ماهیت قیام کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
برای حفظ هویّت نهضت عاشورا و اهداف آن، باید "ماهیّت" آن را خوب شناخت. | برای حفظ هویّت نهضت عاشورا و اهداف آن، باید "ماهیّت" آن را خوب شناخت. | ||
ماهیّت [[قیام امام حسین]]{{ع}} را از منابع مستند و خدشه‌ناپذیر زیر می‌توان [[شناخت]]: | ماهیّت [[قیام امام حسین]] {{ع}} را از منابع مستند و خدشه‌ناپذیر زیر می‌توان [[شناخت]]: | ||
# [[خطبه‌های امام]] و [[اهل بیت]]، که در [[مکّه]] و بین [[راه]] [[حجاز]] و [[عراق]] و در [[کربلا]] و پس از آن در [[کوفه]]، [[شام]] و [[مدینه]] ایراد شده است. | # [[خطبه‌های امام]] و [[اهل بیت]]، که در [[مکّه]] و بین [[راه]] [[حجاز]] و [[عراق]] و در [[کربلا]] و پس از آن در [[کوفه]]، [[شام]] و [[مدینه]] ایراد شده است. | ||
#سخنانی که [[امام]]، در پاسخ به [[پرسش‌ها]]، پیشنهادها و خیرخواهی‌های این و آن، در طول [[نهضت]] بیان کرده است. | # سخنانی که [[امام]]، در پاسخ به [[پرسش‌ها]]، پیشنهادها و خیرخواهی‌های این و آن، در طول [[نهضت]] بیان کرده است. | ||
#رجزهایی که [[امام]] و [[اصحاب]] او، [[روز عاشورا]] در مقابل [[دشمن]] خوانده‌اند و همۀ آنها در مآخذ معتبر [[ثبت]] شده است. | # رجزهایی که [[امام]] و [[اصحاب]] او، [[روز عاشورا]] در مقابل [[دشمن]] خوانده‌اند و همۀ آنها در مآخذ معتبر [[ثبت]] شده است. | ||
#نامه‌هایی که میان [[امام]] و [[مردم کوفه]] و [[بصره]] ردّ و بدل شده است، نامه‌های [[یزید]] به [[ابن زیاد]]، [[ابن زیاد]] به [[یزید]] و [[عمر سعد]]، نامه‌های [[عمر سعد]] به [[ابن زیاد]]، [[ابن زیاد]] به [[حاکم]] [[مدینه]] و... | # نامه‌هایی که میان [[امام]] و [[مردم کوفه]] و [[بصره]] ردّ و بدل شده است، نامه‌های [[یزید]] به [[ابن زیاد]]، [[ابن زیاد]] به [[یزید]] و [[عمر سعد]]، نامه‌های [[عمر سعد]] به [[ابن زیاد]]، [[ابن زیاد]] به [[حاکم]] [[مدینه]] و... | ||
از مجموع این منابع و اسناد مکتوب و موجود، می‌توان اهداف، ماهیّت، دیدگاه‌های طرفین را به [[دست]] آورد. در عین حال می‌توان گفت [[نهضت]] [[امام حسین]]{{ع}} چهار بعد داشت: ویران کردن، ساختن، [[تجدید]] و آفریدن و [[ابداع]]. امّا توضیح مختصر این ابعاد: | از مجموع این منابع و اسناد مکتوب و موجود، می‌توان اهداف، ماهیّت، دیدگاه‌های طرفین را به [[دست]] آورد. در عین حال می‌توان گفت [[نهضت]] [[امام حسین]] {{ع}} چهار بعد داشت: ویران کردن، ساختن، [[تجدید]] و آفریدن و [[ابداع]]. امّا توضیح مختصر این ابعاد: | ||
"'''ویران کردن'''": در هم شکستن و ویران کردن هیکل و اسکلتی که به [[امویان]] امکان داده بود به اسم "[[دین]]"، [[ستمگری]] کنند و به نام [[خلافت]]، کاخ‌های عیاشی خود را بر استخوان‌ها و جمجمه‌های محرومان و آزادی‌خواهان بنا کنند و [[آزاد]] مردان را از صحنه کنار بزنند یا به [[شهادت]] برسانند. [[انقلاب]] [[کربلا]]، بنیان [[ستم]] و [[تحمیق]] و [[تزویر]] را در هم [[شکست]] و پایه‌های آن را [[متزلزل]] ساخت. | "'''ویران کردن'''": در هم شکستن و ویران کردن هیکل و اسکلتی که به [[امویان]] امکان داده بود به اسم "[[دین]]"، [[ستمگری]] کنند و به نام [[خلافت]]، کاخ‌های عیاشی خود را بر استخوان‌ها و جمجمه‌های محرومان و آزادی‌خواهان بنا کنند و [[آزاد]] مردان را از صحنه کنار بزنند یا به [[شهادت]] برسانند. [[انقلاب]] [[کربلا]]، بنیان [[ستم]] و [[تحمیق]] و [[تزویر]] را در هم [[شکست]] و پایه‌های آن را [[متزلزل]] ساخت. | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
"'''[[تجدید]]'''": ارزش‌های [[اسلامی]] که با نقشه‌ها و توطئه‌های [[بنی امیّه]] کهنه و فراموش شده و مفاهیم [[دینی]] که به [[دست]] آنان [[تحریف]] گشته بود، دوباره [[احیا]] شد. دیدگاه اصلی [[دین]] دربارۀ [[حکومت]] و [[حاکم]] و [[بیت المال]] و [[حقوق مردم]] مطرح گشت و بنای [[عقیده]] و [[ایمان]]، [[روحی]] تازه یافت و [[تحریف‌ها]] زدوده گشت و روح‌های کوچک، آن [[عظمت]] را یافتند که در برابر [[طاغوت]] بایستند و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنند. | "'''[[تجدید]]'''": ارزش‌های [[اسلامی]] که با نقشه‌ها و توطئه‌های [[بنی امیّه]] کهنه و فراموش شده و مفاهیم [[دینی]] که به [[دست]] آنان [[تحریف]] گشته بود، دوباره [[احیا]] شد. دیدگاه اصلی [[دین]] دربارۀ [[حکومت]] و [[حاکم]] و [[بیت المال]] و [[حقوق مردم]] مطرح گشت و بنای [[عقیده]] و [[ایمان]]، [[روحی]] تازه یافت و [[تحریف‌ها]] زدوده گشت و روح‌های کوچک، آن [[عظمت]] را یافتند که در برابر [[طاغوت]] بایستند و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنند. | ||
"'''[[ابداع]]'''": نمونه‌های زنده و بزرگ و قهرمان برای بشریّت ساخته شد که همواره خار سر [[راه]] [[متجاوزان]] به [[حقوق]] محرومان بودند و ایجاد یک خطّ آزادی‌بخش که با [[روح]] [[تقوا]] و [[اخلاص]] خدایی اشباع شده بود، خطّی که در طول [[تاریخ]]، [[خواب]] از چشم [[جباران]] [[متکبّر]] ربوده، و بستر نرمشان را [[خشن]] ساخت. این خطّ، در سایۀ ایجاد [[هویّت]] جدید [[انسانی]] و [[اسلامی]] در [[جامعه]] پدید آمد و [[امام حسین]]{{ع}} به همۀ [[انسان‌ها]]، حتی غیر [[مسلمانان]]، درس [[آزادگی]] و [[غیرت]] داد. | "'''[[ابداع]]'''": نمونه‌های زنده و بزرگ و قهرمان برای بشریّت ساخته شد که همواره خار سر [[راه]] [[متجاوزان]] به [[حقوق]] محرومان بودند و ایجاد یک خطّ آزادی‌بخش که با [[روح]] [[تقوا]] و [[اخلاص]] خدایی اشباع شده بود، خطّی که در طول [[تاریخ]]، [[خواب]] از چشم [[جباران]] [[متکبّر]] ربوده، و بستر نرمشان را [[خشن]] ساخت. این خطّ، در سایۀ ایجاد [[هویّت]] جدید [[انسانی]] و [[اسلامی]] در [[جامعه]] پدید آمد و [[امام حسین]] {{ع}} به همۀ [[انسان‌ها]]، حتی غیر [[مسلمانان]]، درس [[آزادگی]] و [[غیرت]] داد. | ||
ماهیّت [[قیام کربلا]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] و [[احیاء]] [[سنت پیامبر]]{{صل}} بود. نیز [[جهاد]] در [[راه]] [[مبارزه]] با [[جهالت]] و [[گمراهی]] و [[سرگردانی]]، که در [[زیارت]] آن [[حضرت]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ حَتَّى اِسْتَنْقَذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ}}<ref>مفاتیح الجنان، ص۴۴۸ (زیارت امام حسین در عید فطر و قربان).</ref>. [[دست]] یافتن به این [[هدف]]، نثار "[[خون]]" لازم داشت که در [[عاشورا]] انجام یافت. و [[تفسیر]]"[[خون]]" و رسواگری [[ظالم]] لازم داشت که با برنامۀ [[اسرای اهل بیت]] تحقّق یافت. در [[خون]] [[شهدای کربلا]] و [[سید الشهدا]]{{ع}}، [[قیامت]] و [[رسالت]] و [[آزادگی]] نهفته بود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۲۷.</ref>. | ماهیّت [[قیام کربلا]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] و [[احیاء]] [[سنت پیامبر]] {{صل}} بود. نیز [[جهاد]] در [[راه]] [[مبارزه]] با [[جهالت]] و [[گمراهی]] و [[سرگردانی]]، که در [[زیارت]] آن [[حضرت]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ حَتَّى اِسْتَنْقَذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ}}<ref>مفاتیح الجنان، ص۴۴۸ (زیارت امام حسین در عید فطر و قربان).</ref>. [[دست]] یافتن به این [[هدف]]، نثار "[[خون]]" لازم داشت که در [[عاشورا]] انجام یافت. و [[تفسیر]]"[[خون]]" و رسواگری [[ظالم]] لازم داشت که با برنامۀ [[اسرای اهل بیت]] تحقّق یافت. در [[خون]] [[شهدای کربلا]] و [[سید الشهدا]] {{ع}}، [[قیامت]] و [[رسالت]] و [[آزادگی]] نهفته بود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۲۷.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۷
ماهیت قیام کربلا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ماهیت قیام کربلا در حدیث - ماهیت قیام کربلا در تاریخ اسلامی - ماهیت قیام کربلا در معارف و سیره حسینی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
برای حفظ هویّت نهضت عاشورا و اهداف آن، باید "ماهیّت" آن را خوب شناخت. ماهیّت قیام امام حسین (ع) را از منابع مستند و خدشه‌ناپذیر زیر می‌توان شناخت:
- خطبه‌های امام و اهل بیت، که در مکّه و بین راه حجاز و عراق و در کربلا و پس از آن در کوفه، شام و مدینه ایراد شده است.
- سخنانی که امام، در پاسخ به پرسش‌ها، پیشنهادها و خیرخواهی‌های این و آن، در طول نهضت بیان کرده است.
- رجزهایی که امام و اصحاب او، روز عاشورا در مقابل دشمن خوانده‌اند و همۀ آنها در مآخذ معتبر ثبت شده است.
- نامه‌هایی که میان امام و مردم کوفه و بصره ردّ و بدل شده است، نامه‌های یزید به ابن زیاد، ابن زیاد به یزید و عمر سعد، نامه‌های عمر سعد به ابن زیاد، ابن زیاد به حاکم مدینه و...
از مجموع این منابع و اسناد مکتوب و موجود، می‌توان اهداف، ماهیّت، دیدگاه‌های طرفین را به دست آورد. در عین حال می‌توان گفت نهضت امام حسین (ع) چهار بعد داشت: ویران کردن، ساختن، تجدید و آفریدن و ابداع. امّا توضیح مختصر این ابعاد:
"ویران کردن": در هم شکستن و ویران کردن هیکل و اسکلتی که به امویان امکان داده بود به اسم "دین"، ستمگری کنند و به نام خلافت، کاخ‌های عیاشی خود را بر استخوان‌ها و جمجمه‌های محرومان و آزادی‌خواهان بنا کنند و آزاد مردان را از صحنه کنار بزنند یا به شهادت برسانند. انقلاب کربلا، بنیان ستم و تحمیق و تزویر را در هم شکست و پایه‌های آن را متزلزل ساخت.
"ساختن": دمیدن روح شهامت و بیداری در کالبد جامعۀ اسلامی و پروراندن نسلی خداجوی و شهادت طلب و ستیزه‌گر با سلطۀ ستم، به دلیل حرکت‌های انقلابی پس از عاشورا.
"تجدید": ارزش‌های اسلامی که با نقشه‌ها و توطئه‌های بنی امیّه کهنه و فراموش شده و مفاهیم دینی که به دست آنان تحریف گشته بود، دوباره احیا شد. دیدگاه اصلی دین دربارۀ حکومت و حاکم و بیت المال و حقوق مردم مطرح گشت و بنای عقیده و ایمان، روحی تازه یافت و تحریف‌ها زدوده گشت و روح‌های کوچک، آن عظمت را یافتند که در برابر طاغوت بایستند و امر به معروف و نهی از منکر کنند.
"ابداع": نمونه‌های زنده و بزرگ و قهرمان برای بشریّت ساخته شد که همواره خار سر راه متجاوزان به حقوق محرومان بودند و ایجاد یک خطّ آزادی‌بخش که با روح تقوا و اخلاص خدایی اشباع شده بود، خطّی که در طول تاریخ، خواب از چشم جباران متکبّر ربوده، و بستر نرمشان را خشن ساخت. این خطّ، در سایۀ ایجاد هویّت جدید انسانی و اسلامی در جامعه پدید آمد و امام حسین (ع) به همۀ انسان‌ها، حتی غیر مسلمانان، درس آزادگی و غیرت داد.
ماهیّت قیام کربلا، امر به معروف و نهی از منکر و احیاء سنت پیامبر (ص) بود. نیز جهاد در راه مبارزه با جهالت و گمراهی و سرگردانی، که در زیارت آن حضرت می‌خوانیم: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ حَتَّى اِسْتَنْقَذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ»[۱]. دست یافتن به این هدف، نثار "خون" لازم داشت که در عاشورا انجام یافت. و تفسیر"خون" و رسواگری ظالم لازم داشت که با برنامۀ اسرای اهل بیت تحقّق یافت. در خون شهدای کربلا و سید الشهدا (ع)، قیامت و رسالت و آزادگی نهفته بود[۲].
منابع
پانویس
- ↑ مفاتیح الجنان، ص۴۴۸ (زیارت امام حسین در عید فطر و قربان).
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۲۷.