آزادگی در معارف و سیره حسینی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث آزادگی است. آزادگی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آزادگی در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط ندارد

آزادگی

مقدمه

از مهمترین درس‌های نهضت کربلا و از الفبای نخستین فرهنگ عاشورا، آزادگی و حریت و تن به ظلم ندادن و اسیر ذلت نشدن است. حسین بن علی فرموده است: «مَوْتٌ في عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَياةٍ في ذُلٍّ» مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است. نیز در مقابل تسلیم و بیعت، فرمود: «لا وَ اللّهِ لا اُعْطیكُمْ بِیَدی اِعْطاءَ الذَّلیلِ وَ لا اَفِرُّ فِرارَ الْعَبیدِ» دست ذلت به شما نمی‌دهم و چون بردگان تسلیم شما نمی‌شوم. همچنین در کربلا وقتی آن حضرت را میان جنگ یا بیعت مخیر کردند، فرمو: «أَلا وَ إِن الدعِی بْنَ الدعِی قَدْ رَکزَ بَینَ اثْنَتَینِ: بَینَ السلةِ وَالذلةِ، وَ هَیهاتَ مِنا الذلةُ» ناپاک ناپاکزاده مرا بین دو چیز، شمشیر و ذلت مخیر قرار داده است، ذلت از ما بسیار دور است. در نبرد عاشورا نیز در حمله‌هایی که به صفوف دشمن می‌کرد، رجز می‌خواند و می‌فرمود: مرگ، بهتر از ننگ است و ننگ، بهتر از دوزخ! وقتی که مجروح بر زمین افتاده بود، شنید که سپاه دشمن قصد حمله به حرم و خیمه گاه او را دارد، بر سرشان فریاد کشید: «یا شیعَهَ آلِ اَبی سُفْیانَ! اِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دینٌ، وَ کُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ، فَکُونُوا اَحْراراً فی دُنْیاکُمْ» نهضت عاشورا، به همه مظلومان، درس مبارزه و به همه مبارزان، الهام مقاومت و روحیه آزادگی داده است.

آزادگی

حضرت علی (ع) در جایی می‌فرماید: «آیا هیچ آزاده‌ای نیست که این نیم‌خورده (دنیا) را برای اهلش واگذارد؟ یقیناً بهای وجود شما چیزی جز بهشت نیست، پس خود را جز به بهشت نفروشید».

آزادگی در آن است که انسان کرامت و شرافت خودش را بشناسد و تن به پستی و ذلت و حقارت و اسارت دنیا و زیر پا نهادن ارزش‌های انسانی ندهد. نهضت عاشورا، جلوه بارزی از آزادگی در مورد امام حسین (ع) و خاندان و یارانش است که بعضی از موارد آن به عنوان نمونه اشاره می‌شود: وقتی می‌خواستند به زور از آن حضرت برای یزید بیعت بگیرند با رد درخواست آنها این گونه فرمودند: «نه به خدا سوگند، نه دست ذلّت به آنان می‌دهم و نه چون بردگان تسلیم حکومت آنها می‌شوم».

صحنه کربلا نیز جلوه دیگری از این آزادگی بود، آن حضرت از میان دو امر؛ یعنی شمشیر یا ذلت مرگ با افتخار را پذیرفت و فرمود: «هَيْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ».

روح آزادگی امام (ع) سبب شد حتی در آن حال که مجروح بر زمین افتاده بود به تصمیم سپاه دشمن برای حمله به خیمه‌ها فریاد برآورد: «اگر دین ندارید و از روز رستاخیز نمی‌هراسید، لااقل در دنیای خود آزاده باشید».

فرهنگ آزادگی در میان یاران امام هم کاملاً مشهود بود، حتی «مسلم» پیشاهنگ نهضت حسینی در کوفه نیز هنگام رویارویی با سپاه ابن زیاد رجز می‌خواند که: «هرچند که مرگ را چیز ناخوشایند می‌بینیم، ولی سوگند خورده‌ام که جز با آزادگی کشته نشوم».

جالب آنکه همین شعار و رجز را عبدالله پسر «مسلم» در روز عاشورا هنگام نبرد با دشمنان می‌خواند و این نشان دهنده پیوند فکری مرامی این خانواده بر اساس آزادگی است. مصداق بارز دیگری از آزادگی، حر بن یزید ریاحی است و همین صفت او را از دوزخ نجات داد و راهی بهشت کرد و چون به شهادت رسید سیدالشهدا (ع) بر بالینش حاضر شد و او را حر و آزاده خطاب کرد و فرمود: «تو آزاده‌ای، همان‌گونه که مادرت نامت را حر گذاشت».

اگر آزادی خواهان در راه استقلال و رهایی از ظلم می‌جنگند، در سایه همین آزادگی است که ارمغان عاشورا برای همیشه تاریخ است.

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا
2. غیوری، سید مجتبی، مقاله «امام حسین و تربیت دینی»، فرهنگ عاشورایی ج۷