قتال بر تأویل

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام علی است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

فرمان خدا بر جنگ با کافران، در آیات متعدّدی از قرآن آمده است، آیاتی صریح و روشن، قتالی صریح با کافرانی صریح. نبرد با مشرکین طبق فرمان آیات قرآن، "قتال بر تنزیل" است. نبرد دیگری هم با کسانی است که در ظاهر مسلمانند و در باطل کافر. نبرد با آن کافران مسلمان‌نما و اهل بغی و تجاوز که براساس تأویل آیات قرآن و از سوی ولیّ خدا انجام می‌گیرد، "قتال بر تأویل" است که بسی دشوار است، زیرا در ظاهر، دو گروه مسلمان باهم می‌جنگند، امّا یک طرف حق است و طرف دیگر باطل و تشخیص جبهۀ حق و نصرت آن جبهه، نیازمند بصیرت است. قریش، کسانی بودند که مدّتی در جبهۀ کفر بودند و تیغ امیر المؤمنین (ع) از آنها کشته‌ها گرفت. سرانجام مسلمان شدند، یا تسلیم گشتند و در کنار پیامبر و صفوف مسلمین قرار گرفتند. امّا روزی هم آمد که امیر المؤمنین (ع) با همانها بر سر دین جنگید و از مسلمان‌نمایی آنان نهراسید. این، نبرد براساس تأویل آیات بود. پیامبر اکرم (ص) بارها این نکته را یادآوری کرده و به علی (ع) فرموده بود که با دشمنان براساس تأویل خواهی جنگید. وقتی آیۀ ﴿وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا...﴾ نازل شد (که اشاره به درگیری دو گروه از مسلمانان و ضرورت جنگ با گروهی دارد که تجاوزکارند)، پیامبر فرمود: بعضی از شما پس از من بر تأویل خواهد جنگید، آنگونه که من بر تنزیل جنگیدم. پرسیدند: کیست؟ فرمود: امیر مؤمنان.

در حدیث دیگری به روایت ابوذر، پیامبر خدا فرمود: میان شما مردی است که با مردم براساس تأویل قرآن خواهد جنگید، آنگونه که من براساس تنزیل جنگیدم، با کسانی می‌جنگد که به یکتایی خدا شهادت می‌دهند، ولی بیشترشان به خدا اعتقاد ندارند، کشتن آنان بر بعضی گران می‌آید، تا آنجا که به ولیّ خدا طعنه می‌زنند و ایراد می‌گیرند، آنگونه که موسی به کار حضرت خضر ایراد گرفت. در حدیث دیگری رسول خدا (ص) ضمن پیشگویی از پیدایش کسانی که به زبان شهادتین می‌گویند ولی در عمل با عترت پیامبر دشمنی می‌کنند و جهاد با آنان در فتنه‌ای که پدید می‌آورند واجب است، امیر المؤمنین (ع) را به عنوان کسی یاد می‌کنند که بر سر دین با آنان می‌جنگد تا دین خدا را احیا کند. نیز آن حضرت فرمود: «أنا اقاتل علی التّنزیل و علیّ یقاتل علی التّأویل».

عمار یاسر از جمله کسانی بود که بصیرتی روشن و شناختی عمیق و ایمانی قوی داشت و خطّ را گم نکرد و کافران را در چهره‌های گوناگون شناخت و با آنان مبارزه کرد تا شهید شد. از رجزهای او در میدان صفین این بود:نحن ضربناکم علی تنزیله الیوم نضربکم علی تأویله و وقتی چشم عمار یاسر به پرچم عمروعاص افتاد گفت: به خدا سوگند ما با این پرچم در زمان پیامبر سه‌بار جنگیده‌ایم و این‌بار چهارم است. اینان در این جنگ هم هدایت شده نیستند و در همان کفر سابق به‌سر می‌برند. امام خمینی چه زیبا از آن ستمکاران مسلمان‌نما و جبّاران غاصب حقوق اللّه و حقوق النّاس و کج‌فهمان داغ بر پیشانی یاد می‌کند و می‌افزاید: درود بی‌پایان بر علی بن ابی طالب که با دژخیمان به صورت مسلمان و مقدّس‌نماهای بدتر از کفّار جنگید و از هیچ قدرتی نهراسید و این، بصیرتی علوی و نگاهی حیدری می‌طلبد!.

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر