ایمن بن عبید بن زید بن عمرو حبشی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
«ایمن بن عبید»، از تیره بنی عمرو بن عوف از قبیله خزرج است[۱]. او برادر مادری اسامة بن زید، معروف به ایمن بن اُمّایمن است که مادرش، اُمّایمن، دایه و کنیز آزاد شده رسول خدا (ص) بود [۲]. کنیه ایمن برگرفته از نام این پسر اوست[۳]. عبید، پدر ایمن در جاهلیت به مکه آمد و در آنجا اقامت گزید و پس از ازدواج با ام ایمن، دوباره به یثرب بازگشت و ایمن در یثرب به دنیا آمد، اما پس از درگذشت عبید، ایمن همراه مادرش به مکه برگشت و تا زمان هجرت رسول خدا (ص) در مکه ماند[۴]. وی همزمان با هجرت مادرش، ام‌ایمن، همراه امام علی (ع) به مدینه هجرت کرد [۵].
ایمن در جنگ خیبر شرکت نکرد و حسان بن ثابت در عذر او شعر گفت[۶]. ایمن از جمله افرادی بود که در غزوه حنین پایداری کرد[۷]. مالک بن عباده با سرودن شعری ایمن را نهمین نفر دانست که در حنین پایداری کرد[۸]، اما عباس بن عبدالمطلب در شعر خود، او را هشتمین نفر دانسته که در حنین پایداری نمود[۹]، ایمن پس از پایداری، همراه تنی چند [۱۰] به شهادت رسید[۱۱].
ابن اسحاق او را به دلیل وابستگی به بنی هاشم، از شهدای بنی هاشم دانسته [۱۲]، اما واقدی[۱۳] و ابن سعد[۱۴] او را از شهدای انصار و از خاندان بلحارث بن خزرج در حنین دانسته‌اند. برخی گفته‌اند آیه ﴿قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلا صَالِحًا وَلا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا ﴾[۱۵]. درباره ایمن بن عبید نازل شده است[۱۶].
در برخی منابع، شهادت ایمن در اُحد ثبت شده که به طور حتم اشتباه نسخه است و کتاب‌های بعدی نیز آن را تکرار کرده‌اند؛ به ویژه که در ادامه مطلب گفته‌اند. ایمن جزء هشت نفری بود که پایداری کرد[۱۷]، در حالی که چنین رقمی تنها در حنین ذکر شده نه در احد. ایمن، مسئول ظرفی بود که رسول خدا (ص) در آن وضو می‌گرفت [۱۸].
برخی گفته‌اند: ایمن همراه جوان دیگری در منظر رسول خدا (ص) عریان شد. رسول خدا (ص) فرمود: «نه از خدا حیا کردند و نه از رسول او، آنها نیز خود را پوشاندند». ام ایمن از رسول خدا (ص) خواست برای آن دو استغفار کند، اما آن حضرت ابا کرد [۱۹].
ایمن درباره نحوه قطع دست سارق گزارش کرده است که رسول خدا (ص) دست سارق را قطع نمی‌کرد، مگر آنکه مال سرقت شده، به اندازه سپر قیمت داشت. قیمت سپر در آن روز یک دینار بود: [۲۰]؛ به گفته ابن حبان[۲۱]حدیث ایمن در قطع دست سارق مُرسل است، چنان که نسائی نیز این حدیث را مرفوع دانسته است[۲۲]. برخی منابع، روایت قطع دست سارق را از گزارش‌های ام ایمن دانسته‌اند که از طریق فرزندش، ایمن از رسول خدا (ص) نقل شده است[۲۳].
ابن ابی خیثمه، بین ایمن حبشی و ایمن بن عبید تفاوت قائل شده و ابن حجر[۲۴] نیز این تفاوت را پذیرفته، اما حدیث قطع دست سارق را از ایمن بن عبید دانسته است. برخی، حدیث قطع دست سارق را از ایمن حبشی دانسته و گفته‌اند: ایمن حبشی قبل از ایمن بن عبید بود[۲۵]. افزون بر این گفته‌اند: ایمن حبشی مکی و پدر عبدالواحد است که از موالی ابو عمرو مخزومی است و از جابر، عایشه و سعد بن ابی وقاص روایت دارد[۲۶]. اما بیشتر منابع، ایمن بن عبید حبشی را همان ایمن بن أم ایمن دانسته‌اند[۲۷]، به گفته ابونعیم[۲۸]، «ایمن بن عبید» به «ایمن حبشی» شهرت دارد. البته شاهدی بر جدا بودن ایمن بن عبید از ایمن حبشی در دست نیست.[۲۹]
جستارهای وابسته
- اسامة بن زید (برادر)
منابع
پانویس
- ↑ ابن هشام، ج۳، ص۸۰۹؛ ابن حزم، ص۳۵۵.
- ↑ بلاذری، ج۲، ص۱۱۲؛ ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۴۰۸.
- ↑ ابن اثیر، ج۵، ص۵۶۷؛ قاضی نعمان، ج۳، ص۵۶.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۵، ص۴۰۸؛ مزی، ۳۵: ۲۹.
- ↑ ابن هشام، ج۳، ص۸۰۹.
- ↑ واقدی، ج۳، ص۹۰۰ و ۹۰۲؛ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۱۶.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ ابن هشام، ج۳، ص۸۰۹؛ ابن قتیبه، ص۱۶۴؛ فاسی، ج۲، ص۲۱۹.
- ↑ بلاذری، ج۱، ص۴۶۴؛ طبری، ج۳، ص۷۴.
- ↑ طبری، ج۳، ص۸۱؛ هیثمی، ج۶، ص۱۸۹؛ طبرانی، ج۱، ص۲۸۸؛ زیلعی، ج۴، ص۱۷۹.
- ↑ ابن هشام، ج۴، ص۱۰۱.
- ↑ واقدی، ج۳، ص۹۲۲.
- ↑ ابن سعد، ج۲، ص۱۵۲.
- ↑ «بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم (جز اینکه) به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است؛ پس هر کس به لقای پروردگارش امید دارد باید کاری شایسته کند و در پرستش پروردگارش هیچ کس را شریک نسازد» سوره کهف، آیه ۱۱۰.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۳۱۸.
- ↑ طوسی، ص۳۵۰؛ علامه حلی، ص۷۷.
- ↑ ابن کثیر، ج۵، ص۳۳۴؛ شامی، ج۱۱، ص۴۰۵.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۷.
- ↑ لم یقطع النبی السارق الا فی ثمن المجن، و کان ثمن المجن یومئذ دینارابونعیم، ج۱، ص۳۱۸.
- ↑ ابن حبان، ج۴، ص۴۶.
- ↑ نسائی، ج۸، ص۸۳.
- ↑ زیلعی، ج۴، ص۱۷۷؛ ابن سلمه، ج۳، ص۱۶۳.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۷.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱، ص۳۴۵.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱، ص۳۶۴.
- ↑ ابن حبان، ج۴، ص۴۶؛ محب الدین طبری، ص۲۶۰؛ ابن قانع، ج۱، ص۵۴.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۳۱۸.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «ایمن بن عبید بن زید بن عمرو حبشی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۹۱.