ابرار
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ابرار (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
ابرار نیکان و نیکوکاران، اهل مرتبه عالی ایمان، دارای منزلتی برتر از اولوالألباب (خردمندان) و نازل‌تر از مقربان[۱].
واژه‌شناسی لغوی
- واژه "ابرار" - به گفته راغب - جمع "بارّ" (اسم فاعل از بِرّ)[۲] و به گفته برخی مفسّران[۳] و بسیاری از لغویان[۴]، جمع "بَرّ" (بر وزن صَعْب، صفت مشبهه از بِرّ) است؛ امّا بیش‌تر مفسّران، آن را جمع "بَرّ" و "بارّ" هر دو یاد کرده‌اند[۵]. واژه "بِرّ"[۶] با مشتقّاتش، در مجموع بیست بار در قرآن (ابرار شش بار، بَرّ سه بار، بِرّ هشت بار و بَرَرَة یک بار) به کار رفته است[۷]
- بِرّ به "گستردگی خیر و معروف" معنا شده است[۸]. برخی لغویان نیز این واژه را برگرفته از بَرّ یعنی بیابان (مقابل بَحْر) می‌دانند و چون در بَرّ وسعت لحاظ شده، بِرّ را نیز به "توسّع در کار نیک" معنامی‌کنند[۹]. برخی این سخن را تکلّف‌آمیز دانسته و گفته‌اند: بِرّ با بَرّ که کلمه‌ای جامد و به معنای خشکی است، هیچ پیوندی ندارد؛ بلکه در حکمِ مشترک لفظی است[۱۰]. برخی برآنند که مفهوم محوری واژه بِرّ "نیکو‌بودن کار در برابر غیر" است و این معنا، با‌توجّه به اختلاف اشخاص، موضوعات و موارد، تفاوت دارد؛ چنان که بِرّ خدا درباره بندگان، لطف و احسان به آنان و در گذشتن از لغزش‌هایشان است و بِرّ بنده در پیش‌گاه خدا، پیروی و عمل به وظایف بندگی است. بِرّ پدر به فرزندان، تربیت و تأمین آنان و برآوردن نیازهایشان و بِرّ فرزند به پدر؛ خدمت، خضوع و رحمت است، و بِرّ در سخن گفتن، راست‌گویی، و در عبادت، منطبق بودن آن با شرایط ویژه عبادت است. وی اطلاق "بَرّ" بر قطعه‌های زمین و "بُرّ" بر گندم را نیز از همین باب می‌داند[۱۱]. برخی نیز جامع‌ترین معنای بِرّ را خیر دانسته‌اند[۱۲]؛ با این که این دو واژه مترادف نیستند؛ زیرا بِرّ، خیری است که با "قصد" و "توجّه" توأم باشد؛ ولی در خیر، "قصد" شرط نیست؛ بلکه گاهی با "سهو" همراه است؛ از این‌رو "خیر" معنایی عام‌دارد[۱۳][۱۴]
ابرار در قرآن
بِرّ و تقوا
واژه‌های مقابل بر
مصادیق بِرّ
باورهای ابرار
اخلاق ابرار
رفتار ابرار
ابرار، مظهر إسم برّ الهی
مصادیق ابرار
درجات ابرار
نیک فرجامی ابرار
کتاب ابرار
فراوانی نعمت‌های بهشتی ابرار
شادابی و شادمانی
مُلک کبیر
چشم‌انداز ابرار
نوشیدنی بهشتی ابرار
جام‌های سیمین بلورین
خدمت‌کاران نوجوان و جاوید
مصونیت در قیامت
لباس حریر
سایه‌ها و هوای معتدل
میوه‌های رام و در دسترس
زیورهای بهشتی
پذیرایی از ابرار
قدردانی خدا از ابرار
منابع
پانویس
- ↑ اسلامی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.
- ↑ مفردات، ص۱۱۴، «برّ».
- ↑ جامع‌البیان، مج۳، ج۴، ص۲۸۲؛ مجمع‌البیان، ج۲، ص۹۰۸؛ قرطبی، ج۱۹، ص۸۱.
- ↑ القاموس المحیط، ج۱، ص۴۹۸، «برّ»؛ الصحاح، ج۲، ص۵۸۸، «برر»؛ لسان‌العرب، ج۱، ص۳۷۱، «برّ».
- ↑ الکشّاف، ج۱، ص۴۵۵؛ التبیان، ج۳، ص۹۲؛ التفسیرالکبیر، ج۹، ص۱۴۶.
- ↑ اخلاق در قرآن، ج ۱، ص ۶۹.
- ↑ اسلامی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.
- ↑ الکشّاف، ج۱، ص۱۳۳.
- ↑ مفردات، ص۱۱۴، «برّ».
- ↑ اخلاق در قرآن، ج۱، ص۷۰.
- ↑ التحقیق، ج۱، ص۲۴۹، «برّ».
- ↑ لسان‌العرب، ج۱، ص۳۷۰، «برّ».
- ↑ الفروق اللغویة، ص۹۵؛ مجمع‌البیان، ج۲، ص۷۹۲.
- ↑ اسلامی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱، ص۴۵۶ - ۴۷۷.