فلسفهدعا برای سلامتی امام مهدی چیست؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخها و دیدگاههای متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسشهای وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
وجود ظلم و ستم فراوان در عالم، مصیبتهایی که بر اجداد حضرت وارد شده مخصوصا مصیبتهای صدیقه طاهره (س) و امام حسین (ع) و از سوی دیگر اعمال ناشایست ما و کوتاهی هایمان، غم و اندوه فراوانِ امام را به دنبال دارد، آنچنان که اگر عنایت و استمدادخداوند نبود، ایشان تا به حال از شدت مصیبتجان داده بود. در نتیجه داشتن دغدغه سلامتی برای امام زمان (ع) و دعا برای این مهم، از ویژگیهای منتظران است.
دعایِ ما برای سلامتیامام نشانه علاقه و اردات ما به ایشان است و به این وسیله، با آن حضرتارتباط روحی و معنوی پیدا کنیم و این ارتباط، ثمرات بسیاری برای رشد و کمال روحی ما دارد.
اهل بیت (ع) از ما خواستهاند تا برای سلامتیامام زمانِ خود دعا کنیم. در دعای سلامتی امام زمان (ع) ـ «اللهم کن لولیک الحجة»... ـ و در دعای زمان غیبت که از ناحیه مقدسه صادر شده، سلامتیحضرت را از خداوند درخواست میکنیم[۴] و یا امام رضا (ع) پیوسته به دعا کردن برای امام زمان (ع) با این دعا امر میکرد: «اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ... وَ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمِيعِ مَا خَلَقْتَ وَ بَرَأْتَ وَ أَنْشَأْتَ وَ صَوَّرْتَ وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِكَ الَّذِي لا يَضِيعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ»[۵]. همچنین امام عسکری (ع) در قنوت نمازهایشان اینگونه دعا میفرمود: خداوندا، او امام مهدی (ع) را در پناهگاهی قرار ده تا از شر متجاوزان در امان باشد! خدایا، او را از چیزهایی در امان بدار که برایش میترسیم و تیرهای نیرنگ را که کینهتوزان و بدخواهانش به سوی او پرتاب میکنند، برطرف ساز[۶].[۷].
در پایان باید توجه داشت اگرچه خداوند متعال از حجت خود نگهداری میکند؛ اما از آنجایی که ارادهخداوند بر این تعلق گرفته که عالم بر روال طبیعی خود باشد قطعاً دعای منتظران دارای اثر و فایده خواهد بود[۸].
دعایِ ما برای سلامتیامام نشانگر علاقه و اردات ما به اوست. که طبعاً اگر درباره حال امام زمانِ خود بیتوجه باشیم، باید در ایمان و علاقه خود تجدید نظر کنیم.
نتیجه سخن اینکه گرچه خداوند متعال از حجت خود نگهداری میکند؛ اما از آنجایی که ارادهخدای حکیم بر این تعلق گرفته است که نظام اسباب و مسببات در این عالم حاکم باشد، قطعاً دعای منتظران و عاشقان حضرتش دارای اثر و فایده خواهد بود»[۱۳].
«با توجه به برخی روایات، امام زمان (ع) مانند انسانهای دیگر، زندگی طبیعی داشته و در میان مردم رفتوآمد دارد و ممکن است مانند پیامبران الهی و دیگر ائمه (ع) به بیماری یا مشکلات دیگر دچار شود. بنابراین، دعا و صدقه و صلوات برای سلامتامام (ع) بیتأثیر نیست و محفوظ ماندن ایشان توسط خداوند- که در روایات آمده- به معنای حفظ جان ایشان است، نه محافظت از بیماری و مشکلات دیگر. علاوه بر آنکه ائمه اطهار (ع) هم در بهترین حالات خود مناجات برای حفظ و سلامتامام زمان (ع) دعا کردهاند و به ما آموختهاند که چگونه برای او دعا کنیم. مثلاً امام رضا (ع) پیوسته به دعا کردن برای امام زمان (ع) با این دعا امر میکرد: اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ... وَ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمِيعِ مَا خَلَقْتَ وَ بَرَأْتَ وَ أَنْشَأْتَ وَ صَوَّرْتَ وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِكَ الَّذِي لا يَضِيعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ[۱۴]
امام حسن عسکری (ع) نیز در قنوت نمازهایشان اینگونه دعا میفرمود: خداوندا، او امام مهدی (ع) را در پناهگاهی قرار ده تا از شر متجاوزان در امان باشد! خدایا، او را از چیزهایی در امان بدار که برایش میترسیم و تیرهای نیرنگ را که کینهتوزان و بدخواهانش به سوی او پرتاب میکنند، برطرف ساز[۱۵]
بنابراین، با توجه به سیرهاهل بیت (ع) دعا برای سلامتامام زمان (ع) صحیح میباشد. بله خداوند متعالخلیفه و ولی خودش را حفظ و حمایت میفرماید، ولی ما وظیفه داریم برای سلامت آن حضرت سعی و دعا کنیم[۱۶] در حقیقت کوشا بودن برای سلامت ایشان، مفهومش این است که ما حاضر نیستیم مانند اجداد بزرگوارش به سختی بیفتد. گفتنی است این اعمال نیز قبل از آنکه برای حضرت حجت (ع) فایده و اثر داشته باشد برای شخص دعاکننده تأثیر دارد. اگر کسی برای حجت خدا، کاری انجام دهد، او این اعمال را بدون پاسخ نمیگذارد، بلکه او نیز برای سلامت این شخص دعا میکند»[۱۷].
از نگاه اوّل، دعا در سلامتیحضرت، مؤثِّر است؛ زیرا آن حضرت به این سبب که انسان است و در همین عالم زندگی میکند، در معرض آفات و بلایا است و دعا میتواند در دور کردن بلاها و مرضها از وجود عزیزش مؤثّر باشد؛ همان گونه که میتواند در بهبود بیماری اثر داشته باشد. این، با اراده خدا مبنی بر سلامتیامام، منافاتی ندارد؛ زیرا اراده خدا از طریق اسباب اِعمال میشود و دعا، از مهمترین وسیلهها و سببها برای جریان اراده خدا در زندگی است. همچنین آنچه که اراده الهی بر آن تعلق گرفته حفظ جانحضرت از مرگ است و این منافاتی با بیماری جسمی حضرت ندارد.
دعا کردن، راهی است برای این که امام عصر (ع) را یاد کنیم و به این وسیله، با آن عزیز ارتباط روحی و معنوی پیدا کنیم و این ارتباط، ثمرات بسیاری برای رشد و کمال روحی ما دارد.
دعا کردن برای امام، نوعی عرض ارادت و محبّت به او است که قطعاً از سوی آن منبع جود و کرم، بیپاسخ نخواهد ماند و دعا کننده را مورد لطف و عنایت خاص خود قرار خواهد داد.
دعا کردن برای امام، یعنی آن وجود عزیز را بر بسیاری از موجودات و پدیدهها مقدَّم دانستن و وجود و نقش او را مدنظر قرار دادن. این موضوع، سبب زیاد شدن محبت آن عزیز در دلها و جانها میگردد؛ زیرا ذکر محبوب، سبب فراوانی محبّت نسبت به او است»[۱۸].
↑«خداوندا هرگونه بلا را از ساحت ولی خود دور گردان... و او را در پناه خود از شر تمام آنچه آفریده و ایجاد و انشا و صورتگری فرمودهای، محفوظ بدار؛ و او را از پیشرو و پشت سر و راست و چپ و از بلایای آسمانی و زمینی محفوظ بدار؛ حفظ کردنی که هرکس را آنطور محفوظ گردانی، از بین نرود» مصباح المجتهد، ص ۴۰۹؛ صحیفه مهدیه، ص ۴۳۴
↑«فاجعله اللهم فی حصانة من بأس المعتدین... فاجعله اللهم فی أمن مما نشفق علیه منه و ردّ عنه من سهام المکائد ما یوجهه اهل الشنان الیه»؛ مصباح المجتهد، ص ۱۵۶؛ صحیفه مهدیه، ص ۱۶۵
↑«خداوندا هرگونه بلا را از ساحت ولی خود دور گردان... و او را در پناه خود از شر تمام آنچه آفریده و ایجاد و انشا و صورتگری فرمودهای، محفوظ بدار؛ و او را از پیشرو و پشت سر و راست و چپ و از بلایای آسمانی و زمینی محفوظ بدار؛ حفظ کردنی که هرکس را آنطور محفوظ گردانی، از بین نرود» مصباح المجتهد، ص ۴۰۹؛ صحیفه مهدیه، ص ۴۳۴
↑فاجعله اللهم فی حصانة من بأس المعتدین... فاجعله اللهم فی أمن مما نشفق علیه منه و ردّ عنه من سهام المکائد ما یوجهه اهل الشنان الیه؛ مصباح المجتهد، ص ۱۵۶؛ صحیفه مهدیه، ص ۱۶۵