دین چگونه باعث تحقق آزادی میشود؟ (پرسش)
دین چگونه باعث تحقق آزادی میشود؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث فقه سیاسی است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
دین چگونه باعث تحقق آزادی میشود؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
مدخل اصلی | ؟ |
تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
آقای دکتر شریف لکزایی در کتاب «آزادی» در اینباره گفته است:
«دین به عنوان نیرویی باطنی و درونی میتواند به عنوان مهمترین عنصر در تحقق و تضمین آزادی مورد توجه باشد. دین، هم نیرویی است که صداقت دارد و هم دارای قدرت و تسلط بر نفوس بشر و منهدم کردن مرکز ستاد سلب آزادی است. بنابراین، با توجه به وجود دو نیروی صداقت و قدرت که به ویژه اسلام از آن برخوردار است میتوان برای تحقق و تضمین آزادی بر آن تکیه و تأکید ویژهای داشت.
اسلام در شرایطی بروز و ظهور یافت که بردهداری در جامعه یک مسئله رایج و جا افتادهای بود و اسلام در مواجهه با آن ضمن اینکه با توجه به مصالحی، پوسته بردگی را از بین نبرد اما هسته آن را از بین برد و بردگان در سایه حمایت اسلام آقایی میکردند. در حالی که در کشوری مثل آمریکا با اینکه بردهداری الغاء شده است اما هنوز فرزندان آنها در تبعیض ناروا و وضعیت فلاکتباری زندگی میکنند.
از نظر اسلام، بهشت در آنجا که تنها آزادی نباشد و کسی را با کسی کاری نباشد نیست؛ اسلام، محبت، صمیمیت، برادری، گذشت، همدلی و هم روحی و عواطف انسانی آورد و در زندگی اجتماعی طبیعت به همه آنها توجه دارد. چنان که پیش از این نیز گفته شد با توجه به اینکه بشر در مسئله آزادی همواره با کمبود مواجه بوده و این ارزش توسط همنوعان از او دریغ شده است از اینرو آزادی برای او ارزش فوقالعاده و مقدس به شمار میرود. اگر بشر بخواهد به این مسئله خاتمه دهد و آزادی را نیز در کنار سایر ارزشها در اختیار گیرد میبایست به ارزش مشترک و مورد توافقی چنگ زند که دین میتواند انسان را به این وضعیت راهنمون شود[۱].
یکی از آموزههای دینی که بر آن تأکید فراوانی شده است، تقوا و پارسایی است. پارسایی لازمه انسانیت است. از اینرو انسان خود را در چارچوبی اصولی محدود میسازد تا از آن حدود تجاوز نکند. بدین ترتیب به حقوق و آزادی خود و دیگران احترام گذارده و اسباب درونی و معنوی تحقق و تضمین آزادی را تأمین میکند. چنان که مسکن، برای انسان مصونیت و آزادی به بار میآورد، تقوا نیز برای انسان مصونیت و آزادی به همراه خواهد آورد. همین مصونیت میتواند در تحقق و تضمین عنصر آزادی و تقویت آن مؤثر افتد. در نگاه امام علی (ع) نه تنها تقوا محدودیت و مانع به شمار نیامده است، بلکه علت و موجب بزرگ آزادی تقوا است[۲]. تقوا به طور مستقیم از ناحیه اخلاقی و معنوی به انسان آزادی میدهد و او را از قید رقیت و بندگی هوا و هوس آزاد و رشته حرص و طمع و حسد و شهوت و خشم را از گردنش باز میکند، اما به طور غیر مستقیم در زندگی اجتماعی نیز آزادیبخش انسان است. رقیتها و بندگیهای اجتماعی نتیجه رقیت معنوی است[۳]. از همینرو است که بزرگترین برنامه انبیا آزادی معنوی است[۴].
گفتنی است قرآن کریم با منطق بسیار رسایی لزوم آزادی اجتماعی را تأیید کرده است. ضمن اینکه آزادی اجتماعی نیز از نظر اسلام فوقالعاده مقدس و محترم است نظام اجتماعی و سیاسی اسلام نیز براساس احترام به آزادیهای اجتماعی بنیان نهاده میشود[۵]. به هر حال براساس آموزههای دینی، نظام سیاسی اسلامی موظف است از آزادی افراد حمایت و آزادی آنان را تأمین و تضمین کرده و با تمهیداتی تحقق بخشد»[۶]
منبعشناسی جامع فقه سیاسی
پانویس
- ↑ یادداشتها، ج۱، ص۶۰-۶۲.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۸۹.
- ↑ ده گفتار، ص۲۷-۳۰.
- ↑ آیتالله مطهری مباحث مختلفی در این زمینه به تفصیل آورده است که زمینه بسط آزادی از یک سو و تضمین آن از سوی دیگر است و به نوعی با آموزههای دینی گره خورده است. به ویژه میتوان به بحث زهد و سادهزیستی اشاره کرد که به نوعی با آزادی و آزادگی و آزادی معنوی پیوندی وثیق دارد. بنگرید به: "زهد در اسلام آثار استاد مطهری"، فصلنامه پیام حوزه، شماره ۲۰.
- ↑ یادداشتها، ج۱، ص۹۷.
- ↑ لکزایی، شریف، آزادی، ص ۶۷.