با عمل که با بینش خود از یک عمل، به ارزش می‌رسند.
10. بُعد قرآنی: امام مهدی(ع) زنده کنندۀ همۀ احکام قرآن بوده و انسان منتظر همواره این آرمان را در دل زنده می‌‏‏دارد.
11. دانش و خردورزی: که توجه ویژۀ منتظران به علم و دانایی را می‌‌طلبد.

شواهد و مؤیدات ابعاد انتظار و انسان منتظر

• در خصوص ابعاد انتظار و ابعاد انسان منتظِر روایاتی وارد شده است که از آن جمله می‌‌توان به حدیث امام باقر(ع) اشاره کرد که به بِعد فکری و اعتقادی انتظار مربوط است، ایشان فرمودند: «روزگاری بر مردم خواهد آمد که امام ایشان غایب خواهد شد؛ پس خوشا به حال آنان که در آن زمان، بر امرِ ولایت ما ثابت و استوار بمانند». و یا می‌‌توان به حدیثی از امام صادق(ع) اشاره کرد که به بِعد اجتماعی انسان منتظِر مربوط می‌‌شود: «هر کس خوش دارد در شمار یاران قائم باشد، باید در عصر انتظار، مظهر اخلاق نیک اسلامی‌ باشد؛ اگر او پیش از قیام قائم(ع) در گذرد، پاداش او مانند کسانی است که قائم را درک کرده، به حضور او می‌رسند».

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: