غالیان و شیوه‌های برخورد امامان معصوم با ایشان (کتاب)

غالیان و شیوه‌های برخورد امامان معصوم(ع) با ایشان
زبان	فارسی
نویسنده	یدالله حاجی‌زاده
موضوع	غلو
مذهب	شیعه
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات دفتر نشر معارف|انتشارات انتشارات دفتر نشر معارف]][[رده:انتشارات انتشارات دفتر نشر معارف]]
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۹۴ ش
تعداد صفحه	۴۵۶
شابک	‬‏‫‭‏‫‭۹۷۸-۹۶۴-۵۳۱-۸۹۳-۰
شماره ملی	۳۸۸۶۴۵۳

غالیان و شیوه‌های برخورد امامان معصوم(ع) با ایشان، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی در مورد اهل بیت(ع) می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر یدالله حاجی‌زاده است و انتشارات دفتر نشر معارف انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «در این پژوهش، ضمن معرفی طیف وسیع غالیان دوران ائمه(ع)، با استناد به سخنان و راه و روش امامان(ع) در مبارزه با غالیان، سعی شده است توجه همگان به مهم ترین خطراتی که همواره جامعه اسلامی را تهدید می‌‌کند، جلب شود. در حقیقت کوششی است در آگاهی بخشی به شیعیانی که همواره خطر غلو و زیاده گویی تهدیدی آشکار برای آنان محسوب می‌‌شود. این کتاب در پنج فصل سامان یافته است. در فصل اول کلیاتی راجع به موضوع بیان شده است، مانند: مفهوم‌شناسی غلو، شناسه غالیان، باور‌های غالیان، گونه‌شناسی غلو، ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه (ع). در فصل دوم،تاریخ غلو در اسلام تا پایان عصر غیبت صغرا بررسی شده است. فصل سوم، شیوه‌های برخورد امامان (ع) با غالیان جاهل و فریب خورده را توضیح داده است. فصل چهارم، شیوه‌های برخورد امامان (ع) با غالیان شیاد و فریب کار را بیان نموده است. در نهایت، فصل آخر به تطور شیوه‌های برخورد امامان (ع) با غالیان پرداخته است».

فهرست کتاب

• پیشگفتار
• فصل اول: کلیات
• الف) طرح تحقیق

یک. بیان مسئله

دو. اهداف تحقیق

سه. ضرورت تحقیق

چهار. پرسش‌های تحقیق

۱. سؤال اصلی

۲. سؤالات فرعی

پنج. فرضیه‌ها

شش. روش تحقیق

هفت. پیشینه تحقیق

• ب) نقد و بررسی منابع

یک. منابع فرق و مذاهب

دو. منابع حدیثی

سه. کتاب‌های مشتمل بر تاریخ و سیره ائمه(ع)

چهار. کتاب‌های اعتقادی ـ روایی

پنج. کتاب‌های رجالی

• ج) تحدید واژگان و مفهوم‌شناسی

یک. مفهوم‌شناسی «غلو»

دو. واژه‌های مشابه «غلو»

سه. «غلو» از نظر اصطلاحی

چهار. «غلو» در قرآن

پنج. «غلو» در روایات

شش. غلو از منظر علوم مختلف اسلامی

۱. غلو از منظر علم کلام

۲. غلو در علم رجال

۳. غلو در علم فرق و مذاهب

۴. غلو از منظر علم فقه

هفت. تعریف غلو

• د) شناسه غالیان

یک. باورهای غالیان

۱. باورهای اختصاصی غالیان

۲. باورهای به ظاهر اشتراکی غالیان و شیعیان

دو. گونه‌شناسی غلو

۱. تقسیم‌بندی دوگانه

۲. تقسیم‌بندی سه‌گانه

۳. تقسیم‌بندی برگزیده

سه. ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عرص ائمه(ع)

۱. عوامل روانی

۲. عوامل اجتماعی

۳. عوامل سیاسی

۴. عامل اقتصادی (تمایلات دنیوی)

۵. عوامل اعتقادی

• نتیجه
• فصل دوم:تاریخ غلو در اسلام تا پایان عصر غیبت صغرا
• مقدمه
• الف) غلو قبل از اسلام
• ب) غلو در زمان پیامبر اکرم(ص)
• ج) غلو در عصر امام علی(ع)

یک. عبدالله بن سبا

۱. عبدالله بن سبا در منابع تاریخی

۲. عبدالله بن سبا در منابع فرقه‌شناختی و کلامی

۳. عبدالله بن سبا در منابع حدیثی و رجالی

۴. عبدالله بن سبا از دیدگاه محققان عرب و مستشرقان

۵. دیدگاه علامه عسکری درباره عبدالله بن سبا

۶. نظر نهایی درباره عبدالله بن سبا

دو. زط‌ها و دیگر غالیان

سه. روایات (...) وجود غلو در دوره امام علی(ع)

• د) غلو پس از دوره امام علی(ع) تا زمان امام سجاد(ع)
• هـ) غلو در دوره امام سجاد(ع)

یک. کیسانیه

دو. هاشمیه

• و) غلو در زمان امام باقر(ع)

یک. کربیه

دو. مغیریه

سه. بیانیه

چهار. منصوریه

پنج. باقریه

• ز)غلو در زمان امام صادق(ع)

یک. راوندیه (عباسیه)

دو. حربیه

سه. جناحیه

چهار. عمیریه

پنج. بزیعیه

شش. ابوالخطاب

هفت. پیروان ابوالخطاب (خطابیه مطلقه)

۱. معمریه

۲. مفضلیه

۳. اصحاب سری(سریه)

هشت. بشاریه(عبائیه)

نه. یونس بن ظبیان

ده. توهم الوهیت امام صادق(ع) از سوی برخی شیعیان

یازده. اهل اباحه

• ح) غلو در زمان امام موسی کاظم(ع)

یک. محمد بن بشیر

دو. مشبهه

سه. ناووسیه

• ط) غلو در دوره امام رضا(ع)

یک. واقفیه و بشیریه

دو. (...)

سه. (...) سرشناس

۱.محمد بن (...) جعفی

۲. (...)

چهار. غالیان در فضایل و احادیث غلوگونه

• ی) غلو در زمان امام جواد(ع)

یک. هاشم بن ابی هاشم

دو. جعفر بن واقد و ابوالغمر

سه.احمد بن محمد سیاری

چهار.حسن بن علی بن ابی عثمان

پنج.محمد بن عبدالله بن مهران

شش. ابوالسمهری و ابن ابی الزرقا

هفت. اختلاف شیعیان در بحث تفویض

هشت. عقاید غالیانه اهل سنت

• ک) غلو در دوره امام هادی(ع)

یک. فتح بن یزید جرجانی

دو. فارس بن حاتم

سه. طاهر بن حاتم بن ماهویه قزوینی

چهار. علی بن حسکه و شاگرد وی، قاسم یقطینی

پنج.حسن بن محمد بن بابای قمی

شش. اسحق بن محمد بصری

• ل) غلو دردوره امام حسن عسکری(ع) و عصر غیبت صغرا

یک. موسی السواق

دو. حسین بن علی خوایتمی

سه.محمد بن موسی شریعی

چهار.محمد بن نَضیر نَمیری

پنج. محمد بن علی بن بلال

شش. احمد بن هلال عبرتایی

هفت. حسین بن منصور حلاج و حلاجیه

هشت. محمد بن علی شلمغانی

نه. باورمندان به تفویض

• نتیجه
• فصل سوم: شیوه‌های برخورد امامان(ع) با غالیان جاهل و فریب‌خورده
• مقدمه
• الف) شیوه‌های مسالمت‌آمیز (...)

یک. نهی از غلو و تأکید بر (...)

دو. نهی از دوست داشتنِ افراطی

سه. دعوت به توبه

چهار. بیان پیامدهای منفی غلو (دنیوی و اخروی)

پنج. استفاده از حکمت و برهان

شش. استدلال به قرآن

هفت. استدلال به احادیث (سنت)

هشت. بهره‌گیری از سوگند

نه. بهره‌گیری از مناجات و دعا

• ب) شیوه‌های عملی و رفتاری
• نتیجه
• فصل چهارم: شیوه‌های برخورد امامان(ع) با غالیان شیاد و فریب‌کار
• مقدمه
• الف) شیوه‌های سخت‌گیرانه گفتاری

یک. نهی از هم‌نشینی و ارتباط با غالیان

دو. رسواسازی غالیان

سه. لعن و نفرین غالیان

۱. لعن و نفرین‌های کلی

۲. لعن و نفرین‌های خاص

چهار. اظهار برائت و تنفر از غالیان

۱.برائت کلی از غالیان و عقاید آنها

۲. برائت شخصی از غالیان

پنج. بیرون راندن غالیان (طرد غلات)

شش.حکم به کفر غلات

• ب) برخوردهای سخت‌گیرانه عملی

یک. تبعید غلات

دو. قتل غالیان

۱. قتل غالیان در دوره امام علی(ع)

۲. دستور قتل غالیان در دوره سایر امامان(ع)

• نتیجه
• فصل پنجم: (...) شیوه‌های برخورد امامان(ع) با غالیان
• مقدمه
• دوره امام علی(ع)
• دوره امام حسن(ع) تا پایان دوره امام سجاد(ع)
• دوره امام باقر و امام صادق(ع)
• دوره امام موسی بن جعفر و امام رضا(ع)
• دوره امام جواد و امام هادی(ع)
• عصر غیبت صغرا
• نتیجه
• نتیجه‌گیری
• منابع و مآخذ

دربارهٔ پدیدآورنده

یدالله حاجی‌زاده

حجت الاسلام و المسلمین دکتر یدالله حاجی‌زاده (متولد ۱۳۵۴، کوهبنان کرمان)، در کنار دروس متداول حوزوی تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه باقرالعلوم (ع) به اتمام رساند. همکاری با مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی حوزه و کارشناسی گروه تاریخ بخش پژوهشی دانشگاه معارف ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سیره نظامی امیرالمؤمنین»، «اخلاق نظامی در مکتب علوی و اندیشه ماکیاولی»، «ابوذر غفاری»، «اعلام برائت»، «اوضاع ایران»، «بعثت»، «سفیر پیامبر به حبشه»، «سد ابواب»، «طلقاء»، «سفیر پیامبر به بحرین و عمان»، «سفیر پیامبر به مصر»، «اصحاب صفه»، «عاملان صدقات پیامبر»، «طلیحه بن خویلد»، «وفود»، «مسیلمه کذاب»، «سفیر پیامبر به روم»، «مؤلفه القلوب»، «سفیر پیامبر به ایران»، «سفیر پیامبر اکرم به یمامه»، «غزوه ذات العشیره»، «کاتبان وحی»، غزوه حمراء الاسد، «ابومعبد خزاعی»، «سفیر پیامبر اکرم نزد حاکم غسانی»، «منبر و محراب»، «حسان بن ثابت»، «اوضاع امپراتوری روم»، «کتاب‌شناسی پیامبر اکرم»، «اسود عنسی»، «ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه» و «وجه جمع فراگیر شدن ظلم و فساد در آستانه ظهور حضرت حجت با عدم جواز اباحی‌گری» برخی از این آثار است.