جمکران کجاست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = [[جمکران]] کجاست؟
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] /  [[غیبت امام مهدی]]‌ / [[عصر غیبت کبری]] / [[مسجد جمکران]]  
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی = [[جمکران]]
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] /  [[غیبت امام مهدی]]‌ / [[عصر غیبت کبری]] / [[مسجد جمکران]]  
| مدخل وابسته =  
| مدخل اصلی   = [[جمکران]]
| تعداد پاسخ = ۲
| مدخل وابسته   =  
| پاسخ‌دهنده        =
| پاسخ‌دهندگان      = ۲ پاسخ
}}
}}
'''[[جمکران]] کجاست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''[[جمکران]] کجاست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
== عبارت‌های دیگری از این پرسش ==


[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|راست|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::: «"[[مسجد جمکران]]" از مکان‏‌هایی که امروزه علاقه‏‌مندان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به آن توجه دارند، [[مسجد جمکران]] است. طبق آنچه در برخی کتاب‌‏های معاصر و پیش از آن آمده، این [[مسجد]] به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ ساخته شده است. نخستین کتابی که به صورت گسترده حکایت بنای [[مسجد]] را [[نقل]] کرده، کتاب "[[نجم الثاقب]]" است.
 
::::::این حکایت به عنوان حکایت نخست در باب هفتم با عنوان "در ذکر احوال کسانی که در دوران [[غیبت کبرا]] [[خدمت]] آن جناب رسیده‌‏اند" این‏گونه [[نقل]] شده است: "[[شیخ]] [[فاضل حسن بن محمد بن حسن قمی]]<ref>در کتاب‏های رجالی متقدم و متأخر چنین نامی نیامده است</ref>، معاصر [[شیخ صدوق]]<ref> برخی گفته‏‌اند: با توجه به این‏که طبق این نقل، صاحب تاریخ قم، معاصر شیخ صدوق و نیز اتفاق یاد شده در زمان او رخ داده است، شایسته بود به جای نقل از کتاب صدوق حکایت را، از خود او و یا حسن بن مثله یا شاهدان این حادثه نقل می‏کرد</ref>، در [[تاریخ]] [[قم]] [[نقل]] کرده‏<ref> در تاریخ قم، نسخه سال ۱۰۰۱، تصحیح سید جلال الدین طهرانی به سال ۱۳۵۳ ق، این حکایت وجود ندارد. ممکن است در نسخه در اختیار صاحب نجم الثاقب وجود داشته است( نرم افزار نور السیرة ۲، تاریخ قم، توس، تهران)</ref> از کتاب "مونس الحزین‏ فی معرفة الحق و الیقین"<ref> در کتاب مستدرک از آن، با عنوان« مونس الحزین فی معرفة الدین و الیقین»، یاد شده است.( محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷، ح ۳۹۶۱) و در مستدرک اشاره‏ای به کتاب تاریخ قم نشده است</ref>، از مصنفات [[شیخ]] [[ابی جعفر محمد بن بابویه قمی]]<ref> مرحوم نوری درباره این کتاب می‏نویسد: « و لم اجد الکتاب فی فهرس کتبه»، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷</ref>، به این عبارت در باب بنای [[مسجد جمکران]] از قول [[حضرت]] [[امام]] [[محمد]]<ref>بسیاری از علما، از جمله محدث نوری نام بردن حضرت را به این نام حرام می‏دانند</ref> [[مهدی]] علیه [[صلوات]] اللّه الرحمن که سبب بنای [[مسجد مقدس جمکران]] و عمارت آن به قول [[امام]]{{ع}} این بوده است که [[شیخ]] عفیف [[صالح]] [[حسن بن مثله جمکرانی]] (رحمه اللّه) می‏‌گوید: که من شب سه‌‏شنبه هفدهم [[ماه مبارک رمضان]] سنه ثلث و تسعین<ref>روشن نیست ۲۹۳ است یا ۳۹۳</ref> در سرای خود خفته بودم که ناگاه جماعتی [[مردم]] به در سرای من آمدند نصفی از شب گذشته مرا بیدار کردند گفتند برخیز و طلب [[امام]] [[محمد]] [[مهدی]] [[صاحب الزمان]] [[صلوات]] علیه را [[اجابت]] کن که تو را می‌‏خواند... آنگاه حکایت رفتن و [[دیدار]] خود را شرح داده است. تا اینکه [[نقل]] می‌‏کند: [[حضرت]] [[امام]]{{ع}} مرا به نام خود خواند و گفت برو و [[حسن]] مسلم را بگو که تو چند سال است که عمارت این [[زمین]] می‌‏کنی و می‏کاری و ما خراب می‏‌کنیم و پنج سال است که زراعت می‌‏کنی و امسال دیگر باره بازگرفتی و عمارتش می‌‏کنی رخصت نیست که تو در این [[زمین]] دیگرباره زراعت کنی باید هر انتفاع که از این [[زمین]] برگرفته رد کنی تا بدین موضع [[مسجد]] بنا کنند و بگو این [[حسن]] مسلم را که این [[زمین]] شریفی است و حق‏ تعالی این [[زمین]] را از زمینهای دیگر [[برگزیده]] است و [[شریف]] کرده و تو با [[زمین]] خود گرفتنی و دو پسر [[جوان]] خدای عز و جل از تو باز ستد و تو تنبیه نشدی و اگرنه چنین کنی [[آزار]] وی به تو رسد آنچه تو [[آگاه]] نباشی...<ref> از این سخنان به دست می‏‌آید این زمین پیش‏تر مسجد بوده یا این‏که حداقل ملک حسن مسلم نبوده است و او آن را غصب کرده است</ref> [[مردم]] را بگو تا رغبت بکنند بدین موضع و عزیز دارند و چهار رکعت [[نماز]] اینجا بگذارند دو رکعت تحیت [[مسجد]] در هر رکعتی یک بار الحمد و هفت بار قل هو اللّه [[احد]] و [[تسبیح]] [[رکوع]] و [[سجود]] هفت بار بگویند و دو رکعت [[نماز]] [[امام مهدی|امام صاحب الزمان]]{{ع}} بگذارند<ref> ممکن است این بخش را محدث نوری افزوده باشد؛ چرا که نمازی که بزرگان به نام نماز امام زمان{{ع}} معرفی کرده‏اند، اندکی با این بیان متفاوت است. ر. ک: قطب الدین راوندی، الدعوات، ص ۸۹؛ سید بن طاوس، جمال الاسبوع، ص ۲۸۸؛ کفعمی، البلد الامین، ص ۱۶۴؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۸، ص ۱۸۴، ح ۱۰۳۷۴؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۸۸، ص ۱۸۹</ref> بر این نسق چون فاتحه خواند به‏ {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ}}‏؛ رسد صد بار بگوید و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند و در رکعت دوم نیز به همین طریق بگذارد و [[تسبیح]] در [[رکوع]] و [[سجود]] هفت بار بگوید و چون [[نماز]] تمام کرده باشد [[تهلیل]] بگوید و [[تسبیح]] [[فاطمه زهرا]]{{س}} و چون از [[تسبیح]] فارغ شود سر به [[سجده]] نهد و صد بار [[صلوات]] بر [[پیغمبر]]{{صل}} و آلش [[صلوات]] اللّه علیهم بفرستد و این [[نقل]] از لفظ [[مبارک]] [[امام]]{{ع}} است که هرکه این دو رکعت [[نماز]] بگذارد همچنین باشد که دو رکعت [[نماز]] در [[کعبه]] گزارده باشد <ref>{{عربی|" مَنْ صَلَّاهَا فَكَأَنَّمَا صَلَّاهَا فِي‏ الْبَيْتِ‏ الْعَتِيقِ‏‏‏‏‏‏"}}</ref><ref> پیش‏تر، چنین تشبیهی از هیچ‌‏یک از پیشوایان معصوم{{عم}} برای هیچ مکانی ذکر نشده است</ref>
«"[[مسجد جمکران]]" از مکان‏‌هایی که امروزه علاقه‏‌مندان [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ به آن توجه دارند، [[مسجد جمکران]] است. طبق آنچه در برخی کتاب‌‏های معاصر و پیش از آن آمده، این [[مسجد]] به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ ساخته شده است. نخستین کتابی که به صورت گسترده حکایت بنای [[مسجد]] را [[نقل]] کرده، کتاب "[[نجم الثاقب]]" است.
::::::[[حسن مثله جمکرانی]] گفت که من چون این سخن بشنیدم گفتم با خویشتن که گویا این موضع است که تو می‌‏پنداری{{عربی|" انما هذا المسجد للامام صاحب الزمان‏‏‏‏‏‏"}}.
 
::::::مولف گوید: در نسخه [[فارسی]] [[تاریخ]] [[قم]] و در نسخه [[عربی]] آن‏که عالم جلیل آقا [[محمد علی کرمانشاهی]] مختصر این قصه را از آن [[نقل]] کرده در حواشی [[رجال]] میر مصطفی در باب [[حسن]] [[تاریخ]] قصه را در ثلث و تسعین یعنی نود و سه بعد از دویست‏<ref> اگر حادثه در سال ۲۷۳ ق رخ داده باشد، سی سال و اگر در ۲۹۳ ق پدید آمده باشد، ده سال پیش از ولادت شیخ صدوق بوده و لازمه، آن این است که ایشان از کسی نقل کرده باشد، در حالی که به آن، هیچ اشاره‏ای نشده است</ref> افزون بر آن، در این صورت می‏بایست ایشان در برخی آثار دیگر خود- همچون [[کمال الدین و تمام النعمه]] که ویژه [[امام زمان]]{{ع}} است- نیز به آن اشاره می‏کرد. نیز آن‏که می‏بایست در رخدادهای [[غیبت صغرا]] قرار می‏گرفت و [[نواب خاص]] هم بدان اشاره می‏کردند؛ بنابراین سال ۳۷۳ ق بهتر است</ref> [[نقل]] کرده و ظاهرا بر ناسخ‏ مشتبه شده و اصل سبعین بوده که به معنی هفتاد است زیرا که [[وفات]] [[شیخ صدوق]] پیش از نود است<ref>متن دارای اضطراب است؛ روشن نیست مقصود ۲۷۳ است یا ۳۷۳</ref>. آنچه در بالا آمد فقط بخش‏هایی از داستان نوشته مرحوم نوری در کتاب "[[نجم الثاقب]]" بود. لازم یادآوری است که [[محدث نوری]] در کتاب "مستدرک الوسائل" و نیز جنة المأوی به [[نقل]] این داستان با برخی تفاوت‏‌ها، پرداخته است<ref> برخی گفته‌‏اند: با توجه به اهمیت این داستان- به ویژه شفا یافتن انسان‏‌های بسیار در آن حادثه شایسته بود در کتاب‏های فراوانی نقل شود</ref>.  
این حکایت به عنوان حکایت نخست در باب هفتم با عنوان "در ذکر احوال کسانی که در دوران [[غیبت کبرا]] [[خدمت]] آن جناب رسیده‌‏اند" این‏گونه [[نقل]] شده است: "[[شیخ]] [[فاضل حسن بن محمد بن حسن قمی]]<ref>در کتاب‏های رجالی متقدم و متأخر چنین نامی نیامده است</ref>، معاصر [[شیخ صدوق]]<ref> برخی گفته‏‌اند: با توجه به این‏که طبق این نقل، صاحب تاریخ قم، معاصر شیخ صدوق و نیز اتفاق یاد شده در زمان او رخ داده است، شایسته بود به جای نقل از کتاب صدوق حکایت را، از خود او و یا حسن بن مثله یا شاهدان این حادثه نقل می‏کرد</ref>، در [[تاریخ]] [[قم]] [[نقل]] کرده‏<ref> در تاریخ قم، نسخه سال ۱۰۰۱، تصحیح سید جلال الدین طهرانی به سال ۱۳۵۳ ق، این حکایت وجود ندارد. ممکن است در نسخه در اختیار صاحب نجم الثاقب وجود داشته است(نرم افزار نور السیرة ۲، تاریخ قم، توس، تهران)</ref> از کتاب "مونس الحزین‏ فی معرفة الحق و الیقین"<ref> در کتاب مستدرک از آن، با عنوان«مونس الحزین فی معرفة الدین و الیقین»، یاد شده است.(محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷، ح ۳۹۶۱) و در مستدرک اشاره‏ای به کتاب تاریخ قم نشده است</ref>، از مصنفات [[شیخ]] [[ابی جعفر محمد بن بابویه قمی]]<ref> مرحوم نوری درباره این کتاب می‏نویسد: «و لم اجد الکتاب فی فهرس کتبه»، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷</ref>، به این عبارت در باب بنای [[مسجد جمکران]] از قول حضرت امام [[محمد]]<ref>بسیاری از علما، از جمله محدث نوری نام بردن حضرت را به این نام حرام می‏دانند</ref> [[مهدی]] علیه [[صلوات]] اللّه الرحمن که سبب بنای [[مسجد مقدس جمکران]] و عمارت آن به قول [[امام]] {{ع}} این بوده است که [[شیخ]] عفیف [[صالح]] [[حسن بن مثله جمکرانی]] (رحمه اللّه) می‏‌گوید: که من شب سه‌‏شنبه هفدهم [[ماه مبارک رمضان]] سنه ثلث و تسعین<ref>روشن نیست ۲۹۳ است یا ۳۹۳</ref> در سرای خود خفته بودم که ناگاه جماعتی [[مردم]] به در سرای من آمدند نصفی از شب گذشته مرا بیدار کردند گفتند برخیز و طلب [[امام]] [[محمد]] [[مهدی]] [[صاحب الزمان]] [[صلوات]] علیه را [[اجابت]] کن که تو را می‌‏خواند... آنگاه حکایت رفتن و [[دیدار]] خود را شرح داده است. تا اینکه [[نقل]] می‌‏کند: حضرت امام {{ع}} مرا به نام خود خواند و گفت برو و [[حسن]] مسلم را بگو که تو چند سال است که عمارت این [[زمین]] می‌‏کنی و می‏کاری و ما خراب می‏‌کنیم و پنج سال است که زراعت می‌‏کنی و امسال دیگر باره بازگرفتی و عمارتش می‌‏کنی رخصت نیست که تو در این [[زمین]] دیگرباره زراعت کنی باید هر انتفاع که از این [[زمین]] برگرفته رد کنی تا بدین موضع [[مسجد]] بنا کنند و بگو این [[حسن]] مسلم را که این [[زمین]] شریفی است و حق‏ تعالی این [[زمین]] را از زمینهای دیگر [[برگزیده]] است و [[شریف]] کرده و تو با [[زمین]] خود گرفتنی و دو پسر [[جوان]] خدای عز و جل از تو باز ستد و تو تنبیه نشدی و اگرنه چنین کنی [[آزار]] وی به تو رسد آنچه تو [[آگاه]] نباشی...<ref> از این سخنان به دست می‏‌آید این زمین پیش‏تر مسجد بوده یا این‏که حداقل ملک حسن مسلم نبوده است و او آن را غصب کرده است</ref> [[مردم]] را بگو تا رغبت بکنند بدین موضع و عزیز دارند و چهار رکعت [[نماز]] اینجا بگذارند دو رکعت تحیت [[مسجد]] در هر رکعتی یک بار الحمد و هفت بار قل هو اللّه [[احد]] و [[تسبیح]] [[رکوع]] و [[سجود]] هفت بار بگویند و دو رکعت [[نماز]] [[امام مهدی|امام صاحب الزمان]] {{ع}} بگذارند<ref> ممکن است این بخش را محدث نوری افزوده باشد؛ چرا که نمازی که بزرگان به نام نماز امام زمان {{ع}} معرفی کرده‏اند، اندکی با این بیان متفاوت است. ر. ک: قطب الدین راوندی، الدعوات، ص ۸۹؛ سید بن طاوس، جمال الاسبوع، ص ۲۸۸؛ کفعمی، البلد الامین، ص ۱۶۴؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۸، ص ۱۸۴، ح ۱۰۳۷۴؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۸۸، ص ۱۸۹</ref> بر این نسق چون فاتحه خواند به‏ {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ}}‏؛ رسد صد بار بگوید و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند و در رکعت دوم نیز به همین طریق بگذارد و [[تسبیح]] در [[رکوع]] و [[سجود]] هفت بار بگوید و چون [[نماز]] تمام کرده باشد [[تهلیل]] بگوید و [[تسبیح]] [[فاطمه زهرا]] {{س}} و چون از [[تسبیح]] فارغ شود سر به [[سجده]] نهد و صد بار [[صلوات]] بر [[پیغمبر]] {{صل}} و آلش [[صلوات]] اللّه علیهم بفرستد و این [[نقل]] از لفظ [[مبارک]] [[امام]] {{ع}} است که هرکه این دو رکعت [[نماز]] بگذارد همچنین باشد که دو رکعت [[نماز]] در [[کعبه]] گزارده باشد <ref>{{عربی|" مَنْ صَلَّاهَا فَكَأَنَّمَا صَلَّاهَا فِي‏ الْبَيْتِ‏ الْعَتِيقِ‏‏‏‏‏‏"}}</ref><ref> پیش‏تر، چنین تشبیهی از هیچ‌‏یک از پیشوایان معصوم {{عم}} برای هیچ مکانی ذکر نشده است</ref>
::::::مرحوم نوری در کتاب مستدرک سال این رخداد را ۳۹۳ ق<ref> این تاریخ، نه فقط با توجه به سال رحلت شیخ صدوق( ۳۸۱ ق)، دوازده سال پس از رحلت شیخ صدوق خواهد بود که با توجه به نگارش کتاب تاریخ قم( ۳۷۸ ق) پانزده سال پس از آن کتاب است؛ بنابراین غیرقابل‏قبول است</ref>، دانسته و در جنة المأوی نیز بر آن تأکید کرده است<ref> محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۲۳۰</ref>.
 
::::::این [[مسجد]]، در سده‌‏های اخیر، بارها نوسازی و بازسازی گردید و به تازگی [[مسجد]] قدیمی یکسره ویران و [[مسجد]] بسیار بزرگی با گنبد و گلدسته بر جای آن ساخته شد. در این اواخر بیرون [[مسجد]]، سردابی کنده‌‏اند که به [[تبعیت]] از [[سرداب سامرا]] [[نیازمندان]] و دردمندان از راه دریچه مشبکی به بیان [[نیاز]] خود می‌‏پردازند و یا خواسته‌‏های خود را در نامه‏ای نوشته از راه دریچه به درون آن می‏‌اندازند.
[[حسن مثله جمکرانی]] گفت که من چون این سخن بشنیدم گفتم با خویشتن که گویا این موضع است که تو می‌‏پنداری{{عربی|" انما هذا المسجد للامام صاحب الزمان‏‏‏‏‏‏"}}.
::::::همچنین، دارای کتابخانه‌‏ای بسیار [[غنی]] از کتاب‏های [[مهدویت]] است که در زمان‏های خاصی، به محققان و مهدی‏‌پژوهان خدمات ‏رسانی می‌‏کند.
 
::::::صرف‏نظر از برخی پرسش‏هایی که درباره این [[مسجد]] مطرح می‏‌شود و نیز صرف‏ نظر از این‏که آیا پایه‌‏گذاری [[مسجد]] به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بوده، یا پیشتر از آن نیز [[مسجد]] بوده، و نیز این‏که آیا حکایت یاد شده در [[خواب]]، [[مکاشفه]] یا [[بیداری]] بوده، امروزه این مکان از محل‏های منسوب به آن [[حضرت]] و مورد توجه بسیاری از علاقه‏مندان و بزرگان است؛ پس لازم است به دور از هرگونه [[افراط و تفریط]] مورد [[احترام]] قرار گیرد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۳۹۵ - ۳۹۸.</ref>.
مولف گوید: در نسخه [[فارسی]] [[تاریخ]] [[قم]] و در نسخه [[عربی]] آن‏که عالم جلیل آقا [[محمد علی کرمانشاهی]] مختصر این قصه را از آن [[نقل]] کرده در حواشی [[رجال]] میر مصطفی در باب [[حسن]] [[تاریخ]] قصه را در ثلث و تسعین یعنی نود و سه بعد از دویست‏<ref> اگر حادثه در سال ۲۷۳ ق رخ داده باشد، سی سال و اگر در ۲۹۳ ق پدید آمده باشد، ده سال پیش از ولادت شیخ صدوق بوده و لازمه، آن این است که ایشان از کسی نقل کرده باشد، در حالی که به آن، هیچ اشاره‏ای نشده است</ref> افزون بر آن، در این صورت می‏بایست ایشان در برخی آثار دیگر خود- همچون [[کمال الدین و تمام النعمه]] که ویژه [[امام زمان]] {{ع}} است- نیز به آن اشاره می‏کرد. نیز آن‏که می‏بایست در رخدادهای [[غیبت صغرا]] قرار می‏گرفت و [[نواب خاص]] هم بدان اشاره می‏کردند؛ بنابراین سال ۳۷۳ ق بهتر است</ref> [[نقل]] کرده و ظاهرا بر ناسخ‏ مشتبه شده و اصل سبعین بوده که به معنی هفتاد است زیرا که [[وفات]] [[شیخ صدوق]] پیش از نود است<ref>متن دارای اضطراب است؛ روشن نیست مقصود ۲۷۳ است یا ۳۷۳</ref>. آنچه در بالا آمد فقط بخش‏هایی از داستان نوشته مرحوم نوری در کتاب "[[نجم الثاقب]]" بود. لازم یادآوری است که [[محدث نوری]] در کتاب "مستدرک الوسائل" و نیز جنة المأوی به [[نقل]] این داستان با برخی تفاوت‏‌ها، پرداخته است<ref> برخی گفته‌‏اند: با توجه به اهمیت این داستان- به ویژه شفا یافتن انسان‏‌های بسیار در آن حادثه شایسته بود در کتاب‏های فراوانی نقل شود</ref>.
==پاسخ‌های دیگر==
 
{{یادآوری پاسخ}}
مرحوم نوری در کتاب مستدرک سال این رخداد را ۳۹۳ ق<ref> این تاریخ، نه فقط با توجه به سال رحلت شیخ صدوق(۳۸۱ ق)، دوازده سال پس از رحلت شیخ صدوق خواهد بود که با توجه به نگارش کتاب تاریخ قم(۳۷۸ ق) پانزده سال پس از آن کتاب است؛ بنابراین غیرقابل‏قبول است</ref>، دانسته و در جنة المأوی نیز بر آن تأکید کرده است<ref> محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۲۳۰</ref>.
{{جمع شدن|۱. [[مجتبی تونه‌ای|آقای تونه‌ای]] (پژوهشگر معارف مهدویت)؛}}
 
[[پرونده:13681078.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مجتبی تونه‌ای]]]]
این [[مسجد]]، در سده‌‏های اخیر، بارها نوسازی و بازسازی گردید و به تازگی [[مسجد]] قدیمی یکسره ویران و [[مسجد]] بسیار بزرگی با گنبد و گلدسته بر جای آن ساخته شد. در این اواخر بیرون [[مسجد]]، سردابی کنده‌‏اند که به [[تبعیت]] از [[سرداب سامرا]] [[نیازمندان]] و دردمندان از راه دریچه مشبکی به بیان [[نیاز]] خود می‌‏پردازند و یا خواسته‌‏های خود را در نامه‏ای نوشته از راه دریچه به درون آن می‏‌اندازند.
::::::آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است:
 
:::::: «نام روستایی است در پنج کیلومتری جنوب [[قم]]، که [[مسجد جمکران]] به جهت همجواری با این روستا بدین‌نام مشهور شده است. [[جمکران]]، روستایی است کوچک با مردمانی [[متدین]] در حاشیه کوه دوبرادران که از رودخانه [[قم]] مشروب می‌شود. باغات انار و انجیر دارد و اهالی آن به [[کشاورزی]] و کرباس‌بافی گذران می‌کنند<ref>فرهنگ جغرافیایی ایران، ج ۱.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۲.</ref>.
همچنین، دارای کتابخانه‌‏ای بسیار [[غنی]] از کتاب‏های [[مهدویت]] است که در زمان‏های خاصی، به محققان و مهدی‏‌پژوهان خدمات ‏رسانی می‌‏کند.
{{پایان جمع شدن}}
 
==پرسش‌های وابسته==
صرف‏نظر از برخی پرسش‏هایی که درباره این [[مسجد]] مطرح می‏‌شود و نیز صرف‏ نظر از این‏که آیا پایه‌‏گذاری [[مسجد]] به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} بوده، یا پیشتر از آن نیز [[مسجد]] بوده، و نیز این‏که آیا حکایت یاد شده در [[خواب]]، [[مکاشفه]] یا [[بیداری]] بوده، امروزه این مکان از محل‏های منسوب به آن [[حضرت]] و مورد توجه بسیاری از علاقه‏مندان و بزرگان است؛ پس لازم است به دور از هرگونه [[افراط]] و [[تفریط]] مورد [[احترام]] قرار گیرد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۳۹۵ - ۳۹۸.</ref>.
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
{{پاسخ پرسش
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. مجتبی تونه‌ای؛
| تصویر = 13681078.jpg
| پاسخ‌دهنده = مجتبی تونه‌ای
| پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است:
 
«نام روستایی است در پنج کیلومتری جنوب [[قم]]، که [[مسجد جمکران]] به جهت همجواری با این روستا بدین‌نام مشهور شده است. [[جمکران]]، روستایی است کوچک با مردمانی [[متدین]] در حاشیه کوه دوبرادران که از رودخانه [[قم]] مشروب می‌شود. باغات انار و انجیر دارد و اهالی آن به [[کشاورزی]] و کرباس‌بافی گذران می‌کنند<ref>فرهنگ جغرافیایی ایران، ج ۱.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۲.</ref>.
}}
{{پرسمان مسجد جمکران}}
{{پرسمان مسجد جمکران}}
==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
{{پایان}}
{{پایان}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:مهدویت]]
[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسمان مهدویت]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]]
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]
[[رده:پرسش‌های مربوط به مسجد جمکران]]
[[رده:پرسش]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۵۷

جمکران کجاست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی‌ / عصر غیبت کبری / مسجد جمکران
مدخل اصلیجمکران
تعداد پاسخ۲ پاسخ

جمکران کجاست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«"مسجد جمکران" از مکان‏‌هایی که امروزه علاقه‏‌مندان حضرت مهدی (ع)‏ به آن توجه دارند، مسجد جمکران است. طبق آنچه در برخی کتاب‌‏های معاصر و پیش از آن آمده، این مسجد به دستور حضرت مهدی (ع)‏ ساخته شده است. نخستین کتابی که به صورت گسترده حکایت بنای مسجد را نقل کرده، کتاب "نجم الثاقب" است.

این حکایت به عنوان حکایت نخست در باب هفتم با عنوان "در ذکر احوال کسانی که در دوران غیبت کبرا خدمت آن جناب رسیده‌‏اند" این‏گونه نقل شده است: "شیخ فاضل حسن بن محمد بن حسن قمی[۱]، معاصر شیخ صدوق[۲]، در تاریخ قم نقل کرده‏[۳] از کتاب "مونس الحزین‏ فی معرفة الحق و الیقین"[۴]، از مصنفات شیخ ابی جعفر محمد بن بابویه قمی[۵]، به این عبارت در باب بنای مسجد جمکران از قول حضرت امام محمد[۶] مهدی علیه صلوات اللّه الرحمن که سبب بنای مسجد مقدس جمکران و عمارت آن به قول امام (ع) این بوده است که شیخ عفیف صالح حسن بن مثله جمکرانی (رحمه اللّه) می‏‌گوید: که من شب سه‌‏شنبه هفدهم ماه مبارک رمضان سنه ثلث و تسعین[۷] در سرای خود خفته بودم که ناگاه جماعتی مردم به در سرای من آمدند نصفی از شب گذشته مرا بیدار کردند گفتند برخیز و طلب امام محمد مهدی صاحب الزمان صلوات علیه را اجابت کن که تو را می‌‏خواند... آنگاه حکایت رفتن و دیدار خود را شرح داده است. تا اینکه نقل می‌‏کند: حضرت امام (ع) مرا به نام خود خواند و گفت برو و حسن مسلم را بگو که تو چند سال است که عمارت این زمین می‌‏کنی و می‏کاری و ما خراب می‏‌کنیم و پنج سال است که زراعت می‌‏کنی و امسال دیگر باره بازگرفتی و عمارتش می‌‏کنی رخصت نیست که تو در این زمین دیگرباره زراعت کنی باید هر انتفاع که از این زمین برگرفته رد کنی تا بدین موضع مسجد بنا کنند و بگو این حسن مسلم را که این زمین شریفی است و حق‏ تعالی این زمین را از زمینهای دیگر برگزیده است و شریف کرده و تو با زمین خود گرفتنی و دو پسر جوان خدای عز و جل از تو باز ستد و تو تنبیه نشدی و اگرنه چنین کنی آزار وی به تو رسد آنچه تو آگاه نباشی...[۸] مردم را بگو تا رغبت بکنند بدین موضع و عزیز دارند و چهار رکعت نماز اینجا بگذارند دو رکعت تحیت مسجد در هر رکعتی یک بار الحمد و هفت بار قل هو اللّه احد و تسبیح رکوع و سجود هفت بار بگویند و دو رکعت نماز امام صاحب الزمان (ع) بگذارند[۹] بر این نسق چون فاتحه خواند به‏ ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾‏؛ رسد صد بار بگوید و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند و در رکعت دوم نیز به همین طریق بگذارد و تسبیح در رکوع و سجود هفت بار بگوید و چون نماز تمام کرده باشد تهلیل بگوید و تسبیح فاطمه زهرا (س) و چون از تسبیح فارغ شود سر به سجده نهد و صد بار صلوات بر پیغمبر (ص) و آلش صلوات اللّه علیهم بفرستد و این نقل از لفظ مبارک امام (ع) است که هرکه این دو رکعت نماز بگذارد همچنین باشد که دو رکعت نماز در کعبه گزارده باشد [۱۰][۱۱]

حسن مثله جمکرانی گفت که من چون این سخن بشنیدم گفتم با خویشتن که گویا این موضع است که تو می‌‏پنداری" انما هذا المسجد للامام صاحب الزمان‏‏‏‏‏‏".

مولف گوید: در نسخه فارسی تاریخ قم و در نسخه عربی آن‏که عالم جلیل آقا محمد علی کرمانشاهی مختصر این قصه را از آن نقل کرده در حواشی رجال میر مصطفی در باب حسن تاریخ قصه را در ثلث و تسعین یعنی نود و سه بعد از دویست‏[۱۲] افزون بر آن، در این صورت می‏بایست ایشان در برخی آثار دیگر خود- همچون کمال الدین و تمام النعمه که ویژه امام زمان (ع) است- نیز به آن اشاره می‏کرد. نیز آن‏که می‏بایست در رخدادهای غیبت صغرا قرار می‏گرفت و نواب خاص هم بدان اشاره می‏کردند؛ بنابراین سال ۳۷۳ ق بهتر است</ref> نقل کرده و ظاهرا بر ناسخ‏ مشتبه شده و اصل سبعین بوده که به معنی هفتاد است زیرا که وفات شیخ صدوق پیش از نود است[۱۳]. آنچه در بالا آمد فقط بخش‏هایی از داستان نوشته مرحوم نوری در کتاب "نجم الثاقب" بود. لازم یادآوری است که محدث نوری در کتاب "مستدرک الوسائل" و نیز جنة المأوی به نقل این داستان با برخی تفاوت‏‌ها، پرداخته است[۱۴].

مرحوم نوری در کتاب مستدرک سال این رخداد را ۳۹۳ ق[۱۵]، دانسته و در جنة المأوی نیز بر آن تأکید کرده است[۱۶].

این مسجد، در سده‌‏های اخیر، بارها نوسازی و بازسازی گردید و به تازگی مسجد قدیمی یکسره ویران و مسجد بسیار بزرگی با گنبد و گلدسته بر جای آن ساخته شد. در این اواخر بیرون مسجد، سردابی کنده‌‏اند که به تبعیت از سرداب سامرا نیازمندان و دردمندان از راه دریچه مشبکی به بیان نیاز خود می‌‏پردازند و یا خواسته‌‏های خود را در نامه‏ای نوشته از راه دریچه به درون آن می‏‌اندازند.

همچنین، دارای کتابخانه‌‏ای بسیار غنی از کتاب‏های مهدویت است که در زمان‏های خاصی، به محققان و مهدی‏‌پژوهان خدمات ‏رسانی می‌‏کند.

صرف‏نظر از برخی پرسش‏هایی که درباره این مسجد مطرح می‏‌شود و نیز صرف‏ نظر از این‏که آیا پایه‌‏گذاری مسجد به دستور حضرت مهدی (ع) بوده، یا پیشتر از آن نیز مسجد بوده، و نیز این‏که آیا حکایت یاد شده در خواب، مکاشفه یا بیداری بوده، امروزه این مکان از محل‏های منسوب به آن حضرت و مورد توجه بسیاری از علاقه‏مندان و بزرگان است؛ پس لازم است به دور از هرگونه افراط و تفریط مورد احترام قرار گیرد»[۱۷].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. مجتبی تونه‌ای؛
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «نام روستایی است در پنج کیلومتری جنوب قم، که مسجد جمکران به جهت همجواری با این روستا بدین‌نام مشهور شده است. جمکران، روستایی است کوچک با مردمانی متدین در حاشیه کوه دوبرادران که از رودخانه قم مشروب می‌شود. باغات انار و انجیر دارد و اهالی آن به کشاورزی و کرباس‌بافی گذران می‌کنند[۱۸]»[۱۹].
  1. جمکران کجاست؟ (پرسش)
  2. چرا در کتاب تاریخ قم که پنج باب دارد اثری از قضیه جمکران نیست؟ (پرسش)
  3. از آنجا که کتاب مونس الحزین کتاب معروفی از صدوق نیست لذا چگونه می‌‏توان قضیه را ثابت نمود؟ (پرسش)
  4. چرا کتاب مونس الحزین به شیخ صدوق نسبت داده شده است؟ (پرسش)
  5. آیا توصیه به رفتن به مسجد جمکران سند معتبری دارد؟ (پرسش)
  6. قضیه چاه مسجد جمکران چیست؟ (پرسش)
  7. مسجد جمکران به همت چه کسی ساخته شد؟ (پرسش)
  8. روایت بنای جمکران: "اگر مردم پول بُز کاشانی را دادند قربانی کن و الا خود بده" اما حسن بن مثله نه پول می‏‌گیرد نه خود می‌‏دهد؛ تعارض نیست؟ (پرسش)
  9. مسجد جمکران از چه اهمیت ویژه‏‌ای برخوردار است؟ (پرسش)
  10. آیا چهل بار رفتن به جمکران برای قضای حاجت مدرکی دارد؟ (پرسش)
  11. مسجد مقدس جمکران در قم چگونه به نام امام مهدی معروف شد و پیدایش آن بر اساس چه معیاری بوده است؟ (پرسش)
  12. آیا اگر کسی چهل شب چهارشنبه به جمکران مشرف شود به زیارت آقا نایل می‌‏گردد؟ (پرسش)
  13. اگر امام مهدی‏ به همه جا احاطه دارد پس چرا به جمکران می‌‏رویم؟ (پرسش)
  14. چهل بار رفتن به مسجد جمکران چه حسنی دارد؟ (پرسش)
  15. چه کراماتی از مسجد جمکران دیده شده است؟ (پرسش)
  16. آیا چاه عریضه در مسجد جمکران ویژگی خاصی دارد؟ (پرسش)

پانویس

  1. ↑ در کتاب‏های رجالی متقدم و متأخر چنین نامی نیامده است
  2. ↑ برخی گفته‏‌اند: با توجه به این‏که طبق این نقل، صاحب تاریخ قم، معاصر شیخ صدوق و نیز اتفاق یاد شده در زمان او رخ داده است، شایسته بود به جای نقل از کتاب صدوق حکایت را، از خود او و یا حسن بن مثله یا شاهدان این حادثه نقل می‏کرد
  3. ↑ در تاریخ قم، نسخه سال ۱۰۰۱، تصحیح سید جلال الدین طهرانی به سال ۱۳۵۳ ق، این حکایت وجود ندارد. ممکن است در نسخه در اختیار صاحب نجم الثاقب وجود داشته است(نرم افزار نور السیرة ۲، تاریخ قم، توس، تهران)
  4. ↑ در کتاب مستدرک از آن، با عنوان«مونس الحزین فی معرفة الدین و الیقین»، یاد شده است.(محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷، ح ۳۹۶۱) و در مستدرک اشاره‏ای به کتاب تاریخ قم نشده است
  5. ↑ مرحوم نوری درباره این کتاب می‏نویسد: «و لم اجد الکتاب فی فهرس کتبه»، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۴۷
  6. ↑ بسیاری از علما، از جمله محدث نوری نام بردن حضرت را به این نام حرام می‏دانند
  7. ↑ روشن نیست ۲۹۳ است یا ۳۹۳
  8. ↑ از این سخنان به دست می‏‌آید این زمین پیش‏تر مسجد بوده یا این‏که حداقل ملک حسن مسلم نبوده است و او آن را غصب کرده است
  9. ↑ ممکن است این بخش را محدث نوری افزوده باشد؛ چرا که نمازی که بزرگان به نام نماز امام زمان (ع) معرفی کرده‏اند، اندکی با این بیان متفاوت است. ر. ک: قطب الدین راوندی، الدعوات، ص ۸۹؛ سید بن طاوس، جمال الاسبوع، ص ۲۸۸؛ کفعمی، البلد الامین، ص ۱۶۴؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۸، ص ۱۸۴، ح ۱۰۳۷۴؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۸۸، ص ۱۸۹
  10. ↑ " مَنْ صَلَّاهَا فَكَأَنَّمَا صَلَّاهَا فِي‏ الْبَيْتِ‏ الْعَتِيقِ‏‏‏‏‏‏"
  11. ↑ پیش‏تر، چنین تشبیهی از هیچ‌‏یک از پیشوایان معصوم (ع) برای هیچ مکانی ذکر نشده است
  12. ↑ اگر حادثه در سال ۲۷۳ ق رخ داده باشد، سی سال و اگر در ۲۹۳ ق پدید آمده باشد، ده سال پیش از ولادت شیخ صدوق بوده و لازمه، آن این است که ایشان از کسی نقل کرده باشد، در حالی که به آن، هیچ اشاره‏ای نشده است
  13. ↑ متن دارای اضطراب است؛ روشن نیست مقصود ۲۷۳ است یا ۳۷۳
  14. ↑ برخی گفته‌‏اند: با توجه به اهمیت این داستان- به ویژه شفا یافتن انسان‏‌های بسیار در آن حادثه شایسته بود در کتاب‏های فراوانی نقل شود
  15. ↑ این تاریخ، نه فقط با توجه به سال رحلت شیخ صدوق(۳۸۱ ق)، دوازده سال پس از رحلت شیخ صدوق خواهد بود که با توجه به نگارش کتاب تاریخ قم(۳۷۸ ق) پانزده سال پس از آن کتاب است؛ بنابراین غیرقابل‏قبول است
  16. ↑ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۲۳۰
  17. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۳۹۵ - ۳۹۸.
  18. ↑ فرهنگ جغرافیایی ایران، ج ۱.
  19. ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۲.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=جمکران_کجاست؟_(پرسش)&oldid=1182855»