ابوحبه بن غزیه انصاری خزرجی مازنی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
نام وی را به اختلاف، زید بن عمرو بن غزیه[۱]، زید بن غزیه [۲] و عمرو بن غزیه[۳] گفته‌اند. برخی ابوحنه - با نون - را درست می‌دانند، ولی ابن عبدالبر[۴] و ابن حجر[۵] آن را اشتباه دانسته‌اند. ابوحبة بن غزیه، از تیره بنی مازن بن نجار[۶] و به قول موسی بن عقبه، از تیره بنی مالک بن نجار است[۷]. ابو حبة بن غزیه در بیعت عقبه شرکت داشت. از این‌رو به او عقبی نیز گفته شده است[۸].
بر پایه روایاتی از موسی بن عقبه، سیف بن عمر، ابن اسحاق و طبری، ابوحبة بن غزیه در احد شرکت داشت و در ایام خلافت ابوبکر در یمامه(سال دوازدهم) کشته شد[۹]. چند نفر با کنیه ابو حبه هستند که بیشتر میان ابوحبة بن غزیه و ابوحبه بدری خلط شده است. برخی نیز میان این دو فرق گذاشته و گفته‌اند ابوحبة بن غزیه، از قبیله خزرج است و در بدر نیز حضور نداشت، ولی ابوحبه دیگر که به ابوحبه بدری شهرت دارد، اوسی است و در بدر نیز حضور داشت[۱۰].
ابواحمد عسکری از دو نفر با کنیه ابوحبة بن غزیه نام برده که نام یکی عمرو است و به ابوحبه اصغر شهرت دارد، و دیگری زید و به ابوحبه اکبر مشهور است[۱۱]. در این صورت، زید بن غزیه و عمرو بن غزیه، دو نفر خواهند بود، ولی هیچ منبع دیگری به این مطلب اشاره نکرده و اطلاعات مربوط به هر دو اینها یکسان است و چنان که گذشت، زید و عمرو را به اختلاف، نام ابوحبة بن غزیه گفته‌اند. ابوحبة بن غزیه، دو برادر به نام‌های ضمره و تمیم و پسری به نام سعید داشت که در واقعه حره کشته شد[۱۲].
ابن منده ابوحبة بن غزیه را برادر مادری سعد بن خیثمه دانسته است. ابن اثیر[۱۳] این را از ابن منده اشتباه دانسته و گفته است: سعد بن خیثمه، برادر مادری ابوحبه بدری انصاری است. در بین انصار، از ابوحبه دیگری نام برده شده است که ابوحبة بن عبد عمرو مازنی است و پس از کشته شدن عثمان، تا دو روز مانع از خواندن نماز و دفن او در بقیع شد[۱۴]. وی در جنگ صفین از یاران امام علی(ع) و از لشکریان آن حضرت بود، ولی در بدر حضور نداشت[۱۵].
در مجموع از کتاب‌های صحابه‌نگاران می‌توان به دست آورد که چهار نفر با کنیه ابوحبه وجود دارند که عبارت‌اند از:
- ابوحبة بن غزیه: وی از تیره بنی مازن بن نجار و خزرجی است که به او، ابوحنه نیز گفته شده و ضبط صحیح آن همان ابوحبه است. وی در بدر شرکت نداشت، ولی در احد حاضر بود و در یمامه کشته شد. نام وی را به اختلاف، زید وعمرو گفته‌اند.
- ابوحبه بدری: وی اوسی است و کنیه‌اش را ابوحنه و ابوحیه نیز گفته‌اند. در بدر شرکت داشت و در احد به شهادت رسید.
- ابوحبه بدری دیگر: که عمار بن ابی عمار از او نقل می‌کند. وی تا زمان خلافت معاویه زنده بود [۱۶]، او مانند ابو مسعود بدری، به دلیل سکونت در منطقه بدر، نسبت بدری یافته است[۱۷].
- ابوحبة ب عبد عمرو مازنی: در بین انصار، از ابو حبه دیگری با عنوان ابوحبه مازنی نام برده شده است. وی همان ابوحبة بن عبد عمرو مازنی است که ابو احمد عسکری نام وی را عائذ می‌داند[۱۸]. وی پس از کشته شدن عثمان، تا دو روز مانع از خواندن نماز و دفن او در بقیع شد [۱۹] و به تصریح ابن سعد[۲۰] از اصحاب امام علی(ع) و در صفین در صف یاران آن حضرت بود[۲۱]، ولی در بدر حضور نداشت [۲۲]. علامه امینی، ابوحبة بن غزیه را از یاران بدری امام علی(ع) دانسته است[۲۳].[۲۴]
جستارهای وابسته
- ضمره بن غزیه انصاری خزرجی مازنی (برادر)
- تمیم بن غزیه انصاری خزرجی مازنی (برادر)
- سعید بن ابوحبه بن غزیه انصاری خزرجی مازنی (فرزند)
منابع
پانویس
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۵۸.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۴۲۱
- ↑ ابن حبان، ج۳، ص۲۷۱؛ ابن ماکولا، ج۷، ص۱۹؛ ذهبی، تجرید، ج۱، ص۲۸۶.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۳.
- ↑ ابن حجر، تقریب، ج۲، ص۳۸۱.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۷۵؛ ابن سعد، ج۳، ص۳۶۵؛ باجی، ج۳، ص۱۱۱۲؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۲۱.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۳؛ ابن اثیر، ج۶، ص۶۴.
- ↑ طبرانی، کبیر، ج۱۷، ص۳۷؛ ابن اثیر، ج۴، ص۸۱؛ ابن حجر، ج۴، ص۵۵۳.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۷۵؛ ابن حبان، الشتات، ص۱۷۸؛ ذهبی، تاریخ، ج۳، ص۷۳؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۲۱؛ ابن اثیر، ج۶، ص۶۴؛ ابن حجر، ج۷، ص۷۲.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۷۲.
- ↑ ابواحمد عسکری، ص۲۶۳.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۳؛ ابن اثیر، ج۶، ص۶۴.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۶۳.
- ↑ طبری، ج۴، ص۴۱۳.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۶۵؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۲۱؛ ابن حجر، ج۷، ص۷۱.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۲، ص۳۸۱.
- ↑ سمعانی، ج۱، ص۲۹۵.
- ↑ تصحیفات، ص۲۶۳.
- ↑ طبری، ج۴، ص۴۱۳.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۶۵.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۲۱.
- ↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۶۵؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۳۲۱؛ ابن حجر، ج۷، ص۷۱.
- ↑ امینی، ج۹، ص۳۶۶.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «ابوحبه بن غزیه انصاری خزرجی مازنی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۲۳۴.