راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / زمان ظهور امام مهدی
تعداد پاسخ۲ پاسخ

راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

قنبر علی صمدی

حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در مقاله «نقش مردم در تعجیل ظهور» در این‌باره گفته است:

«زمان‌ تحقق‌ ظهور نه‌ به‌ دلیل‌ ثابت و معین بودن که به سبب‌ نامعلوم‌ و ناگهانی بودن آن، به زمان وقوع قیامت تشبیه شده است. حکمت پنهان‌ بودن‌ وقت ظهور و تکذیب کردن تعیین کنندگان‌ وقت برای آن «كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ»[۱]، جلوگیری‌ از‌ سوء استفاده آیندگان فرصت‌طلب از این موضوع است. پس تعیین وقت ظهور به‌ دلیل‌ تغییرپذیری اوضاع و عوامل مؤثر در‌ تحقق‌ آن‌، ناشدنی است. این‌ تحلیل‌ احتمالاً درست‌تر و دقیق‌تر است‌.

رخداد‌ ظهور تأثیر فراوانی در تحول جهان دارد و کنش‌ها و واکنش‌ها، قطب‌بندی‌ها و دیگر اوضاع جهانی را‌ در‌ زمان کوتاهی دگرگون می‌سازد. این پدیده‌ که‌ با تحقق‌ یافتن‌ آرمان‌های‌ گم شده و خواسته‌های فطری‌ انسان، هم‌راه است، بشرِ خسته از نظام‌های ظالمانه و فاسد را به سوی حکومتی جهانی و عادلانه‌ و استوار‌ بر پایه رشد و کرامت انسانی، فرا‌ می‌خواند‌.

بنابراین‌ مردم‌، قیام‌ حضرت مهدی (ع) را‌ به‌ دلیل تأثیرهای بنیادین و گسترده آن در وضع جهان، هم‌چون رخداد قیامت غافل‌گیرانه و ناگهانی می‌شمارند.

تفاوت مهم‌ این‌ دو‌ رخداد در این است که البته ساعت‌ قیامت‌ و زمان‌ وقوع‌ آن‌ به‌ کارکرد انسان وابسته نیست؛ یعنی قیامت با فرا رسیدن آن ساعت، تحقق می‌یابد و عامل انسانی یا دیگر عوامل زمان آن را نمی‌تواند تغییر دهد. اما حادثه ظهور‌ رابطه‌ای مطلق و لابشرط با عوامل بیرونی، به ویژه عامل انسانی ندارد، تا در زمانی معین به طور قهری (بدون دخالت عوامل محیطی و انسانی) روی دهد. زمینه‌های وقوع این رخداد با‌ توجه‌ به ارتباط مستقیم آن با وضع اجتماعی، نوع رفتار و روی‌کرد انسان فرق می‌کند و عوامل محیطی و انسانی در تقدّم و یا تأخّر آن تأثیر گذارند»[۲].

پاسخ‌های دیگر

۱. حجت الاسلام و المسلمین علی‌پور؛
حجت الاسلام و المسلمین مهدی علی‌پور، در مقاله «ظهور» در این‌باره گفته است:

«ما از توان بازشناسی راز حقیقی پنهان ماندن زمان ظهور بی‌بهره‌ایم، اما می‌توانیم با توجه به آموزه‌های معصومان (ع)، پاره‌ای از حکمت‌ها و اسرار آن را دریابیم. شماری از حکمت‌های این پدیده عبارت است از:

  1. سازندگی اخلاقی و روحی منتظران:[۳]. شاید حکمت نهان بودن زمان ظهور این باشه. که مومنان و پکنا پرستان همواره به امید درک ظهور آن مصلح بزرگ زندگی کنند و با پرداختن به سازندگی اخلاقی، عملی و عقیدتی از پاداش‌های فراوان معنوی پروردگار بهره‌مند شوند. پیامبر گرامی (ص) فرمود:"أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ"[۴]
  2. آزمون الهی:[۵] یکی از سنت‌های پایدار خداوند، آزمایش بندگان است. او بندگانش را به گونه‌های مختلف می‌آزماید. غیبت امام عصر (ع) و نهان بودن تاریخ ظهورش می‌تواند یکی از موارد آزمون الهی باشد. مؤمنان واقعی در مدت طولانی غیبت، که پایانش آشکار نیست، با ضعف ایمان روبه رو نمی‌شوند و بر باورهای الهی خویش استوار می‌مانند، اما نفاق پیشگان، برای استهزا و یاوه‌گویی علیه آموزه‌های معصومان (ع)، فرصتی مناسب می‌یابند و آیات و روایات مرتبط با مصلح واپسین را نادیده می‌گیرند. امام کاظم (ع) درباره غیبت امام عصر (ع) می‌فرماید: " إِنَّمَا هِيَ مِحْنَةٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِمْتَحَنَ بِهَا خَلْقَهُ "[۶]
  3. آگاه شدن و ناکام ماندن دشمن در کسب آمادگی: اگر تاریخ ظهور به طور دقیق مشخص باشد، زمینه ای بسیار خوب پدید می‌آید تا دشمنان دین برای نابودی آن انقلاب جهانی آماده گردند، زیرا چنانچه دشمن از زمان ظهور آگاه شود، خود را برای از میان بردن آن حاکم عادل و پیروان راستینش آماده می‌سازد و از شکل گیری حکومت الهی امام عصر (ع) جلوگیری می‌کند؛ از این رو، ظهور ناگهان تحقق می‌یابد. ناگفته پیداست، این حکمت بر این باور که خداوند امور را، در حد امکان، از طریق علل و اسباب طبیعی به انجام می‌رساند، استوار است.
  4. افشا نشدن زمان قیام: شاید دلیل عدم آگاهی مؤمنان از وقت ظهور، افشای زمان آغازین قیام حضرت مهدی (ع) به وسيله مسلمانان باشد. به گواهی پاره‌ای از روایات، در آغاز، زمان ظهور روشن بود، ولی به دلیل افشا شدن تغییر کرد. از این رو، اگر وقت ظهور تعیین می‌شد، باز هم مسلمانان افشا می‌کردند. بنابراین، مصلحت چنان اقتضا می‌کرد که تاریخ ظهور پنهان بماند.
  5. رعایت نظام علت و معلول: از آن جا که سنت الهی بر جریان امور از طریق نظام علت و معلول استوار است، مشروط ساختن ظهور بر تحقق اسباب ویژه آن و عدم تعیین وقتی مشخص بسیار شایسته می‌نماید. وقتی زمان وقوع اسباب آشکار نباشد، به طور طبیعی هنگام رخ نمودن معلول نیز پنهان خواهد بود.[۷]
  • حکمت‌های سوم و چهارم، که محقق ارجمند سید محمد صدر در کتاب "تاریخ ما بعد الظهور" به آن اشاره کرده است، از اشکال تهی نمی‌نماید. درباره حکمت سوم می‌توان گفت، اگر حکمت تعیین نکردن وقت ظهور، آگاه نشدن دشمنان از آن زمان باشد، باید از توقيت اجمالی نیز پرهیز گردد، زیرا توقيت اجمالی به صورت مستقیم (بیان پاره‌ای از زمان‌های نزدیک ظهور) یا غیر مستقیم (بیان نشانه‌های ظهور) نیز سبب آگاهی و سوء استفاده دشمنان می‌گردد. آنها با مشاهدة تحقق نشانه‌های ظهور یا پدید آمدن زمان‌های نزدیک به قيام مصلح الهی، خود را تجهیز و آماده می‌سازند و در جهت نابودی آن انقلاب مقدس گام بر می‌دارند. ممکن است در پاسخ گفته شود:
  1. دشمنان به یاری خداوند تحقق این نشانه‌ها را در نمی‌یابند.
  2. حتی اگر نشانه‌های ظهور را دریابند، از درک ارتباط آن‌ها با ظهور امام عصر (ع) ناتوانند.[۸].
  3. این نشانه‌ها وقتی تحقق می‌یابند که دشمنان حتی اگر ارتباط آن‌ها را با ظهور امام (ع) دریابند، نمی‌توانند سوء استفاده کنند و کاری علیه انقلاب واپسین انجام دهند.[۹] این پاسخ‌ها، به ویژه پاسخ سوم که موجه به نظر می‌رسد، تفاوت تعیین وقت اجمالی (مستقیم یا غیر مستقیم) و تعیین وقت دقیق را آشکار می‌‎سازد. حکمت چهارم نیز بدون اشکال نیست، زیرا اگر دلیل عدم توقیت افشای آن توسط مسلمانان است، چرا چنان که پاره‌ای از روایات دلالت دارد، از ائمه (ع) نیز مخفی نگه داشته شده است؟! در هر حال، به نظر می‌رسد دو حکمت نخست، تحلیلی بهتر و مقبول‌تر از راز نهان بودن هنگام ظهور ارائه می‌دهد»[۱۰].

پرسش‌های وابسته

  1. امام مهدی چه زمانی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  2. امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  3. در زمان ظهور امام مهدی جهانیان چگونه از آمدن ایشان باخبر می‌شوند؟ (پرسش)
  4. آیت الله بهجت حتی به پیران نیز بشارت داده که ظهور نزدیک است؟ (پرسش)
  5. آیا صحت دارد که روز ذی القعده روز ظهور امام مهدی خواهد بود؟ (پرسش)
  6. آیا امام مهدی جمعه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  7. چرا امام مهدی در روز جمعه ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
  8. حکمت معین نبودن وقت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  9. آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ (پرسش)
  10. آیا می‌‏توان وقت ظهور را پیش‏‌بینی کرد؟ (پرسش)
  11. با توجه به کتاب نوسترآداموس آیا می‌توان زمان ظهور حضرت را پیشبینی نموده به گفته آنها اعتماد کرد؟ (پرسش)
  12. عدم آگاهی امام مهدی از زمان ظهور نقصی برای امام و مقام امامت محسوب نمی‏‌شود؟ (پرسش)
  13. راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ (پرسش)
  14. امام مهدی از چه راهی می‌فهمد که موقع ظهورش فرا رسیده است؟ (پرسش)
  15. اینکه گفته می‌شود ظهور نزدیک است به چه معناست؟ (پرسش)

پانویس

  1. شیخ طوسی، الغیبه، تحقیق عبدالله‌ طهرانی و علی‌احمد ناصح، انتشارات‌ مؤسسه‌ المعارف الاسلامی، ۱۴۱۱‌قمری.
  2. صمدی، قنبر علی، اصحاب و یاران مهدی، ص ۶۰.
  3. ر.ک: سیدمحمدکاظم قزوینی، امام مهدی (ع) از ولادت تا ظهور، ترجمه علی کرمی و سید محمد حسینی ص ۴۶۵ - ۴۶۶.
  4. برترین کار پیروان من در زمانغیبت چشم انتظار کارگشایی خدای تعالی بودن است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ص ۶۴۴.
  5. سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی (ع) از ولادت تا ظهور، ص ۴۶۶ - ۴۶۷
  6. این آزمونی است که خدای تعالی با آن مردمان را بیازماید؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۳۶
  7. محمد مصدر، تاریخ مابعدالظهور، في ۷۰-۷۴ .
  8. در این دو پاسخ، وجود دست غیبی پروردگار مفروض گرفته شده است؛«و برترین کار پیروان من [در زمان غیبت] چشم انتظار کارگشایی خدای تعالی بودن است»
  9. محمد صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ص۷۵.
  10. علی‌پور، مهدی، ظهور، ص ۲۳۲-۲۳۶.