آزادی بیان اقلیت‌های دینی در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)
| آزادی بیان اقلیت‌های دینی در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
| مدخل اصلی | آزادی بیان اقلیت‌های دینی |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
آزادی بیان اقلیت‌های دینی در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث فقه سیاسی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسن قدردان قراملکی در کتاب «آزادی در فقه و حدود آن» در این‌باره گفته است:
«با پذیرفتن اقلیت‌ها به عنوان شهروند حکومت اسلامی، آنان - به تعبیر امام خمینی - از حقوق طبیعی خویش برخوردار خواهند بود. آزادی بیان و اظهار مواضع اعتقادی، سیاسی و اجتماعی خویش در کمال امنیت یکی از این حقوق به شمار می‌رود. اهل کتاب در حکومت پیامبر از این آزادی و حق طبیعی برخوردار بودند. نگاهی به آیات و کتب تاریخی مؤید این ادعاست. اهل کتاب آزاد بودند که درباره دین خویش با پیامبر به گفت‌وگو و چه بسا مجادله بپردازند و خود را به حق و مسلمانان را بر طریق ضلالت توصیف کنند: ﴿وَقَالُوا كُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَى تَهْتَدُوا﴾[۱]. در این آیه اهل کتاب راه هدایت را به یهودیت و مسیحیت منحصر کرده و در کمال آزادی از مسلمانان می‌خواهند که به دین آنان بگروند. ابن‌هشام در سیره خود به این دعوت یهودیان و مسیحیان اشاره کرده است[۲].
گفت‌وگوها و مناظرات اهل کتاب با پیامبر (ص) گاهی از روال عادی گفت وگو فراتر می‌رفت و آنان به مجادله و مغلطه و سفسطه روی می‌آوردند. آیه ذیل ضمن اشاره به این مطلب، از پیامبر (ص) می‌خواهد که با اهل کتاب به جدال احسن بپردازد: ﴿وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ﴾[۳]. همچنین ده‌ها آیه دیگر از آزادی مواضع و عقاید اقلیت‌های دینی حکایت می‌کند[۴].
حوزه آزادی بیان اهل کتاب فراگیر بود و آنان آزاد بودند که آموزه‌های دینی خود را به پیروانشان در جایگاهی به نام «بیت المدارس” تعلیم دهند و در میان خویش کتاب مقدس خود را نشر دهند[۵]. البته آزادی بیان غیر از آزادی تبلیغ آیین خود است که متضمن نقد و تضعیف مبانی اسلام می‌باشد؛ بر این اساس، فقها نشر کتب ادیان دیگر را در میان مسلمانان عادی منع کرده‌اند».[۶].
پانویس
- ↑ «و گفتند: یهودی یا مسیحی باشید تا راه یابید» سوره بقره، آیه ۱۳۵.
- ↑ ر.ک: ابن‌هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۱۹۸ و ۲۰۷.
- ↑ «و با اهل کتاب جز به بهترین شیوه چالش مکنید» سوره عنکبوت، آیه ۴۶.
- ↑ ر.ک: ﴿يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تُحَاجُّونَ فِي إِبْرَاهِيمَ وَمَا أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ وَالْإِنْجِيلُ إِلَّا مِنْ بَعْدِهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ﴾ «ای اهل کتاب! چرا درباره ابراهیم چون و چرا می‌کنید؟ با آنکه تورات و انجیل جز پس از وی فرو فرستاده نشده است؛ آیا خرد نمی‌ورزید؟» سوره آل عمران، آیه ۶۵؛ ﴿وَقَالُوا كُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَى تَهْتَدُوا قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ﴾ «و گفتند: یهودی یا مسیحی باشید تا راه یابید؛ بگو: (خیر) بلکه ما بر آیین ابراهیم درست‌آیین هستیم و او از مشرکان نبود» سوره بقره، آیه ۱۳۵.
- ↑ ر.ک: السهیلی، الروض الأنف، به نقل از: شذی خفاجی، مجله حکومت اسلامی، ش۱۳، ص۱۱۳.
- ↑ قدردان قراملکی، محمد حسن، آزادی در فقه و حدود آن، ص ۲۸۱.