آیا شکایت عده‌ای از امام علی قبل از حجة الوداع دلیل بر این است که مقصود از مولی در حدیث غدیر محبت است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==))
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[حدیث غدیر (پرسش)|بانک جمع پرسش و پاسخ حدیث غدیر]]
| موضوع اصلی = [[حدیث غدیر (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ حدیث غدیر]]
| موضوع فرعی        = آیا [[شکایت]] عده‌ای از [[امام علی]] قبل از [[حجة الوداع]] [[دلیل]] بر این است که مقصود از [[مولی]] در [[حدیث غدیر]] [[محبت]] است؟
| تصویر = 110051.jpg
| تصویر             = 110061 .jpg
| نمایه وابسته = [[کلیاتی از حدیث غدیر (نمایه)|کلیاتی از حدیث غدیر]]
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی = [[حدیث غدیر]]
| نمایه وابسته     = [[کلیاتی از حدیث غدیر (نمایه)|کلیاتی از حدیث غدیر]]
| تعداد پاسخ = ۱
| مدخل اصلی         = [[حدیث غدیر]]
| موضوعات وابسته    =
| پاسخ‌دهنده        = ۱ پاسخ
| پاسخ‌دهندگان      =
}}
}}
'''آیا [[شکایت]] عده‌ای از [[امام علی]] قبل از [[حجة الوداع]] [[دلیل]] بر این است که مقصود از [[مولی]] در [[حدیث غدیر]] [[محبت]] است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[حدیث غدیر (پرسش)|حدیث غدیر]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[حدیث غدیر]]''' مراجعه شود.
'''آیا [[شکایت]] عده‌ای از [[امام علی]] قبل از [[حجة الوداع]] [[دلیل]] بر این است که مقصود از [[مولی]] در [[حدیث غدیر]] [[محبت]] است؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[حدیث غدیر (پرسش)|حدیث غدیر]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[حدیث غدیر]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
== پاسخ نخست ==
 
[[پرونده:1103557498.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[علی ربانی گلپایگانی]]]]
== پاسخ نخست==
حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی]]''' در [[کتاب]] ''«[[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:
[[پرونده:1103557498.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی ربانی گلپایگانی]]]]
# «طبق گزارش [[ابن‌اسحاق]]، وی از [[ابوسعید خدری]] [[نقل]] می‌کند که عده‌ای از [[علی]] {{ع}} نزد [[پیامبر]] {{صل}} [[شکایت]] کردند، و پیامبر {{صل}} برای ما [[سخنرانی]] کرد و من شنیدم که می‌گفت: «ای [[مردم]]! از علی شکایت نکنید، زیرا او در [[راه خدا]] سختگیرتر از آن است که از او شکایت شود”<ref>السیرة النبویة، ج۴، ص۶۰۳.</ref>، کنایه از اینکه او کاری برخلاف [[رضای خدا]] انجام نمی‌دهد. در این نقل نیامده است که پیامبر {{صل}} این مطلب را چه [[زمان]] و کجا بیان کرد. از مفاد ظاهر آن بر می‌آید همان وقت که عده‌ای از علی {{ع}} شکایت کردند، پیامبر {{صل}} آن مطلب را بیان کرد، چنان که در گزارش دیگری که شکایت [[بریده اسلمی]] به تحریک [[خالد بن ولید]] از علی {{ع}} نزد [[پیامبر اکرم]] {{صل}} نقل شده، آمده است: پیامبر {{صل}} در حالی که از سخنان [[بریده]] به [[خشم]] آمده بود، فرمود: {{متن حدیث|ألست اولی بالمؤمنین من انفسهم}}؛ آیا من نسبت به [[مؤمنان]] بر آنان [[برتری]] ندارم؟” گفتم: «آری”، پیامبر {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}}<ref>مسنداحمد بن حنبل، ج۱۶، ص۴۷۵، حدیث ۲۲۸۴۱ و در حدیث دیگری آمده است که بریده گفت: آن‌گاه که از علی {{ع}} نزد پیامبر {{صل}} شکوه می‌کردم سر فرو افکنده بودم، پس سرم را بالا بردم دیدم چهره پیغمبر {{صل}} دگرگون شده است. پس به من گفت: {{متن حدیث|من کنت ولیه فعلی ولیه}}؛ «هر کس من سرپرست او هستم، علی سرپرست اوست”. المسند، ج۱۶، ص۵۰۲، حدیث ۲۲۹۲۴.</ref>. از این [[روایت]]، دو نکته به دست می‌آید: یکی اینکه پیامبر {{صل}} در برابر کسانی که در جریان [[سفر]] به [[یمن]] از علی {{ع}} شکایت کردند، بی‌درنگ عکس‌العمل نشان داد و آنان را از [[عداوت]] با علی {{ع}} برحذر داشت و آن را به فرصتی دیگر واگذار نکرد، و دیگری اینکه جمله {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ‌}} را که در [[غدیر خم]] برایم عموم [[مسلمانان]] حاضر در [[حجه‌الوداع]] بیان کرد، برای بریده اسلمی نیز بیان فرمود: و مفاد آن این است که بریده باید درباره [[تصمیم]] علی {{ع}} درباره [[غنایم]] در [[سفر]] [[یمن]]، [[تسلیم]] باشد، و از [[اعراض]] یا [[دشمنی]] با او بپرهیزد، زیرا وی همانند [[پیامبر]] {{صل}} بر [[مؤمنان]] [[ولایت]] دارد و در [[تصرف در امور]] آنان بر آنها [[برتر]] است. بر این اساس، جریان [[تاریخی]] مربوط به سفر یمن و [[شکایت]] [[بریده]] و پاسخ پیامبر {{صل}} به او خود از قراین روشن‌گر [[حدیث غدیر]] و دلالت آن بر [[امامت علی]] {{ع}} است.
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی]]''' در [[کتاب ]]''«[[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:
# از [[روایات]] و سخن [[محدثان]] و [[دانشمندان]] برجسته [[اهل‌سنت]] مانند: [[ابی‌بکر بن‌مردویه]]، [[ابی‌اسحاق ثعلبی]]، [[ابی‌نعیم اصفهانی]]، [[ابی‌الحسن واحدی]]، [[ابن‌عساکر دمشقی]]، [[فخرالدین رازی]]، [[محمد بن طلحه شافعی]]، [[نظام‌الدین نیشابوری]]، [[ابن‌صباغ مالکی]]، [[جلال‌الدین سیوطی]] و دیگران به دست می‌آید که سبب یا [[انگیزه]] حدیث غدیر، شکایت فرد یا افرادی از [[علی]] {{ع}} نبود، بلکه [[دستور خداوند]] و [[وحی]] مؤکد او به پیامبر {{صل}} بود.
:::::#«طبق گزارش [[ابن‌اسحاق]]، وی از [[ابوسعید خدری]] [[نقل]] می‌کند که عده‌ای از [[علی]]{{ع}} نزد [[پیامبر]]{{صل}} [[شکایت]] کردند، و پیامبر{{صل}} برای ما [[سخنرانی]] کرد و من شنیدم که می‌گفت: “ای [[مردم]]! از علی شکایت نکنید، زیرا او در [[راه خدا]] سختگیرتر از آن است که از او شکایت شود”<ref>السیرة النبویة، ج۴، ص۶۰۳.</ref>، کنایه از اینکه او کاری برخلاف [[رضای خدا]] انجام نمی‌دهد. در این نقل نیامده است که پیامبر{{صل}} این مطلب را چه [[زمان]] و کجا بیان کرد. از مفاد ظاهر آن بر می‌آید همان وقت که عده‌ای از علی{{ع}} شکایت کردند، پیامبر{{صل}} آن مطلب را بیان کرد، چنان که در گزارش دیگری که شکایت [[بریده اسلمی]] به تحریک [[خالد بن ولید]] از علی{{ع}} نزد [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نقل شده، آمده است: پیامبر{{صل}} در حالی که از سخنان [[بریده]] به [[خشم]] آمده بود، فرمود: {{متن حدیث|ألست اولی بالمؤمنین من انفسهم}}؛ آیا من نسبت به [[مؤمنان]] بر آنان [[برتری]] ندارم؟” گفتم: “آری”، پیامبر{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}}<ref>مسنداحمدبن حنبل، ج۱۶، ص۴۷۵، حدیث ۲۲۸۴۱ و در حدیث دیگری آمده است که بریده گفت: آن‌گاه که از علی{{ع}} نزد پیامبر{{صل}} شکوه می‌کردم سر فرو افکنده بودم، پس سرم را بالا بردم دیدم چهره پیغمبر{{صل}} دگرگون شده است. پس به من گفت: {{متن حدیث|من کنت ولیه فعلی ولیه}}؛ “هر کس من سرپرست او هستم، علی سرپرست اوست”. المسند، ج۱۶، ص۵۰۲، حدیث ۲۲۹۲۴.</ref>. از این [[روایت]]، دو نکته به دست می‌آید: یکی اینکه پیامبر{{صل}} در برابر کسانی که در جریان [[سفر]] به [[یمن]] از علی{{ع}} شکایت کردند، بی‌درنگ عکس‌العمل نشان داد و آنان را از [[عداوت]] با علی{{ع}} برحذر داشت و آن را به فرصتی دیگر واگذار نکرد، و دیگری اینکه جمله {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ‌}} را که در [[غدیر خم]] برایم عموم [[مسلمانان]] حاضر در [[حجه‌الوداع]] بیان کرد، برای بریده اسلمی نیز بیان فرمود: و مفاد آن این است که بریده باید درباره [[تصمیم]] علی{{ع}} درباره [[غنایم]] در [[سفر]] [[یمن]]، [[تسلیم]] باشد، و از [[اعراض]] یا [[دشمنی]] با او بپرهیزد، زیرا وی همانند [[پیامبر]]{{صل}} بر [[مؤمنان]] [[ولایت]] دارد و در [[تصرف در امور]] آنان بر آنها [[برتر]] است. بر این اساس، جریان [[تاریخی]] مربوط به سفر یمن و [[شکایت]] [[بریده]] و پاسخ پیامبر{{صل}} به او خود از قراین روشن‌گر [[حدیث غدیر]] و دلالت آن بر [[امامت علی]]{{ع}} است.
# بر فرض که شکایت بریده و دیگران در جریان سفر به یمن از علی {{ع}} نزد پیامبر {{صل}} سبب آن شد که پیامبر {{صل}} [[مسلمانان]] را درغدیر [[خم]] گرد آورد و برای آنان [[سخنرانی]] کند، اما این مطلب [[دلیل]] آن نخواهد بود که [[مولی]] در حدیث غدیر فقط بر [[محبت]] دلالت کند، بلکه می‌تواند به معنای [[امامت]] باشد که محبت، [[اطاعت]] و [[پرهیز]] از دشمنی و [[مخالفت]] نیز لازمه آن است، زیرا دشمنی با کسی که پیامبر {{صل}} او را به عنوان [[رهبر]] [[امت اسلامی]] پس از خود تعیین می‌کند، [[حرام]] است و [[دوستی]] با او و [[نصرت]] وی، بر همه مؤمنان، [[واجب]] است، چنان‌که [[دعای پیامبر]] {{صل}} پس از [[اعلان]] [[ولایت علی]] {{ع}} نیز [[گواه]] روشن بر این مطلب است؛ به عبارت دیگر، با توجه به اینکه قراین لفظی و غیر لفظی، بیانگر [[دلالت حدیث غدیر بر امامت علی]] {{ع}} است، اینکه چه چیز باعث شد که پیامبر {{صل}} در آن [[زمان]] و مکان خاص آن مطلب را برای [[مردم]] بیان کند، دلالت مزبور را مخدوش نمی‌سازد. [[قاضی عبدالجبار معتزلی]]، پس از [[نقل]] گزارش‌های مربوط به شکایت برخی از علی {{ع}} نزد پیامبر {{صل}} و [[نزاع]] برخی با [[علی]] {{ع}} گفته است: «بر فرض [[درستی]] این [[نزاع‌ها]] و شکایت‌ها، و اینکه [[حدیث غدیر]] به آنها نظر داشته است، مانع از استناد به ظاهر [[کلام]] و مفاد لفظی آن نخواهد بود. بنابراین، باید درباره مدلول لفظی [[حدیث]] بحث شود نه بیان سببی که وجود و عدمش در [[استدلال]] به حدیث یکسان است”<ref>المغنی، ج۲۰، قسمت اول، ص۱۵۴: {{عربی|کل ذلک لوصح و کان الخبر خارجا علیه، لم یمنع من التعلق بظاهره و ما یقتضیه، فیجب أن یکون الکلام فی ذلک، دون بیان السبب الذی وجوده کعدمه فی أن وجه الإستدلال بالخبر لا یتغیر}}.</ref>.
:::::#از [[روایات]] و سخن [[محدثان]] و [[دانشمندان]] برجسته [[اهل‌سنت]] مانند: [[ابی‌بکر بن‌مردویه]]، [[ابی‌اسحاق ثعلبی]]، [[ابی‌نعیم اصفهانی]]، [[ابی‌الحسن واحدی]]، [[ابن‌عساکر دمشقی]]، [[فخرالدین رازی]]، [[محمد بن طلحه شافعی]]، [[نظام‌الدین نیشابوری]]، [[ابن‌صباغ مالکی]]، [[جلال‌الدین سیوطی]] و دیگران به دست می‌آید که سبب یا [[انگیزه]] حدیث غدیر، شکایت فرد یا افرادی از [[علی]]{{ع}} نبود، بلکه [[دستور خداوند]] و [[وحی]] مؤکد او به پیامبر{{صل}} بود.
# توجیه و [[تفسیر]] [[ولایت]] در جمله {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}} بر اساس آنچه درباره [[اختلاف]] میان [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[زید بن حارثه]] [[نقل]] شده از جهاتی [[نادرست]] است، زیرا اولاً: زید بن حارثه در [[جنگ موته]] در [[سال هشتم هجری]] به [[شهادت]] رسید، و حدیث غدیر در [[سال دهم هجری]] در [[حجه‌الوداع]] ایراد گردید، و ثانیاً: در اینکه ولایت در حدیث {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}} از [[فضائل]] و [[مناقب]] امیرالمؤمنین {{ع}} بوده است، اختلاف و تردیدی وجود ندارد. پس نمی‌تواند مقصود، [[ولاء]] [[عتق]] باشد، زیرا اینکه [[پسر عمو]] در ولاء عتق [[شریک]] است، [[فضیلت]] و منقبتی نیست و به علی {{ع}} اختصاص ندارد، و ثالثاً: این وجه با سخن [[عمر]] و دیگران که ولایت را به امیرالمؤمنین {{ع}} تبریک گفتند<ref>الشافی فی الامامة، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۴؛ اللوامع الالهیة، ص۳۳۹.</ref> [[سازگاری]] ندارد»<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]] ص ۲۶۹.</ref>.
:::::#بر فرض که شکایت بریده و دیگران در جریان سفر به یمن از علی{{ع}} نزد پیامبر{{صل}} سبب آن شد که پیامبر{{صل}} [[مسلمانان]] را درغدیر [[خم]] گرد آورد و برای آنان [[سخنرانی]] کند، اما این مطلب [[دلیل]] آن نخواهد بود که [[مولی]] در حدیث غدیر فقط بر [[محبت]] دلالت کند، بلکه می‌تواند به معنای [[امامت]] باشد که محبت، [[اطاعت]] و [[پرهیز]] از دشمنی و [[مخالفت]] نیز لازمه آن است، زیرا دشمنی با کسی که پیامبر{{صل}} او را به عنوان [[رهبر]] [[امت اسلامی]] پس از خود تعیین می‌کند، [[حرام]] است و [[دوستی]] با او و [[نصرت]] وی، بر همه مؤمنان، [[واجب]] است، چنان‌که [[دعای پیامبر]]{{صل}} پس از [[اعلان]] [[ولایت علی]]{{ع}} نیز [[گواه]] روشن بر این مطلب است؛ به عبارت دیگر، با توجه به اینکه قراین لفظی و غیر لفظی، بیانگر [[دلالت حدیث غدیر بر امامت علی]]{{ع}} است، اینکه چه چیز باعث شد که پیامبر{{صل}} در آن [[زمان]] و مکان خاص آن مطلب را برای [[مردم]] بیان کند، دلالت مزبور را مخدوش نمی‌سازد. [[قاضی عبدالجبار معتزلی]]، پس از [[نقل]] گزارش‌های مربوط به شکایت برخی از علی{{ع}} نزد پیامبر{{صل}} و [[نزاع]] برخی با [[علی]]{{ع}} گفته است: “بر فرض [[درستی]] این [[نزاع‌ها]] و شکایت‌ها، و اینکه [[حدیث غدیر]] به آنها نظر داشته است، مانع از استناد به ظاهر [[کلام]] و مفاد لفظی آن نخواهد بود. بنابراین، باید درباره مدلول لفظی [[حدیث]] بحث شود نه بیان سببی که وجود و عدمش در [[استدلال]] به حدیث یکسان است”<ref>المغنی، ج۲۰، قسمت اول، ص۱۵۴: {{عربی|کل ذلک لوصح و کان الخبر خارجا علیه، لم یمنع من التعلق بظاهره و ما یقتضیه، فیجب أن یکون الکلام فی ذلک، دون بیان السبب الذی وجوده کعدمه فی أن وجه الإستدلال بالخبر لا یتغیر}}.</ref>.
:::::#توجیه و [[تفسیر]] [[ولایت]] در جمله {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}} بر اساس آنچه درباره [[اختلاف]] میان [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[زید بن حارثه]] [[نقل]] شده از جهاتی [[نادرست]] است، زیرا اولاً: زید بن حارثه در [[جنگ موته]] در [[سال هشتم هجری]] به [[شهادت]] رسید، و حدیث غدیر در [[سال دهم هجری]] در [[حجه‌الوداع]] ایراد گردید، و ثانیاً: در اینکه ولایت در حدیث {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}} از [[فضائل]] و [[مناقب]] امیرالمؤمنین{{ع}} بوده است، اختلاف و تردیدی وجود ندارد. پس نمی‌تواند مقصود، [[ولاء]] [[عتق]] باشد، زیرا اینکه [[پسر عمو]] در ولاء عتق [[شریک]] است، [[فضیلت]] و منقبتی نیست و به علی{{ع}} اختصاص ندارد، و ثالثاً: این وجه با سخن [[عمر]] و دیگران که ولایت را به امیرالمؤمنین{{ع}} تبریک گفتند<ref>الشافی فی الامامة، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۴؛ اللوامع الالهیة، ص۳۳۹.</ref> [[سازگاری]] ندارد»<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]] ص ۲۶۹.</ref>.
 
==پاسخ‌های دیگر==
 
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسش‌های وابسته}}
 
{{پایان پرسش‌های وابسته}}
==[[:رده:آثار حدیث غدیر|منبع‌شناسی جامع حدیث غدیر]]==
{{منبع‌شناسی جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های حدیث غدیر|کتاب‌شناسی حدیث غدیر]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های حدیث غدیر|مقاله‌شناسی حدیث غدیر]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های حدیث غدیر|پایان‌نامه‌شناسی حدیث غدیر]].
{{پایان منبع‌شناسی جامع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:پرسش‌]]
[[رده:پرسش]]
[[رده:پرسمان حدیث غدیر]]
[[رده:پرسمان حدیث غدیر]]
[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]]
[[رده:(اا): پرسش‌های حدیث غدیر با ۱ پاسخ]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۳

آیا شکایت عده‌ای از امام علی قبل از حجة الوداع دلیل بر این است که مقصود از مولی در حدیث غدیر محبت است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ حدیث غدیر
مدخل اصلیحدیث غدیر
تعداد پاسخ۱ پاسخ

آیا شکایت عده‌ای از امام علی قبل از حجة الوداع دلیل بر این است که مقصود از مولی در حدیث غدیر محبت است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث حدیث غدیر است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی حدیث غدیر مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی ربانی گلپایگانی

حجت الاسلام و المسلمین ربانی گلپایگانی در کتاب «براهین و نصوص امامت» در این‌باره گفته‌‌اند:

  1. «طبق گزارش ابن‌اسحاق، وی از ابوسعید خدری نقل می‌کند که عده‌ای از علی (ع) نزد پیامبر (ص) شکایت کردند، و پیامبر (ص) برای ما سخنرانی کرد و من شنیدم که می‌گفت: «ای مردم! از علی شکایت نکنید، زیرا او در راه خدا سختگیرتر از آن است که از او شکایت شود”[۱]، کنایه از اینکه او کاری برخلاف رضای خدا انجام نمی‌دهد. در این نقل نیامده است که پیامبر (ص) این مطلب را چه زمان و کجا بیان کرد. از مفاد ظاهر آن بر می‌آید همان وقت که عده‌ای از علی (ع) شکایت کردند، پیامبر (ص) آن مطلب را بیان کرد، چنان که در گزارش دیگری که شکایت بریده اسلمی به تحریک خالد بن ولید از علی (ع) نزد پیامبر اکرم (ص) نقل شده، آمده است: پیامبر (ص) در حالی که از سخنان بریده به خشم آمده بود، فرمود: «ألست اولی بالمؤمنین من انفسهم»؛ آیا من نسبت به مؤمنان بر آنان برتری ندارم؟” گفتم: «آری”، پیامبر (ص) فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌»[۲]. از این روایت، دو نکته به دست می‌آید: یکی اینکه پیامبر (ص) در برابر کسانی که در جریان سفر به یمن از علی (ع) شکایت کردند، بی‌درنگ عکس‌العمل نشان داد و آنان را از عداوت با علی (ع) برحذر داشت و آن را به فرصتی دیگر واگذار نکرد، و دیگری اینکه جمله «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ‌» را که در غدیر خم برایم عموم مسلمانان حاضر در حجه‌الوداع بیان کرد، برای بریده اسلمی نیز بیان فرمود: و مفاد آن این است که بریده باید درباره تصمیم علی (ع) درباره غنایم در سفر یمن، تسلیم باشد، و از اعراض یا دشمنی با او بپرهیزد، زیرا وی همانند پیامبر (ص) بر مؤمنان ولایت دارد و در تصرف در امور آنان بر آنها برتر است. بر این اساس، جریان تاریخی مربوط به سفر یمن و شکایت بریده و پاسخ پیامبر (ص) به او خود از قراین روشن‌گر حدیث غدیر و دلالت آن بر امامت علی (ع) است.
  2. از روایات و سخن محدثان و دانشمندان برجسته اهل‌سنت مانند: ابی‌بکر بن‌مردویه، ابی‌اسحاق ثعلبی، ابی‌نعیم اصفهانی، ابی‌الحسن واحدی، ابن‌عساکر دمشقی، فخرالدین رازی، محمد بن طلحه شافعی، نظام‌الدین نیشابوری، ابن‌صباغ مالکی، جلال‌الدین سیوطی و دیگران به دست می‌آید که سبب یا انگیزه حدیث غدیر، شکایت فرد یا افرادی از علی (ع) نبود، بلکه دستور خداوند و وحی مؤکد او به پیامبر (ص) بود.
  3. بر فرض که شکایت بریده و دیگران در جریان سفر به یمن از علی (ع) نزد پیامبر (ص) سبب آن شد که پیامبر (ص) مسلمانان را درغدیر خم گرد آورد و برای آنان سخنرانی کند، اما این مطلب دلیل آن نخواهد بود که مولی در حدیث غدیر فقط بر محبت دلالت کند، بلکه می‌تواند به معنای امامت باشد که محبت، اطاعت و پرهیز از دشمنی و مخالفت نیز لازمه آن است، زیرا دشمنی با کسی که پیامبر (ص) او را به عنوان رهبر امت اسلامی پس از خود تعیین می‌کند، حرام است و دوستی با او و نصرت وی، بر همه مؤمنان، واجب است، چنان‌که دعای پیامبر (ص) پس از اعلان ولایت علی (ع) نیز گواه روشن بر این مطلب است؛ به عبارت دیگر، با توجه به اینکه قراین لفظی و غیر لفظی، بیانگر دلالت حدیث غدیر بر امامت علی (ع) است، اینکه چه چیز باعث شد که پیامبر (ص) در آن زمان و مکان خاص آن مطلب را برای مردم بیان کند، دلالت مزبور را مخدوش نمی‌سازد. قاضی عبدالجبار معتزلی، پس از نقل گزارش‌های مربوط به شکایت برخی از علی (ع) نزد پیامبر (ص) و نزاع برخی با علی (ع) گفته است: «بر فرض درستی این نزاع‌ها و شکایت‌ها، و اینکه حدیث غدیر به آنها نظر داشته است، مانع از استناد به ظاهر کلام و مفاد لفظی آن نخواهد بود. بنابراین، باید درباره مدلول لفظی حدیث بحث شود نه بیان سببی که وجود و عدمش در استدلال به حدیث یکسان است”[۳].
  4. توجیه و تفسیر ولایت در جمله «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌» بر اساس آنچه درباره اختلاف میان امیرالمؤمنین (ع) و زید بن حارثه نقل شده از جهاتی نادرست است، زیرا اولاً: زید بن حارثه در جنگ موته در سال هشتم هجری به شهادت رسید، و حدیث غدیر در سال دهم هجری در حجه‌الوداع ایراد گردید، و ثانیاً: در اینکه ولایت در حدیث «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌» از فضائل و مناقب امیرالمؤمنین (ع) بوده است، اختلاف و تردیدی وجود ندارد. پس نمی‌تواند مقصود، ولاء عتق باشد، زیرا اینکه پسر عمو در ولاء عتق شریک است، فضیلت و منقبتی نیست و به علی (ع) اختصاص ندارد، و ثالثاً: این وجه با سخن عمر و دیگران که ولایت را به امیرالمؤمنین (ع) تبریک گفتند[۴] سازگاری ندارد»[۵].

پانویس

  1. ↑ السیرة النبویة، ج۴، ص۶۰۳.
  2. ↑ مسنداحمد بن حنبل، ج۱۶، ص۴۷۵، حدیث ۲۲۸۴۱ و در حدیث دیگری آمده است که بریده گفت: آن‌گاه که از علی (ع) نزد پیامبر (ص) شکوه می‌کردم سر فرو افکنده بودم، پس سرم را بالا بردم دیدم چهره پیغمبر (ص) دگرگون شده است. پس به من گفت: «من کنت ولیه فعلی ولیه»؛ «هر کس من سرپرست او هستم، علی سرپرست اوست”. المسند، ج۱۶، ص۵۰۲، حدیث ۲۲۹۲۴.
  3. ↑ المغنی، ج۲۰، قسمت اول، ص۱۵۴: کل ذلک لوصح و کان الخبر خارجا علیه، لم یمنع من التعلق بظاهره و ما یقتضیه، فیجب أن یکون الکلام فی ذلک، دون بیان السبب الذی وجوده کعدمه فی أن وجه الإستدلال بالخبر لا یتغیر.
  4. ↑ الشافی فی الامامة، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۴؛ اللوامع الالهیة، ص۳۳۹.
  5. ↑ ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت ص ۲۶۹.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=آیا_شکایت_عده‌ای_از_امام_علی_قبل_از_حجة_الوداع_دلیل_بر_این_است_که_مقصود_از_مولی_در_حدیث_غدیر_محبت_است؟_(پرسش)&oldid=1296674»