وکیع بن جراح رؤاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = مفسران| عنوان مدخل = وکیع بن جراح رؤاسی| مداخل مرتبط = [[وکیع بن جراح رؤاسی در علوم قرآنی]] - [[وکیع بن جراح رؤاسی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
'''وکیع بن جراح رؤاسی''' از [[مفسران]] دوران حضور [[ائمه]] {{ع}} است و نیز از حافظان بزرگ [[حدیث]] است. از او به وثاقت و [[امانت]] و [[راستگویی]] یاد شده است و بر وثاقت و [[صداقت]] و امانت و [[زهد]] و ورع او اتفاق نظر وجود دارد. البته میان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] درباره وثاقت او [[اختلاف]] نظر وجود دارد.
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[وکیع بن جراح رؤاسی در علوم قرآنی]]</div>


'''وکیع بن جراح رؤاسی''' از [[مفسران]] دوران حضور [[ائمه]]{{ع}} است و نیز از حافظان بزرگ [[حدیث]] است. از او به وثاقت و [[امانت]] و [[راستگویی]] یاد شده است و بر وثاقت و [[صداقت]] و امانت و [[زهد]] و ورع او اتفاق نظر وجود دارد. البته میان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] درباره وثاقت او [[اختلاف]] نظر وجود دارد.
== مقدمه ==
[[ابوسفیان وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس رؤاسی کوفی]] اهل [[کوفه]]<ref>الثقات ۷/۵۶۲.</ref> و از طایفه [[بنی عامر بن صعصعه]] بود<ref>الفهرست (الندیم) ۲۸۳.</ref>. در اصل و نسبش [[اختلاف]] است: برخی اصل او را از [[نیشابور]] و گروهی از «سُغد»<ref> تاریخ بغداد ۱۳/۵۱۲.</ref>، ناحیه‌ای خوش آب و هوا بین [[سمرقند]] و بخارا<ref> معجم البلدان ۳/۲۲۲.</ref> گفته‌اند. [[تاریخ]] ولادتش به اختلاف بین سال‌های ۱۲۷ تا ۱۲۹هـ نقل شده است<ref>تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۳.</ref>. لذا از [[مفسران]] صاحب [[تفسیر]] [[عصر حضور]] است. پدرش [[ریاست]] [[بیت المال]] [[مهدی عباسی]] را به عهده داشت<ref>الثقات ۷/۵۶۲.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>


==مقدمه==
== استادان و شاگردان ==
[[ابوسفیان وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس رؤاسی کوفی]] اهل [[کوفه]]<ref>الثقات ۷/۵۶۲.</ref> و از طایفه [[عامر بن صعصعه]] بود<ref>الفهرست (الندیم) ۲۸۳.</ref>. در اصل و نسبش [[اختلاف]] است: برخی اصل او را از [[نیشابور]] و گروهی از «سُغد»<ref> تاریخ بغداد ۱۳/۵۱۲.</ref>، ناحیه‌ای خوش آب و هوا بین [[سمرقند]] و بخارا<ref> معجم البلدان ۳/۲۲۲.</ref> گفته‌اند. [[تاریخ]] ولادتش به اختلاف بین سال‌های ۱۲۷ تا ۱۲۹هـ نقل شده است<ref>تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۳.</ref>. لذا از [[مفسران]] صاحب [[تفسیر]] [[عصر حضور]] است. پدرش [[ریاست]] [[بیت المال]] [[مهدی عباسی]] را به عهده داشت<ref>الثقات ۷/۵۶۲.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>
 
==استادان و شاگردان==
وی [[امام]] اهل کوفه بود و از کسانی چون [[اسماعیل بن خالد]]، [[هشام بن عروه]]، [[سلیمان اعمش]]، [[ابن جریج]]، [[اوزاعی]] و [[سفیان ثوری]] [[حدیث]] شنیده و [[روایت]] کرده است<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>. [[راویان]] و [[محدثان]] برجسته‌ای نیز از ایشان روایت کرده‌اند که از آن میان افرادی همچون [[عبدالله بن مبارک]]، [[یحیی بن آدم]]، [[قتیبة بن سعید]] و [[احمد بن حنبل]] را می‌‌توان نام برد<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>
وی [[امام]] اهل کوفه بود و از کسانی چون [[اسماعیل بن خالد]]، [[هشام بن عروه]]، [[سلیمان اعمش]]، [[ابن جریج]]، [[اوزاعی]] و [[سفیان ثوری]] [[حدیث]] شنیده و [[روایت]] کرده است<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>. [[راویان]] و [[محدثان]] برجسته‌ای نیز از ایشان روایت کرده‌اند که از آن میان افرادی همچون [[عبدالله بن مبارک]]، [[یحیی بن آدم]]، [[قتیبة بن سعید]] و [[احمد بن حنبل]] را می‌‌توان نام برد<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>


==ویژگی‌های وکیع==
== ویژگی‌های وکیع ==
وی در سال ۱۴۵هـ به [[بصره]] رفت<ref>التاریخ الکبیر ۸/۱۷۹.</ref> و بارها نیز به [[بغداد]] [[سفر]] کرد که در یکی از این دفعات، [[هارون]] خواست وی را به [[قضاوت]] [[منصوب]] کند که نپذیرفت<ref>تاریخ بغداد ۱۳/۴۶۷.</ref>. وکیع کثیرالحدیث، [[ثقه]]<ref>الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.</ref>، [[اهل]] فضل و از [[حافظان]] [[استوار]] بود<ref>مشاهیر علماء الامصار ۲۷۲.</ref>. گفته‌اند که وی هرگز کتابی به دست نمی‌گرفت، بلکه کتاب‌هایش را از [[حفظ]] می‌‌خواند<ref>تاریخ بغداد ۱۳/۴۷۵.</ref>. او فردی [[عابد]] و صائم بود و گویند که هر شب [[قرآن]] را ختم می‌‌کرد<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>
وی در سال ۱۴۵هـ به [[بصره]] رفت<ref>التاریخ الکبیر ۸/۱۷۹.</ref> و بارها نیز به [[بغداد]] [[سفر]] کرد که در یکی از این دفعات، [[هارون]] خواست وی را به [[قضاوت]] [[منصوب]] کند که نپذیرفت<ref>تاریخ بغداد ۱۳/۴۶۷.</ref>. وکیع کثیرالحدیث، [[ثقه]]<ref>الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.</ref>، [[اهل]] فضل و از [[حافظان]] [[استوار]] بود<ref>مشاهیر علماء الامصار ۲۷۲.</ref>. گفته‌اند که وی هرگز کتابی به دست نمی‌گرفت، بلکه کتاب‌هایش را از [[حفظ]] می‌‌خواند<ref>تاریخ بغداد ۱۳/۴۷۵.</ref>. او فردی [[عابد]] و صائم بود و گویند که هر شب [[قرآن]] را ختم می‌‌کرد<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>


==وثاقت یا عدم وثاقت وکیع==
== وثاقت یا عدم وثاقت وکیع ==
[[رجالیان]] از او به [[وثاقت]] و [[امانت]] و [[راستگویی]] یاد کرده‌اند. علاوه بر [[زهد]] و [[پرهیز]] او از زخارف [[دنیا]] و گریزانی او از دربار [[امیران]] و [[سلاطین]] وقت، همه بزرگان ـ با آنکه بعضا او را با عنوان «[[رافضی]]» و از [[موالیان اهل بیت]]{{عم}} یاد می‌کنند ـ بر وثاقت و [[صداقت]] و امانت و زهد و [[ورع]] او [[اتفاق نظر]] دارند.
[[رجالیان]] از او به [[وثاقت]] و [[امانت]] و [[راستگویی]] یاد کرده‌اند. علاوه بر [[زهد]] و [[پرهیز]] او از زخارف [[دنیا]] و گریزانی او از دربار [[امیران]] و [[سلاطین]] وقت، همه بزرگان ـ با آنکه بعضا او را با عنوان «[[رافضی]]» و از [[موالیان اهل بیت]] {{عم}} یاد می‌کنند ـ بر وثاقت و [[صداقت]] و امانت و زهد و [[ورع]] او [[اتفاق نظر]] دارند.


داوودی او را در طبقات المفسرین آورده و با عناوین {{عربی|"الامام، الحافظ، الثبت، محدث العراق... صاحب التفسیر"}} توصیف کرده است<ref>داوودی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۵۷.</ref>. حاج [[خلیفه]] نیز با عنوان تفسیر وکیع از تفسیر وی خبر داده و با عبارت {{عربی|"الامام الزاهد ابو سفيان وكيع بن الجراح الكوفي الحنفي المتوفى سنة ۱۹"}} او را معرفی کرده است<ref>حاج خلیفة، کشف الظنون، ج۱، ص۴۶۱.</ref>. از [[ابن مدینی]] نقل کرده‌اند که گفته است: در او اندکی [[گرایش]] به [[شیعه]] وجود دارد <ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۴، ص۳۳۶.</ref>. در نزد [[اهل تسنن]] [[ثقه]]<ref>ر.ک: ابن حجر، تقریب التهذیب، ج۲، ص۳۳۱، رقم ۴۰.</ref> و در نزد شیعه [[وثاقت]] وی نامعلوم است. در [[تفسیر قمی]] از وی [[روایت]] شده است<ref>ر.ک: تفسیر القمی، ج۲، ص۲۹۰ (تفسیر آیه ۵۷ سوره زخرف).</ref> و بنابر مبنای کسی که [[راویان]] آن تفسیر را مشمول توثیق عام [[علی بن ابراهیم]] بداند<ref>مانند آیت‌الله خویی (ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۹ و ۵۰).</ref>، در نزد شیعه نیز [[موثق]] است، ولی در آن مبنا [[تأمّل]] است<ref>تأمل در آن مبنا در مکاتب تفسیری جلد سوم که در آینده چاپ می‌شود، بیان شده است.</ref>
داوودی او را در طبقات المفسرین آورده و با عناوین {{عربی|"الامام، الحافظ، الثبت، محدث العراق... صاحب التفسیر"}} توصیف کرده است<ref>داوودی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۵۷.</ref>. حاج [[خلیفه]] نیز با عنوان تفسیر وکیع از تفسیر وی خبر داده و با عبارت {{عربی|"الامام الزاهد ابو سفيان وكيع بن الجراح الكوفي الحنفي المتوفى سنة ۱۹"}} او را معرفی کرده است<ref>حاج خلیفة، کشف الظنون، ج۱، ص۴۶۱.</ref>. از [[ابن مدینی]] نقل کرده‌اند که گفته است: در او اندکی [[گرایش]] به [[شیعه]] وجود دارد <ref>ذهبی، میزان الاعتدال، ج۴، ص۳۳۶.</ref>. در نزد [[اهل تسنن]] [[ثقه]]<ref>ر. ک: ابن حجر، تقریب التهذیب، ج۲، ص۳۳۱، رقم ۴۰.</ref> و در نزد شیعه [[وثاقت]] وی نامعلوم است. در [[تفسیر قمی]] از وی [[روایت]] شده است<ref>ر. ک: تفسیر القمی، ج۲، ص۲۹۰ (تفسیر آیه ۵۷ سوره زخرف).</ref> و بنابر مبنای کسی که [[راویان]] آن تفسیر را مشمول توثیق عام [[علی بن ابراهیم]] بداند<ref>مانند آیت‌الله خویی (ر. ک: معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۹ و ۵۰).</ref>، در نزد شیعه نیز [[موثق]] است، ولی در آن مبنا [[تأمّل]] است<ref>تأمل در آن مبنا در مکاتب تفسیری جلد سوم که در آینده چاپ می‌شود، بیان شده است.</ref>


از او روایاتی درباره [[فضایل امام علی]]{{ع}} نقل شده که برخی از آنها می‌‌تواند از [[اعتقاد به امامت]] و [[تشیع]] وی خبر دهد از جمله آنها [[حدیث نبوی]] {{متن حدیث|مَنْ فَضَّلَ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِي عَلَى عَلِيٍّ فَقَدْ كَفَرَ}} است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث ۸/۱۰۴ و۱۰۵.</ref>.<ref>[[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۶-۴۲۵؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۳۵؛ [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>
از او روایاتی درباره [[فضایل امام علی]] {{ع}} نقل شده که برخی از آنها می‌‌تواند از [[اعتقاد به امامت]] و [[تشیع]] وی خبر دهد از جمله آنها [[حدیث نبوی]] {{متن حدیث|مَنْ فَضَّلَ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِي عَلَى عَلِيٍّ فَقَدْ كَفَرَ}} است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث ۸/۱۰۴ و۱۰۵.</ref>.<ref>[[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۶-۴۲۵؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۲۳۵؛ [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>


==وفات==
== وفات ==
وی هنگام بازگشت از [[حج]] در مکانی به نام فید<ref>تاریخ الاسلام ۱۳/۴۵۵ الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.</ref>، از روستاهای میان راه [[مکه]] و [[مدینه]]<ref>معجم البلدان ۴/۲۸۲.</ref> درگذشت. [[سال]] وفاتش به [[اختلاف]] از ۱۹۶ تا ۱۹۸هـ نقل شده است<ref>تذکرة الحفاظ ۱/۳۰۹ تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۴.</ref>. وکیع دارای آثار و تألیفاتی نیز بوده که عبارت‌اند از: «کتاب السنن»<ref>الاعلام ۸/۱۱۷.</ref>، «المعرفة و التاریخ»<ref>معجم المؤلفین ۱۳/۱۶۶.</ref>، «کتاب فی اختلاف العدد»<ref>الفهرست (الندیم) ۴۰.</ref>، [[تفسیر]] القرآن و «کتاب الزهد»<ref>هدیة العارفین ۲/۵۰۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>
وی هنگام بازگشت از [[حج]] در مکانی به نام فید<ref>تاریخ الاسلام ۱۳/۴۵۵ الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.</ref>، از روستاهای میان راه [[مکه]] و [[مدینه]]<ref>معجم البلدان ۴/۲۸۲.</ref> درگذشت. [[سال]] وفاتش به [[اختلاف]] از ۱۹۶ تا ۱۹۸هـ نقل شده است<ref>تذکرة الحفاظ ۱/۳۰۹ تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۴.</ref>. وکیع دارای آثار و تألیفاتی نیز بوده که عبارت‌اند از: «کتاب السنن»<ref>الاعلام ۸/۱۱۷.</ref>، «المعرفة و التاریخ»<ref>معجم المؤلفین ۱۳/۱۶۶.</ref>، «کتاب فی اختلاف العدد»<ref>الفهرست (الندیم) ۴۰.</ref>، [[تفسیر القرآن]] و «کتاب الزهد»<ref>هدیة العارفین ۲/۵۰۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل‌ وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
* [[جراح بن ملیح رؤاسی]] (پدر)
* [[دانش تفسیر قرآن]]
* [[دانش تفسیر قرآن]]
* [[مفسران اهل سنت]]
* [[مفسران اهل سنت]]
*[[تفسیر وکیع بن جراح]]
* [[تفسیر وکیع بن جراح]]
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
{{پایان مدخل‌ وابسته}}


خط ۳۵: خط ۳۳:
# [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']]
# [[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']]
# [[پرونده:IM009972.jpg|22px]] [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|'''تاریخ تفسیر قرآن''']]
# [[پرونده:IM009972.jpg|22px]] [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|'''تاریخ تفسیر قرآن''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۴۱: خط ۳۹:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:مفسران]]
[[رده:مفسران]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۸

وکیع بن جراح رؤاسی از مفسران دوران حضور ائمه (ع) است و نیز از حافظان بزرگ حدیث است. از او به وثاقت و امانت و راستگویی یاد شده است و بر وثاقت و صداقت و امانت و زهد و ورع او اتفاق نظر وجود دارد. البته میان شیعه و اهل سنت درباره وثاقت او اختلاف نظر وجود دارد.

مقدمه

ابوسفیان وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس رؤاسی کوفی اهل کوفه[۱] و از طایفه بنی عامر بن صعصعه بود[۲]. در اصل و نسبش اختلاف است: برخی اصل او را از نیشابور و گروهی از «سُغد»[۳]، ناحیه‌ای خوش آب و هوا بین سمرقند و بخارا[۴] گفته‌اند. تاریخ ولادتش به اختلاف بین سال‌های ۱۲۷ تا ۱۲۹هـ نقل شده است[۵]. لذا از مفسران صاحب تفسیر عصر حضور است. پدرش ریاست بیت المال مهدی عباسی را به عهده داشت[۶].[۷]

استادان و شاگردان

وی امام اهل کوفه بود و از کسانی چون اسماعیل بن خالد، هشام بن عروه، سلیمان اعمش، ابن جریج، اوزاعی و سفیان ثوری حدیث شنیده و روایت کرده است[۸]. راویان و محدثان برجسته‌ای نیز از ایشان روایت کرده‌اند که از آن میان افرادی همچون عبدالله بن مبارک، یحیی بن آدم، قتیبة بن سعید و احمد بن حنبل را می‌‌توان نام برد[۹].[۱۰]

ویژگی‌های وکیع

وی در سال ۱۴۵هـ به بصره رفت[۱۱] و بارها نیز به بغداد سفر کرد که در یکی از این دفعات، هارون خواست وی را به قضاوت منصوب کند که نپذیرفت[۱۲]. وکیع کثیرالحدیث، ثقه[۱۳]، اهل فضل و از حافظان استوار بود[۱۴]. گفته‌اند که وی هرگز کتابی به دست نمی‌گرفت، بلکه کتاب‌هایش را از حفظ می‌‌خواند[۱۵]. او فردی عابد و صائم بود و گویند که هر شب قرآن را ختم می‌‌کرد[۱۶].[۱۷]

وثاقت یا عدم وثاقت وکیع

رجالیان از او به وثاقت و امانت و راستگویی یاد کرده‌اند. علاوه بر زهد و پرهیز او از زخارف دنیا و گریزانی او از دربار امیران و سلاطین وقت، همه بزرگان ـ با آنکه بعضا او را با عنوان «رافضی» و از موالیان اهل بیت (ع) یاد می‌کنند ـ بر وثاقت و صداقت و امانت و زهد و ورع او اتفاق نظر دارند.

داوودی او را در طبقات المفسرین آورده و با عناوین "الامام، الحافظ، الثبت، محدث العراق... صاحب التفسیر" توصیف کرده است[۱۸]. حاج خلیفه نیز با عنوان تفسیر وکیع از تفسیر وی خبر داده و با عبارت "الامام الزاهد ابو سفيان وكيع بن الجراح الكوفي الحنفي المتوفى سنة ۱۹" او را معرفی کرده است[۱۹]. از ابن مدینی نقل کرده‌اند که گفته است: در او اندکی گرایش به شیعه وجود دارد [۲۰]. در نزد اهل تسنن ثقه[۲۱] و در نزد شیعه وثاقت وی نامعلوم است. در تفسیر قمی از وی روایت شده است[۲۲] و بنابر مبنای کسی که راویان آن تفسیر را مشمول توثیق عام علی بن ابراهیم بداند[۲۳]، در نزد شیعه نیز موثق است، ولی در آن مبنا تأمّل است[۲۴]

از او روایاتی درباره فضایل امام علی (ع) نقل شده که برخی از آنها می‌‌تواند از اعتقاد به امامت و تشیع وی خبر دهد از جمله آنها حدیث نبوی «مَنْ فَضَّلَ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِي عَلَى عَلِيٍّ فَقَدْ كَفَرَ» است[۲۵].[۲۶]

وفات

وی هنگام بازگشت از حج در مکانی به نام فید[۲۷]، از روستاهای میان راه مکه و مدینه[۲۸] درگذشت. سال وفاتش به اختلاف از ۱۹۶ تا ۱۹۸هـ نقل شده است[۲۹]. وکیع دارای آثار و تألیفاتی نیز بوده که عبارت‌اند از: «کتاب السنن»[۳۰]، «المعرفة و التاریخ»[۳۱]، «کتاب فی اختلاف العدد»[۳۲]، تفسیر القرآن و «کتاب الزهد»[۳۳].[۳۴]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. الثقات ۷/۵۶۲.
  2. الفهرست (الندیم) ۲۸۳.
  3. تاریخ بغداد ۱۳/۵۱۲.
  4. معجم البلدان ۳/۲۲۲.
  5. تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۳.
  6. الثقات ۷/۵۶۲.
  7. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۱۱.
  8. الانساب ۳/۹۷.
  9. الانساب ۳/۹۷.
  10. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۱۱.
  11. التاریخ الکبیر ۸/۱۷۹.
  12. تاریخ بغداد ۱۳/۴۶۷.
  13. الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.
  14. مشاهیر علماء الامصار ۲۷۲.
  15. تاریخ بغداد ۱۳/۴۷۵.
  16. الانساب ۳/۹۷.
  17. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۱۱.
  18. داوودی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۵۷.
  19. حاج خلیفة، کشف الظنون، ج۱، ص۴۶۱.
  20. ذهبی، میزان الاعتدال، ج۴، ص۳۳۶.
  21. ر. ک: ابن حجر، تقریب التهذیب، ج۲، ص۳۳۱، رقم ۴۰.
  22. ر. ک: تفسیر القمی، ج۲، ص۲۹۰ (تفسیر آیه ۵۷ سوره زخرف).
  23. مانند آیت‌الله خویی (ر. ک: معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۹ و ۵۰).
  24. تأمل در آن مبنا در مکاتب تفسیری جلد سوم که در آینده چاپ می‌شود، بیان شده است.
  25. مستدرکات علم رجال الحدیث ۸/۱۰۴ و۱۰۵.
  26. معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ص۴۲۶-۴۲۵؛ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۲۳۵؛ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۱۱.
  27. تاریخ الاسلام ۱۳/۴۵۵ الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.
  28. معجم البلدان ۴/۲۸۲.
  29. تذکرة الحفاظ ۱/۳۰۹ تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۴.
  30. الاعلام ۸/۱۱۷.
  31. معجم المؤلفین ۱۳/۱۶۶.
  32. الفهرست (الندیم) ۴۰.
  33. هدیة العارفین ۲/۵۰۰.
  34. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۱۱.