تهذیب الاحکام (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از تهذیب‌الاحکام)
تهذیب الاحکام
فی شرح المقنعه للشیخ المفید
زبانعربی
نویسندهشیخ طوسی
موضوعامامت
مذهبشیعه
ناشرانتشارات ‫دارال‍ک‍ت‍ب‌ الاس‍لام‍ی‍ه‌‏‫
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۴۰۶ ق‌ ش
تعداد جلد۱۰
فهرست جلدهاجلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم، جلد دهم
شابک۱‎۹۶۴-۶۲۴۷-۰۰-۸
شماره ملی‭م‌۶۵-۹۹۶

تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید کتابی است به زبان عربی که به تأملی بر روایات حاوی احکام شرعی می‌پردازد. این کتاب به قلم شیخ طوسی نوشته شده و انتشارات ‫دارال‍ک‍ت‍ب‌ الاس‍لام‍ی‍ه‌‏‫ نشر آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «نام کامل این کتاب عبارت است از «تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید»؛ سومین کتاب از «کتب اربعه» به شمار می‌رود که شیخ طوسی آن را برای بر طرف ساختن ابهام‌‌ها و اختلاف‌های ظاهری بین روایات اهل بیت (ع) و نیز برای تثبیت و تقریر معالم دین از طریق روایات اهل بیت (ع)، نوشته است.

شیخ طوسی در مقدمه کتاب می‌‌نویسد: «عده‌ای از مقلدان و عوام الناس با مشاهده ناسازگاری‌های ظاهری در احکام و معارف تشیع، از اعتقاد به آن باز گشته و به مذاهب دیگر روی آورده‌اند و این کتاب برای جلو‌گیری از چنین مفسده‌ای تدوین و تألیف گشته است. البته روگردانی از شریعت حقی مثل تشیع که اصول اساسی آن با برهان و دلائل عقلی معتبر تثبیت شده، نشان از پذیرش کورکورانه و بدون بصیرت است. چون در فروع همه مذاهب، اشکال و اختلاف وجود دارد و این اختلاف دلیل منطقی برای روگردانی از یک مذهب نیست».

شیخ طوسی تألیف این کتاب را در سن بیست و پنج سالگی آغاز کرد و همه مطالب و احادیث کتاب الطهاره را در زمان حیات استادش شیخ مفید به پایان برد و بقیه آن را پس از وفات استادش نوشت.

او در این کتاب برای اثبات هر یک از مسائل کتاب المقنعه به ادله، ظواهر و شواهدی احتجاج کرده و بخشی از اخبار نبوی مورد قبول اهل سنت و سپس احادیث ائمه هدی (ع) را ذکر کرده و موارد اختلاف و اتفاق علمای اسلام را نیز یادآور شده است. البته این روش فقط در کتاب الطهاره مورد توجه بوده و به دلیل مفصل شدن کتاب از کتاب الصلاه به بعد روش دیگری اتخاذ شده است.

وی در بقیه کتاب فقط احادیث موجود در اصول چهار صدگانه را که از طریق روایات شیعه وارد شده نقل نموده و روایات را به اصل کتاب یا نویسنده‌اش استناد داده است.

شیخ طوسی همه احادیث مربوط به مباحث فقهی و احکام عملی شیعه را که از کتاب طهارت آغاز و تا کتاب دیات پایان می‌‌پذیرد، آورده است و این احادیث به طور کاملاً مستند و دقیق تنظیم شده‌اند.

او علاوه بر نقل احادیث هر باب و هر مسئله به شرح و تحلیل آنها نیز پرداخته است که از لحاظ روشی و مبنایی برای استنباط احکام شرعی حائز اهمیت می‌‌باشد. البته در لابلای احادیث کتاب، روایات بدون سند و یا ضعیف‌السند نیز وجود دارد که شیخ طوسی در پایان کتاب به ذکر دقیق مشیخه خود (سلسله اساتید وی در نقل روایت) پرداخته است که دقیقاً هفتاد و هشت سلسله را ذکر کرده است.

این کتاب علاوه بر احکام فقهی، بخش عمده ای از روایات اخلاقی، اجتماعی، عقیدتی و تاریخی را نیز در بردارد که شیخ طوسی آنها را به طور بسیار ظریف در لابلای ابواب فقهی گنجانده است»[۱]

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

شیخ طوسی
محمد بن حسن بن علی بن حسن، (متولد ۳۸۵ ق، خراسان و متوفی ۴۶۰ ق، نجف اشرف)، مشهور به شیخ طوسی و شیخ الطائفه، تحصیلات دینی خود را در محضر اساتیدی همچون: شیخ مفید، حسین بن عبیدالله غضائری، ابن حاشر بزاز، ابن ابی جید، سید مرتضی و ابن صلت اهوازی به اتمام رساند. او از مشهورترین محدثان و فقیهان شیعه بوده است. او علاوه بر تدریس دروس دینی و پرورش شاگردانی چون ابوالصلاح تقی بن نجم‌الدین حلبی، حسن بن محمد بن حسن طوسی، محمد بن علی کراجکی و محمد بن حسن فتال نیشابوری، چندین جلد کتاب به رشته تحریر درآورده است. «تهذیب الاحکام»، «الاستبصار فیما اختلف فیه الاخبار»، «الغیبة»، «تمهید الاصول»، «رجال الطوسی»، «الفهرست» و «المبسوط فی فقه الامامیه» برخی از این آثار است.[۲]

پانویس

دریافت متن