در روایت است که دین‌داری در آخر الزمان مثل گرفتن آتش در دست چرا دین‌داری در این زمان سخت‌تر از زمان‌های دیگر است؟ (پرسش)

در روایت است که دین‌داری در آخر الزمان مثل گرفتن آتش در دست چرا دین‌داری در این زمان سخت‌تر از زمان‌های دیگر است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

در روایت است که دین‌داری در آخر الزمان مثل گرفتن آتش در دست چرا دین‌داری در این زمان سخت‌تر از زمان‌های دیگر است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / آخرالزمان
مدخل اصلی	ویژگی مردم در آخرالزمان
تعداد پاسخ	۲ پاسخ

پاسخ نخست

رحیم کارگر

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت دوران ظهور» در این‌باره گفته است:

«در ابتدا با استفاده از برخی روایات، تصویری از وضعیت دینی در آخر الزمان ارائه می‏‌شود:

• "«اسلام و ایمان، غریب می‏‌شود، همان‏‌طور که در ابتدا غریب بود"؛ "مساجد از نظر ظاهری آباد، ولی از نظر هدایت خراب هستند"؛ "انسان دین خود را می‏‌فروشد، به‏‌گونه‏‌ای که ممکن است صبح مؤمن باشد و عصر کافر شود یا عصر، مؤمن باشد و صبح کافر گردد"؛ "جو عمومی و حاکم، جو کفر و بی‏‌دینی است؛ به گونه‏‌ای که حتی بعضی از مؤمنان را نیز متزلزل کرده و به کفر دعوت می‏‌کند"؛ "ملت‏‌های دیگر از ادیان خود، گمراه می‏‌شوند"؛ "هرکس که پرچم گمراهی بلند کند، هوادارانی خواهد یافت"؛ "با عقاید اسلامی- حتی ایمان به خدا- به طور علنی برخورد می‏‌شود"‏‌؛ "شنیدن حقایق قرآن، بر مردم گران آید؛ اما شنیدن باطل آسان است"؛ "مردم نسبت به وقت نماز، بی‏‌اعتنا می‏‌شوند"‏‌؛ "بدعت‏‌ها ظاهر و زیاد شود"؛ "حلال، حرام شود و حرام، حلال" و ... ‏‌.
• مجموع این جملات نورانی، بیانگر وجود نوعی تحیر، پس‏‌رفت اعتقادی، ظاهرسازی و رنگ باختن دینداری در آخر الزمان است. چنان‏‌که حضرت علی (ع) نیز به این مطلب اشاره فرموده است: "غیبت و حیرتی پیش خواهد آمد که گروه‏‌هایی گمراه می‏‌شوند و دسته‏‌ای دیگر هدایت می‏‌یابند"‏‌. وضعیت دینداری در آخر الزمان سخت و شکننده و میزان رویگردانی اغلب مردم از دستورات الهی، زیادتر است. این مسئله دلایل مختلفی می‏‌تواند داشته باشد، از جمله:

1. تحریف در آموزه‏‌های متعالی و راستین دین در این عصر فزونی می‏‌گیرد و ادیان و مکاتب مختلفی شکل می‏‌گیرد؛ این ادیان ساختگی، رنگ و بویی از حقیقت ندارند و تهی از معنویت و باورهای راستین حق‏‌گرایانه هستند. در روایات نیز اشاره شده که سرگردانی در عقاید دینی، نتیجه جریانات باطلی است که با جهالت و کنار گذاشتن تفکر در میان امت ظاهر می‏‌شود ‏‌.
2. غول‏‌های ارتباط جمعی و رسانه‏‌ای، به شدت با اسلام درگیر می‏‌شوند و با انواع تخریب‏‌ها و تحریف‏‌ها و سیاه‏‌نمایی‏‌ها، سعی بر آن دارند که چهره خشن و سیاهی از اسلام و دین نشان دهند و در این کار، چنان ماهرانه و شیطنت‏‌آمیز واقعیت‏‌ها را تحریف و تخریب می‏‌کنند که حتی برخی از مسلمانان نیز دچار تردید می‏‌شوند و گاه از دین خود شرمنده می‏‌شوند، و از طرفی دیگر، ظواهر دنیا را چنان فریبنده و زیبا جلوه می‏‌دهند و انواع فساد و فحشا را در جامعه پخش می‏‌کنند، به گونه‏‌ای که مردم در کنترل کردن امیال و غرایز خود باید مجاهدت و تلاش فراوان کنند. بازار فسادهای مالی و اخلاقی، چنان گرم می‏‌شود که برخی، همه‏‌چیز را به فراموشی می‏‌سپرند و حتی انسانیت را زیرپا قرار می‏‌دهند روشن است که با فساد علنی دنیای امروز، حفظ دین و معنویت، بسیار مشکل است.
3. مردم از محتوای اسلام و قرآن و حقیقت آن دور می‏‌شوند. این دور شدن به چند شکل اتفاق می‏‌افتد. توجه بیش از حد به ظاهر و غفلت از محتوا و پیام؛ یعنی، مردم به جای این‏‌که دنبال فهم معانی قرآن باشند، بیشتر به خواندن آن و لحن و صوت ارزش بدهند ‏‌.

• همچنین به قدری معانی مختلف و برداشت‏‌های غیر معقول از قرآن عرضه می‏‌شود و به قدری اختلاف قرائت‏‌ها و تکثرگرایی رواج و مقبولیت یابد که معنای اصلی قرآن و منظور الهی از نزول آن در بین مردم گم شود و کسی نداند که منظور خداوند از نزول فلان آیه یا سوره یا کل قرآن و اسلام چیست. در این صورت نیز از قرآن و اسلام، جز اسم چیزی نخواهد ماند، زیرا هرکس حرفی خواهد زد و آن را حرف اسلام و قرآن قلمداد خواهد کرد ‏‌. با این حال نباید از نظر دور داشت که اگر حفظ دین در آخر الزمان دشوار است به همان نسبت عوامل و زمینه‏‌های دیندار شدن نیز بهتر و بیشتر فراهم است. برای نمونه در هیچ زمانی به اندازه زمان ما ابزار و وسایلی که بتوان با کمک آنها دین را شناخت فراهم نبوده است؛ مانند کتاب، صوت، تصویر و نیز گسترش دانش و معارف. اگر در گذشته شخصی برای استماع حدیثی فرسنگ‏‌ها راه بیابان را طی می‏‌نمود، امروز با زدن چند کلید رایانه و یا مراجعه ساده به کتاب‏‌ها و نیز امواج رادیویی و تصویری و ... می‏‌تواند به همان اطلاعات دسترسی پیدا کند. علاوه‏‌بر آنکه مردم آخر الزمان از عقل و هوش بیشتری برخوردارند. از امام سجاد (ع)نقل شده که فرمود: "خداوند آیات سوره توحید و نیز اول سوره حشر را برای مردم آخر الزمان نازل کرده است، چرا که مردم آخر الزمان از عقل و بینش بالاتری برخوردارند". از طرف دیگر هرچند حفظ دین و عمل به وظیفه، در دنیای پرتلاطم و سراسر ظلم و فساد، کاری دشوار است؛ ولی پاداش انسان‏‌های متدین و دین‌مدار نیز افزون است. در روایتی پیامبر گرامی اسلام به اصحابش فرمود: "به زودی گروهی بعد از شما می‏‌آیند که یک نفر از آنان اجر پنجاه نفر از شما صحابه را دارد. اصحاب گفتند: یا رسول الله! ما با تو در بدر و احد و حنین شرکت داشتیم و قرآن در میان ما نازل شد. پیامبر فرمود: اگر بر شما وارد می‏‌شد آن‏‌چه آنان تحمل می‏‌کنند، مانند صبر آنان صبر نمی‏‌کردید" ‏‌.
• مؤمنان آخر الزمان، به فرموده امیر مؤمنان (ع): "در کارها و فداکاری‏‌های نیک و بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریک‏‌اند"‏‌. "و اینان کسانی‏‌اند که پیامبر، آنان را برادر خود خوانده و آرزوی دیدار آنان را کرده است"‏‌ و "افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده است"‏‌.
• بنابراین در این دوران عده‏‌ای از مردم، به اوج تقوا و دین‏‌داری رسیده و به آن پایبند هستند. اینان یاران و دوستداران حضرت مهدی (ع) هستند و تلاش می‏‌کنند تا زمینه ظهور و قیام آن حضرت را فراهم سازند و جامعه را آماده کنند».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛

آفتاب مهر ج۱ (کتاب) نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «سختی دینداری در آخر الزمان، دلایلی دارد که مهم‌ترین آن‌ها، دو عامل زیر می‌تواند باشد: تشخیص وظیفه: وظیفه یک مسلمان معتقد، آن است که وظایف دینی خود را به خوبی بشناسد و به آن‌ها عمل کند. هنگام حضور ظاهری امام در جامعه و میان مردم، امر تشخیص وظیفه، راحت‌تر است؛ چرا که فرد به خدمت امام زمان (ع) می‌رسد و کسب تکلیف می‌کند؛ ولی در زمان غیبت، این امر نیز به صورت کامل، بر عهده خود شیعیان است. طبیعی است که وظیفه، دوچندان می‌شود و کار مشکل‌تر می‌گردد؛ چرا که تشخیص وظیفه، مسأله بسیار مهمی‌ است که امکان خطا و اشتباه در آن وجود دارد. البته امامان (ع)، شیعیان را به حال خود واگذار نکرده اند؛ بلکه از آنان خواسته‌اند که به عالمان و کارشناسان دین و اسلام شناسان فقیه مراجعه کنند و برای تشخیص وظیفه، از آنان مدد جویند. ظواهر فریبنده دنیای امروز: شاید به جرأت بتوان گفت، عامل اصلی و مهم‌تر در سختی دینداری در دوره آخر الزمان، وضعیت فرهنگی دنیای مادی است. غول‌های ارتباط جمعی و رسانه‌ای از یک طرف به شدت با اسلام درگیر شده‌اند و با انواع تخریب‌ها و تحریف‌ها و سیاه نمایی‌ها، سعی بر آن دارند که چهره خشن و سیاهی از اسلام نشان دهند. از طرفی دیگر، ظواهر دنیا را چنان فریبنده و زیبا جلوه می‌دهند و انواع فساد و فحشا را در جامعه پخش می‌کنند؛ به گونه‌ای که مردم در کنترل کردن امیال و غرایز خود باید مجاهدت و تلاش فراوان بکنند. بازار فسادهای مالی و اخلاقی، چنان گرم می‌شود که برخی همه چیز را به فراموشی می‌سپرند و حتی انسانیت را نیز زیر پا قرار می‌دهند و سخن از حیوان مدرن می‌گویند و معتقد می‌شوند که انسان، یکی از اقسام حیوانات است نه بیشتر. روشن است با فساد علنی دنیای امروز، حفظ دین و معنویت، بسیار مشکل است. البته هرچند حفظ دین و عمل به وظیفه، در دنیای پرتلاطم و سراسر ظلم و فساد، کاری دشوار است، پاداش انسان‌های متدین و دین مدار نیز افزون است.. مؤمنان آخر الزمان، به فرموده امیر مؤمنان (ع)، در کارها و فداکاری‌های نیک و بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریکند. اینان، کسانی هستند که پیامبر (ص)، آنان را برادر خود خوانده و دیدار آنان را آرزو کرده است. افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده و پیامبر (ص) در حق آنان فرموده است: "خوشا به حال صابران در غیبت که اینان، حزب الله هستند".».