صفات الهی امام از منظر امام رضا (پایان‌نامه)
صفات الهی امام از منظر امام رضا(ع)، عنوان پایان‌نامه‌ای است به قلم نرگس السادات بیننده که در آن موضوع امامت بر پایه باور شیعه، مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گیرد. این پایان‌نامه با همراهی عبدالحسین خسروپناه به عنوان استاد راهنما و سید محمد کاظم طباطبایی به عنوان استاد مشاور تدوین و دفاع شده است.[۱]
| صفات الهی امام از منظر امام رضا(ع) | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | نرگس السادات بیننده (ایران) |
| استاد راهنما | عبدالحسین خسروپناه (ایران) |
| موضوع | امامت |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| تعداد صفحات | ۱۹۹ |
| وبگاه معرف | پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک) |
چکیده پایان‌نامه
- پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «یکی از مباحث مهم کلامی بحث تبیین و تحلیل صفات الهی امام است که موضوع این رساله است. پرسش محوری این رساله این است که از نظرگاه امام رضا(ع) امام چه اوصاف و ویژگی‌هایی دارد و این صفات در سخنان ایشان چگونه تبیین می‌گردد؟ بررسی روایات نشان می‌دهد که از منظر این بزرگوار، امام همانا حجت خداوند بر روی زمین و واسط فیض الهی است و حضورش در همه زمان‌ها و اعصار ضرورت دارد. امامت امری است الهی، که در وجود هر آن کس که بخواهد قرار می‌دهد. دریافت و حفظ و رسانیدن احکام و حکمت‌های الهی "هدایت تشریعی" و نیز هدایت تکوینی در دنیا بر عهده امام است. چنین مسئولیتی مستلزم برخورداری از برترین علم و بالاترین قدرت عادلانه و خطاناپذیر است. چنین مقامی با طلب کردن و اکتساب به دست نمی‌آید، بلکه موهبت ویژه الهی است و تنها در این صورت شخص به این مقام نائل می‌گردد؛ زیرا محدودیت بشر در این دنیا به او اجازه رسیدن به این صفات را از راه‌های عادی نمی‌دهد. امام به هر آنچه در هدایت مردم به طور مستقیم یا غیر مستقیم موثر باشد، عالم است. علم امام باید نیاز همه انسان‌ها را در هر سطحی از علم و معنویت و در هر مقام و مرتبه‌ای از درجات قرب الهی در برگیرد تا وی حجت مطلق خداوند بر همه انسان‌ها باشد. عصمت ویژه‌ای که در وجود پیامبران و امامان(ع) نهاده شده، تنها در سایه تأیید خاص الهی امکان پذیر است. امام با توفیق الهی به مرتبه‌ای می‌رسد که با اراده و اختیار خود راه هدایت را برمی‌گزیند و هرگز به خطا درنمی‌افتد. خداوند با اعطاء علم لدنی و نیز تفضل ویژه خود، امام را در اندیشه و کردار و گفتار در تمام لحظات حیاتش از هر خطا و اشتباهی از روی سهو یا عمد مصون داشته است».
- در این رساله آمده است: «برگزیدن امام به دست مردم، نظر به اوصاف و ویژگی‌های تبیین شده، محال است؛ امامت مقامی است که شناخت کنه آن دور از دسترس عقل متعارف انسان‌هاست و دیگر مردمان با اندیشه‌هایشان به آن راه ندارند. خداوند از راه جعل ویژگی‌های یاد شده در وجود فرد، او را به عنوان امام نصب می‌نماید. این انتصاب الهی از راه نص و نشانه‌های دیگر بر مردم آشکار می‌شود. اما برخلاف رویکرد این نوشتار، برخی شرق شناسان و افراد متأثر از آنان، با بهره‌گیری از نوعی نگاه تاریخی به عقاید شیعه برآنند که اثبات کنند عقاید کنونی شیعیان درباره امامت پشتوانه‌ای در اندیشه رایجِ عصر ائمه(ع) نداشته است و بسیاری از اوصاف و ویژگی‌های الهی امام، مانند علم غیب، عصمت و نصب و نص الهی، در طول تاریخ بر تفکر شیعی افزوده شده و جزء عقاید شیعیان نخستین نبوده است و ائمه اطهار(ع) نیز چنین ادعاهایی درباره خود نداشته و حتی با آن به مبارزه پرداخته‌اند. این اندیشه با فروکاهی امامان از مقام و منزلت برتر و قدسی‌شان به دانشمندان مجتهد پرهیزگار، اینگونه می‌نماید که هر ویژگی ماورایی که امام به آن متصف شود، غیر بشری است و از طریق غالیان و مفوضه به اندیشه شیعی راه یافته است. نگارنده این رساله بر آن است که به راستی برخی ویژگی‌های امام فراتر از بشر عادی است و به همین دلیل است که شایستگی پیشوایی بندگان را دارد. این نوشتار در چهار فصل کلیات، علم امام، عصمت و نصب و نص الهی از منظر امام رضا(ع) تدوین شده است. در فصل علم، مباحث ضرورت، گستره و نوع علم امام و شیوه دستیابی او به علم و در فصل عصمت، ضرورت عصمت امام، عصمت در خاندان پیامبر(ص)، مفهوم و سرچشمه‌ی عصمت امام و در آخر در فصل نصب و نص الهی، ضرورت و شیوه انتصاب امام از جانب خداوند عزّ و جلّ و راه شناخت و دستیابی مردم به امام طرح شده و هر فصل نیز با بررسی و نقد شبهات مرتبط به پایان رسیده است».[۱]
فهرست پایان‌نامه
مقدمه
فصل اول: کلیات
- امامت در لغت؛
- تعریف اصطلاحی امامت؛
- شیوه علی بن موسی الرضا(ع) در تبیین امامت؛
- مبنای استفاده از روایات؛
- نگاهی به فضای شبهات؛
فصل دوم: علم امام از منظر امام رضا(ع)
- ضرورت علم امام؛
- آیا امام پاسخ همه پرسش‌های مردم را می‌دهد؟
- ضرورت عدم انحصار علم امام به احکام شرع.
- گستره علم امام؛
- حکمت امام؛
- معنای حکمت؛
- حکمت امام؛
- علم امام به کتاب؛
- علم امام به قرآن؛
- علم امام به کتاب علم الهی، کتاب تکوین؛
- علم امام به دیگر کتب آسمانی؛
- علم به اسم اعظم؛
- حد و مرز علم امام؛
- نوع علم امام؛
- علم نورانی؛
- علم بسیط و علم به جزئیات؛
- علم پیراسته از اشتباه و فراموشی؛
- علم فزاینده.
- شیوه دستیابی امام به علم؛
- علم امام، موهبت الهی؛
- وحی؛
- الهام؛
- رؤیای صادقه؛
- ارتباطی خاص با پیامبران و امام پیشین؛
- جایگاه اجتهاد و اکتساب در علم امام؛
- شبهات علم امام؛
- انکار گستره وسیع علم امام:
- امکان رسیدن امام به علم نامحدود با وجود محدودیت‌های بشری؛
- انکار علم امام به غیب؛
- فرابشری بودن گستره تعریف شده برای علم امام؛
- اجتهادی بودن علم امام؛
- رابطه علم غیب و تکلیف.
- جمع‌بندی مطالب.
فصل سوم: عصمت امام از منظر امام رضا(ع)
- مفهوم عصمت امام؛
- محال بودن صدور خطا و ظلم از معصوم؛
- عصمت از ظلم و خطا؛
- عصمت و اختیار.
- ضرورت عصمت امام؛
- استدلال عقلی؛
- استدلال قرآنی؛
- استدلال بر اساس سنّت نبوی.
- عصمت در خاندان پیامبر(ص)؛
- سرچشمه عصمت امام؛
- اراده تکوینی خداوند؛
- روح القدس؛
- وحی؛
- حکمت.
- بررسی شبهات درباره عصمت؛
- انکار ضرورت اطاعت مطلق از ولی امر؛
- عصمت شیعی واکنشی در مقابل امویان؛
- انکار عصمت توسط اهل بیت(ع)؛
- فرابشری بودن عصمت؛
- انکار عصمت توسط شیعیان هم عصر امامان(ع)؛
- جمع‌بندی مطالب.
فصل چهارم: نصب و نص الهی از منظر امام رضا(ع)
- ضرورت انتصاب امام از جانب خداوند عزّ و جلّ (انتصاب امام امر خداوند نه تکلیف مردم):
- دین الهی، دین کامل؛
- منزلت امام فراتر از عقل بشری؛
- امام خلیفه خداوند و منزلت پیامبران.
- شیوه انتصاب امام از جانب خداوند عزّ و جلّ؛
- راه شناخت امام؛
- نص؛
- نشانه (علم، استجابت دعا)؛
- در اختیار داشتن میراث امامت (جفر ابیض و احمر و...).
- بررسی شبهات درباره نصب و نص الهی امام؛
- به رسمیت شناختن شورا برای تعیین امام از سوی امام رضا(ع)؛
- جانشین سازی برای نص.
- جمع‌بندی مطالب.
- نتیجه‌گیری؛
- فهرست منابع؛
- فهرست روایات؛
- پیوست شماره ۱؛
- پیوست شماره ۲؛
- صفحه عنوان عربی؛
- چکیده عربی؛
- چکیده انگلیسی؛
- صفحه عنوان انگلیسی.[۱]
دربارهٔ پدیدآورندگان
-
سید محمد کاظم طباطبایی
(استاد مشاور) -
عبدالحسین خسروپناه
(استاد راهنما) -
نرگس السادات بیننده
(پژوهشگر)
- در مورد پژوهشگر این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست.
- استاد راهنمای این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه (متولد ۱۳۴۵ ش، دزفول)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد فاضل لنکرانی، حسین وحید خراسانی، ناصر مکارم شیرازی، عبدالله جوادی آملی و حسن حسن‌زاده آملی پیگیری کرد. او هم اکنون امام جمعه موقت دزفول و رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، دبیر و نایب رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره است. معاونت آموزشی حوزه علمیه دزفول، مسئول اداره پژوهشی معاونت پژوهشی نهاد رهبری در دانشگاه‌ها، قائم مقام مركز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه قم، عضو تحریریه نشریات قبسات، پژوهش‌نامه معارف قرآنی، پژوهش‌های تربیت اسلامی و عضو شورای پژوهشی سازمان بسیج اساتید از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در حوزه‌های علمیه به تدریس در دانشگاه نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «آسیب‌شناسی جامعه دینی»، «کلام نوین اسلامی»، «جامعه علوى در نهج‌البلاغه»، «نقد روش‌شناسی نظریه علمای ابرار با تأکید بر کتاب مکتب در فرآیند تکامل»، «مشروعیت حكومت ولایى»، «ماهیت وحی در حکمت اسلامی»، «نقش تأویل‌گرایی در پیدایش واقعه کربلا» و «اصلاحات از منظر امام على(ع)» برخی از این آثار است.[۲]
- استاد مشاور این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین سید محمد کاظم طباطبایی (متولد ۱۳۴۴ ش، قم)، ریاست پژوهشکده علوم و معارف حدیث و سردبیر نشریه آیت بوستان از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «تاریخ حدیث شیعه»، «منطق فهم حدیث»، «مفهوم‌شناسی و بررسی چگونگی تأویل احادیث در مکتب عقلی ملاصدرا»، «حدیث‌خوانی روشمند» و «پژوهشی درباره زیارت‌های جامعه» برخی از این آثار است.[۳]
استخراج مقاله از پایان‌نامه
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
پانویس
دریافت متن پایان‌نامه
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.