خیرخواهی در حقوق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = خیرخواهی | |||
| عنوان مدخل = خیرخواهی | |||
| مداخل مرتبط = [[خیرخواهی در حدیث]] - [[خیرخواهی در اخلاق اسلامی]] - [[خیرخواهی در معارف دعا و زیارات]] - [[خیرخواهی در فقه سیاسی]] - [[خیرخواهی در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[خیرخواهی در حقوق اسلامی]] - [[خیرخواهی در معارف و سیره علوی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== | == حق خیرخواهی == | ||
یکی از [[حقوق شهروندی]] که [[امام علی]]{{ع}} از آن سخن گفته، «حق [[نصیحت]] و خیرخواهی» است که بر عهده [[زمامداران]] [[جامعه]] است. [[امام]] در یک [[سخنرانی]]، با اشاره به [[حقوق]] متقابلِ خود و [[مردم]]، فرمود: {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيَّ حَقٌّ فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَيَّ فَالنَّصِيحَةُ لَكُمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْئِكُمْ عَلَيْكُمْ وَ تَعْلِيمُكُمْ كَيْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِيبُكُمْ كَيْمَا تَعْلَمُوا}}<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۳۴.</ref>؛ ای مردم! بدانید که مرا بر شما حقی است و شما را بر من حقی. اما حق من بر شما آن است که اندرزتان دهم، و حقوق شما را به تمامی بپردازم، و به شما [[تعلیم]] دهم تا [[نادان]] نمانید و ادبتان کنم تا [[دانا]] شوید. | یکی از [[حقوق شهروندی]] که [[امام علی]] {{ع}} از آن سخن گفته، «حق [[نصیحت]] و خیرخواهی» است که بر عهده [[زمامداران]] [[جامعه]] است. [[امام]] در یک [[سخنرانی]]، با اشاره به [[حقوق]] متقابلِ خود و [[مردم]]، فرمود: {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيَّ حَقٌّ فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَيَّ فَالنَّصِيحَةُ لَكُمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْئِكُمْ عَلَيْكُمْ وَ تَعْلِيمُكُمْ كَيْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِيبُكُمْ كَيْمَا تَعْلَمُوا}}<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۳۴.</ref>؛ ای مردم! بدانید که مرا بر شما حقی است و شما را بر من حقی. اما حق من بر شما آن است که اندرزتان دهم، و حقوق شما را به تمامی بپردازم، و به شما [[تعلیم]] دهم تا [[نادان]] نمانید و ادبتان کنم تا [[دانا]] شوید. | ||
از بیان امام استفاده می‌شود که [[شهروندان]] از حقوق متعددی در زمینه‌های مختلف برخوردارند. از تقدیم بیان حقوق آنان بر وظایفشان، بر می‌آید که «حقوق شهروندان» در مقایسه با «حقوق حکومت» اهمیت بیشتری دارد. شهروندان در صورتی موظف به انجام [[تکالیف]] خویش‌اند که حقوقشان از جانب [[حکومت]] ادا شود. یکی از حقوق شهروندان آن است که دولتمردانی بر آنان حکومت کنند که در همه زمینه‌ها [[خیرخواه]] آنان باشد و معیار [[سیاست‌ها]]، [[تصمیم‌ها]] و برنامه‌هایشان در راستای خیر و [[صلاح]]، و [[منافع]] و [[مصالح مردم]] باشد. دولتمردانی که به جای [[اندیشه]] در خیر و [[صلاح جامعه]]، به [[فکر]] [[منافع]] شخصی و گروهی خویش باشند، از عهده اتخاذ تصمیمات خیرخواهانه برای عموم [[شهروندان]] برنمی‌آیند. افزون بر آن، کسانی باید عهده‌دار [[اداره جامعه]] باشند، که هم [[نیت]] خیرخواهانه داشته باشد و هم از توانِ تشخیص خیر و صلاح جامعه برخوردار باشند. تنها قصد و نیت خیرخواهانه داشتن، برای [[تصدی]] [[امور اجتماعی]] کافی نیست، چه بسیار افرادی که به‌رغم قصد خیرخواهانه، از [[درک]] خیر و صلاح جامعه ناتوانند. سپردن [[امور جامعه]] به چنین افرادی، نتیجه‌ای جز ضرر و زیان برای [[جامعه]] ندارد. [[امام]] در این [[خطبه]] نخستین [[حق مردم]] را بر عهده خویش، [[خیرخواهی]] برای [[مردم]]، در همه زمینه‌ها دانسته است<ref>استفاده از حرف لام نشان می‌دهد که خیرخواهی باید به نفع مردم باشد، چنان‌که «عدم ذکر متعلق نصیحت» نشان می‌دهد که خیرخواهی امام برای مردم، اختصاص به قلمرو خاصی ندارد، حکومت در همه زمینه‌ها وظیفه دارد خیرخواه مردم باشد.</ref>. چنان‌که «خیر خواهی در [[حق]] خویش» را هم حق متقابل خود دانسته که بر عهده عموم مردم است. [[نصیحت]]، [[دلسوزی]] و خیرخواهی [[دولت]] و [[ملت]] نسبت به یکدیگر را از جمله [[حقوق]] و [[وظایف]] متقابل آنان شمرده و بر آن تأکید نموده‌اند.<ref>[[سید جواد ورعی|ورعی، سید جواد]]، [[درسنامه فقه سیاسی (کتاب)|درسنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۲۷.</ref> | از بیان امام استفاده می‌شود که [[شهروندان]] از حقوق متعددی در زمینه‌های مختلف برخوردارند. از تقدیم بیان حقوق آنان بر وظایفشان، بر می‌آید که «حقوق شهروندان» در مقایسه با «حقوق حکومت» اهمیت بیشتری دارد. شهروندان در صورتی موظف به انجام [[تکالیف]] خویش‌اند که حقوقشان از جانب [[حکومت]] ادا شود. یکی از حقوق شهروندان آن است که دولتمردانی بر آنان حکومت کنند که در همه زمینه‌ها [[خیرخواه]] آنان باشد و معیار [[سیاست‌ها]]، [[تصمیم‌ها]] و برنامه‌هایشان در راستای خیر و [[صلاح]]، و [[منافع]] و [[مصالح مردم]] باشد. دولتمردانی که به جای [[اندیشه]] در خیر و [[صلاح جامعه]]، به [[فکر]] [[منافع]] شخصی و گروهی خویش باشند، از عهده اتخاذ تصمیمات خیرخواهانه برای عموم [[شهروندان]] برنمی‌آیند. افزون بر آن، کسانی باید عهده‌دار [[اداره جامعه]] باشند، که هم [[نیت]] خیرخواهانه داشته باشد و هم از توانِ تشخیص خیر و صلاح جامعه برخوردار باشند. تنها قصد و نیت خیرخواهانه داشتن، برای [[تصدی]] [[امور اجتماعی]] کافی نیست، چه بسیار افرادی که به‌رغم قصد خیرخواهانه، از [[درک]] خیر و صلاح جامعه ناتوانند. سپردن [[امور جامعه]] به چنین افرادی، نتیجه‌ای جز ضرر و زیان برای [[جامعه]] ندارد. [[امام]] در این [[خطبه]] نخستین [[حق مردم]] را بر عهده خویش، [[خیرخواهی]] برای [[مردم]]، در همه زمینه‌ها دانسته است<ref>استفاده از حرف لام نشان می‌دهد که خیرخواهی باید به نفع مردم باشد، چنان‌که «عدم ذکر متعلق نصیحت» نشان می‌دهد که خیرخواهی امام برای مردم، اختصاص به قلمرو خاصی ندارد، حکومت در همه زمینه‌ها وظیفه دارد خیرخواه مردم باشد.</ref>. چنان‌که «خیر خواهی در [[حق]] خویش» را هم حق متقابل خود دانسته که بر عهده عموم مردم است. [[نصیحت]]، [[دلسوزی]] و خیرخواهی [[دولت]] و [[ملت]] نسبت به یکدیگر را از جمله [[حقوق]] و [[وظایف]] متقابل آنان شمرده و بر آن تأکید نموده‌اند.<ref>[[سید جواد ورعی|ورعی، سید جواد]]، [[درسنامه فقه سیاسی (کتاب)|درسنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۲۷.</ref> | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۶: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:خیرخواهی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث خیرخواهی است. خیرخواهی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: خیرخواهی در حدیث - خیرخواهی در اخلاق اسلامی - خیرخواهی در معارف دعا و زیارات - خیرخواهی در فقه سیاسی - خیرخواهی در جامعه‌شناسی اسلامی - خیرخواهی در حقوق اسلامی - خیرخواهی در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط نداردحق خیرخواهی
یکی از حقوق شهروندی که امام علی (ع) از آن سخن گفته، «حق نصیحت و خیرخواهی» است که بر عهده زمامداران جامعه است. امام در یک سخنرانی، با اشاره به حقوق متقابلِ خود و مردم، فرمود: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيَّ حَقٌّ فَأَمَّا حَقُّكُمْ عَلَيَّ فَالنَّصِيحَةُ لَكُمْ وَ تَوْفِيرُ فَيْئِكُمْ عَلَيْكُمْ وَ تَعْلِيمُكُمْ كَيْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِيبُكُمْ كَيْمَا تَعْلَمُوا»[۱]؛ ای مردم! بدانید که مرا بر شما حقی است و شما را بر من حقی. اما حق من بر شما آن است که اندرزتان دهم، و حقوق شما را به تمامی بپردازم، و به شما تعلیم دهم تا نادان نمانید و ادبتان کنم تا دانا شوید.
از بیان امام استفاده می‌شود که شهروندان از حقوق متعددی در زمینه‌های مختلف برخوردارند. از تقدیم بیان حقوق آنان بر وظایفشان، بر می‌آید که «حقوق شهروندان» در مقایسه با «حقوق حکومت» اهمیت بیشتری دارد. شهروندان در صورتی موظف به انجام تکالیف خویش‌اند که حقوقشان از جانب حکومت ادا شود. یکی از حقوق شهروندان آن است که دولتمردانی بر آنان حکومت کنند که در همه زمینه‌ها خیرخواه آنان باشد و معیار سیاست‌ها، تصمیم‌ها و برنامه‌هایشان در راستای خیر و صلاح، و منافع و مصالح مردم باشد. دولتمردانی که به جای اندیشه در خیر و صلاح جامعه، به فکر منافع شخصی و گروهی خویش باشند، از عهده اتخاذ تصمیمات خیرخواهانه برای عموم شهروندان برنمی‌آیند. افزون بر آن، کسانی باید عهده‌دار اداره جامعه باشند، که هم نیت خیرخواهانه داشته باشد و هم از توانِ تشخیص خیر و صلاح جامعه برخوردار باشند. تنها قصد و نیت خیرخواهانه داشتن، برای تصدی امور اجتماعی کافی نیست، چه بسیار افرادی که به‌رغم قصد خیرخواهانه، از درک خیر و صلاح جامعه ناتوانند. سپردن امور جامعه به چنین افرادی، نتیجه‌ای جز ضرر و زیان برای جامعه ندارد. امام در این خطبه نخستین حق مردم را بر عهده خویش، خیرخواهی برای مردم، در همه زمینه‌ها دانسته است[۲]. چنان‌که «خیر خواهی در حق خویش» را هم حق متقابل خود دانسته که بر عهده عموم مردم است. نصیحت، دلسوزی و خیرخواهی دولت و ملت نسبت به یکدیگر را از جمله حقوق و وظایف متقابل آنان شمرده و بر آن تأکید نموده‌اند.[۳]
منابع
پانویس
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۳۴.
- ↑ استفاده از حرف لام نشان می‌دهد که خیرخواهی باید به نفع مردم باشد، چنان‌که «عدم ذکر متعلق نصیحت» نشان می‌دهد که خیرخواهی امام برای مردم، اختصاص به قلمرو خاصی ندارد، حکومت در همه زمینه‌ها وظیفه دارد خیرخواه مردم باشد.
- ↑ ورعی، سید جواد، درسنامه فقه سیاسی، ص ۱۲۷.