آیا در کتب اهل سنت روایاتی پیرامون وجود، ظهور و سیره امام مهدی نقل شده است؟

آیا در کتب اهل سنت روایاتی پیرامون وجود، ظهور و سیره امام مهدی نقل شده
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت، امام مهدی از دیدگاه اهل سنت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا در کتب اهل سنت روایاتی پیرامون وجود ظهور و سیره امام مهدی نقل شده؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.

پاسخ جامع اجمالی

مهدویت در کتب اهل سنت

اگرچه عقیده به وجود مهدی موعود در بین شیعۀ امامیه، موج بیشتری دارد و شاید روایات وارده در این موضوع بالغ بر هزار حدیث باشد؛ امّا بعضی از پژوهندگان مسائل اسلامی، تعداد روایاتی را که از طرق اهل تسنن در این زمینه وارد شده، دویست حدیث تخمین زده‏‌اند، هرچند خفقان عمومی در دوران بنی امیه و بنی عباس و دست‌های مقتدر و مرموز سیاست وقت و تعصّبات شدید مذهبی اجازه نمی‏‌‏داد اخبار مربوط به ولایت و امامت مورد مذاکره و ثبت و ضبط قرار گیرد ولی باز هم کتاب‌‌های اصلی اهل سنت از احادیث مربوط به امام مهدی (ع) خالی نیست و عالمان اهل سنت به این مقدار که در کتاب‌های گوناگون خود، حدیث‌های مربوط به امام مهدی (ع) را بیاورند و سندهای آن حدیث‌ها را ضبط کنند و مسائل و سخنانی در این‌‌باره بنگارند بسنده نکرده‌‌اند، بلکه همانند عالمان شیعه چند عدد کتاب‌هایی ویژۀ حضرت مهدی (ع) و احوال او تألیف کرده‌اند.

از باب نمونه می‌‌توان به جملات زیر اشاره کرد:

1. ابن حجر هیثمی شافعی می‌‌گوید: «عمر او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود، خدا در همین سنین به او حکمت ربانی را عطا کرد او را قائم منتظر گویند. خبرهای متوا‌تره رسیده است که مهدی از این امت است و عیسی (ع) از آسمان فرود خواهد آمد و پشت سر مهدی نماز خواهد خواند».
2. عماد الدین ابن کثیر دمشقی نیز می‌‌گوید: «مقصود از پرچم‌های سیاه که در روایت‌های مهدی ذکر شده پرچم‌های سیاهی نیست که ابو مسلم خراسانی برافراشت و دولت بنی امیه را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچم‌های سیاهی است که یاران مهدی خواهند افراشت».
3. و یا ابن ابی الحدید مدائنی می‌‌گوید: «میان همه فرقه‌های مسلمین اتفاق قطعی است که عمر دنیا و احکام تکالیف پایان نمی‌پذیرد مگر پس از ظهور مهدی (ع)».

نمونه ای از احادیث اهل سنت پیرامون امام مهدی (ع)

برخی از احادیثی که پیرامون امام مهدی (ع) در کتب اهل سنت آمده عبارت‌اند از:

1. عبد الله از پیغمبر (ص) روایت نموده که فرمودند: «دنیا سپری نخواهد شد تا اینکه‌ مردی از اهل بیت من که نامش نام من است بر عرب حکومت کند»
2. علی بن ابی طالب (ع) از پیغمبر روایت کرده که فرمودند: «اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، خدا مردی از اهل بیت مرا خواهد برانگیخت تا دنیا را پر از عدل و داد کند چنانکه از ستم پر شده است».
3. ام سلمه می‌گوید از رسول خدا شنیدم که ‌فرمودند: «مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه است»

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله امینی؛

ابراهیم امینی آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در این‌باره گفته است: «در عین‌ حال که خفقان عمومی دوران بنی امیه و بنی عباس و دست‌های مقتدر و مرموز سیاست وقت و تعصبات شدید مذهبی اجازه نمی‌داده که اخبار مربوط به ولایت و امامت و اهل بیت (ع) مورد مذاکره واقع شود و در کتاب‌ها درج گردد لکن باز هم کتب اخبار اهل سنت از احادیث مربوط به مهدی خالی نیست، در کتب صحاح اهل سنت ابوابی بنام مهدی منعقد و احادیثی از پیغمبر اکرم (ص) نقل شده است. از باب نمونه: عبد الله از پیغمبر (ص) روایت نموده که فرمود: دنیا سپری نخواهد شد تا اینکه‌ مردی از اهل بیت من که نامش نام من است بر عرب حکومت کند. ترمذی این حدیث را در صحیح خود نقل نموده سپس می‌گوید: این حدیث صحیح است و در مورد مهدی، علی و ابو سعید و ام سلمه و ابو هریره روایت دارند. علی بن ابی طالب (ع) از پیغمبر روایت کرده که فرمود: اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، خدا مردی از اهل بیت مرا خواهد برانگیخت تا دنیا را پر از عدل و داد کند چنانکه از ستم پر شده است‌. ام سلمه می‌گوید از رسول خدا شنیدم که می‌فرمود: مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه می‌باشد. ابو سعید می‌گوید: پیغمبر (ص) فرمود: مهدی ما بلند پیشانی و باریک‌بینی است. زمین را پر از عدل و داد می‌کند چنانکه از ظلم و بیدادگری پر شده است، مدت هفت سال حکومت می‌کند. علی (ع) از پیغمبر (ص) نقل کرده که فرمود: مهدی موعود از اهل بیت من می‌باشد. خدا اسباب قیامش را در یک شب فراهم می‌سازد. ابو سعید از رسول خدا روایت نموده که فرمود: زمین از ظلم و بیدادگری‌ پر می‌شود سپس مردی از اهل بیت من ظاهر شده هفت سال یا نه سال حکومت می‌نماید و زمین را از عدل و داد پر می‌کند. ابو سعید از پیغمبر روایت کرده که فرمود: در آخر الزمان بلاء سختی از جانب سلطان، بر امت من نازل می‌شود، بلائیکه سخت‌تر از آن شنیده نشده است، به طوری که زمین فراخ بر آنها تنگ شده پر از جور و ستم می‌گردد. مؤمنین پناهگاه و دادرسی از ظلم و ستم نمی‌یابند. پس خدا مردی از خانواده مرا می‌فرستد تا زمین را پر از عدل و داد کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده است. ساکنین آسمان و زمین از او راضی خواهند بود. زمین تمام گیاهان خود را برایش می‌رویاند، و آسمان بارانش را پی‌درپی فرومی‌فرستد. هفت سال یا نه سال در بین مردم زندگی می‌کند. از جهت خیراتی که خدا بر اهل زمین نازل نموده مردگان آرزوی زندگی دوباره می‌کنند».

۲. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛

علی رضا رجالی تهرانی حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است: «اگرچه عقیده به وجود مهدی موعود در بین شیعه امامیه، موج بیشتری دارد، و شاید روایات وارده در این موضوع بالغ بر یک هزار حدیث باشد؛ امّا بعضی از پژوهندگان مسائل اسلامی، تعداد روایاتی را که از طرق اهل تسنن در این زمینه وارد شده، به دویست حدیث تخمین زده‏‌اند. باری، هرچند که خفقان عمومی در دوران بنی امیه و بنی عباس و دست‌های مقتدر و مرموز سیاست وقت و تعصّبات شدید مذهبی اجازه نمی‏‌‏داد که اخبار مربوط به ولایت و امامت مورد مذاکره و ثبت و ضبط قرار گیرد، ولی باز هم کتاب‌های اصلی اهل سنت از احادیث مربوط به امام مهدی (ع) خالی نیست، که در اینجا به چند نمونه اشاره می‏‌‏کنیم: حذیفه گوید: رسول خدا (ص) خطبه می‏‌‏خواندند که در خلال سخنان، از آنچه در آینده به وقوع خواهد پیوست گفته و فرمودند: اگر از عمر روزگار جز یک روز نمانده‏ باشد، خداوند آن روز را چنان طولانی کند که مردی از فرزندانم، که هم‏اسم من است، برانگیخته شود. سلمان عرض کرد:‌ای رسول خدا از کدام فرزندتان خواهد بود؟ حضرت فرمود: از این فرزندم و با دست مبارک به پشت امام حسین (ع) زدند. و عبد اللّه بن مسعود گوید: پیامبر اکرم (ص) فرمود: اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند متعال آن روز را آنقدر طولانی می‏‌‏گرداند تا مردی از امّتم و اهل بیتم مبعوث شود، نام او نام من است و زمین را پر از عدل و قسط می‏‌‏کند، چنانکه پیش از آن پر از ظلم و جور بوده است. و نیز از همان حضرت روایت کرده‌‏اند که فرمود: مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه است. و ابو سعید خدری از پیغمبر (ص) روایت کرده که فرمود: در آخر الزّمان بلای سختی از جانب سلطان، بر امّت من نازل می‏‌‏شود، بلایی که سخت‏تر از آن شنیده نشده است، به ‏طوری که زمین فراخ بر آنها تنگ شده پر از جور و ستم می‏‌‏شود. مؤمنین پناهگاه و دادرسی از ظلم و ستم نمی‏‌یابند. پس خدا مردی از خانواده مرا می‏‌‏فرستد تا زمین را پر از عدل و قسط کند، چنانکه از ظلم و جور پر شده است. ساکنین آسمان و زمین، از او راضی خواهند بود. زمین تمام گیاهان خود را برایش می‏‌‏رویاند، و آسمان بارانش را پی در پی فرو می‌‏فرستد، به ‏طوری که مردگان آرزوی زندگی دوباره می‏‌‏کنند، هفت سال یا نه سال در بین مردم زندگی می‏‌‏کند. و نیز از آن حضرت روایت شده که فرمود: مهدی ما پیشانی بلند و باریک‌‏بینی است. زمین را پر از عدل و داد می‏‌‏کند، چنان‏که از ظلم و بیدادگری پر شده است، مدت‏ هفت سال حکومت می‏‌‏کند. و نیز ابن عبّاس از رسول خدا (ص) روایت کرده است که فرمود: مهدی (ع) طاووس اهل بهشت است».

۳. خانم شکریان؛

محترم شکریان خانم محترم شکریان، در مقاله «مهدویت از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری» در این‌باره گفته است: «عالمان اهل سنت به این مقدار که در کتاب‌های گوناگون خود، حدیث‌های مربوط به مهدی (ع) را بیاورند و سندهای آن حدیث‌ها را ضبط کنند و مسایل و سخنانی در این‌باره بنگارند بسنده نکرده‌اند. بلکه- همانند عالمان شیعه- کتاب‌هایی چند، ویژه حضرت مهدی و احوال او، تألیف کرده‌اند. وسعت دامنه این نوشته‌ها، قطعیت امر مهدی (ع) را در اسلام به خوبی می‌رساند و اثبات می‌کند که مهدی (ع) همان امامی است که با نشانه‌هایی در خود و علایمی پیش از ظهور و مقارن ظهور و پس از ظهورش مشخص و معین شده است. در کتاب "امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور"، پنجاه و چهار منبع، مأخذ، مدرک و سند تاریخی ذکر شده است که دانشمندان و محدثان اهل سنت پیرامون شخصیت والای حضرت مهدی (ع) نگاشته‌اند. نویسنده کتاب "خورشید مغرب" بیست کتاب از اهل سنت را در این‌باره‌ شمرده است. که به عنوان نمونه نام چند کتاب را ذکر می‌شود: " اخبار المهدی" نوشته حماد بن یعقوب، "البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان" نوشته علی بن حسام الدین متقی هندی، "البیان فی اخبار صاحب الزمان" نوشته ابو عبد الله محمد بن یوسف گنجی شافعی، " مناقب المهدی" نوشته حافظ ابو نعیم اصفهانی، "فوائد الفکر فی المهدی المنتظر" نوشته یوسف کرمی اصفهانی. آن‌چه در پی می‌آید نمونه‌ای است از ده‌ها و صدها سخن که عالمان یاد شده، در طول سده‌ها و عصرها در کتاب‌های خویش آورده‌اند. ابن حجر هیثمی شافعی: "ابو القاسم، محمد، الحجة، عمر او پس از درگذشت پدرش، پنج سال بود. خدا در همین سنین به او حکمت ربانی را عطا کرد. او را قائم منتظر گویند. خبرهای متواتره رسیده است که مهدی از این امت است و عیسی (ع) از آسمان فرود خواهد آمد و پشت سر مهدی نماز خواهد خواند". عماد الدین ابن کثیر دمشقی: "مقصود از پرچم‌های سیاه که در روایت‌های مهدی ذکر شده پرچم‌های سیاهی نیست که ابو مسلم خراسانی برافراشت و دولت بنی امیه را ساقط کرد بلکه مقصود، پرچم‌های سیاهی است که یاران مهدی خواهند افراشت". ابن ابی الحدید مدائنی: "میان همه فرقه‌های مسلمین اتفاق قطعی است که عمر دنیا و احکام تکالیف پایان نمی‌پذیرد مگر پس از ظهور مهدی (ع)". شیخ محمد عبده: "خاص و عام می‌دانند که در خبرها و حدیث‌ها، ضمن برشمردن نشانه‌های قیام قیامت چنین آمده است: مردی از اهل بیت پیامبر (ص) خروج‌ می‌کند که نام او مهدی (ع) است. او زمین را پس از آنکه از جور و بی‌داد آکنده باشد از عدل و داد پر می‌سازد. در آخر ایام او، عیسی بن مریم (ع) از آسمان فرود می‌آید. جزیه را برمی‌دارد. صلیب را می‌شکند و دجال را می‌کشد". احمد امین مصری: "اهل سنت نیز به مهدی و مهدویت یقینا ایمان دارند"».