آیةالكرسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[آیه]] {{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref> به "آیةالكرسی" مشهور است که از واژه "[[کرسی]] " مذکور در همین آیه گرفته شده است<ref>البحر المحیط، ج ۲، ص ۶۰۶.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[آیة الکرسی (مقاله)|مقاله «آیة الکرسی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]؛ [[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آیةالكرسی (مقاله)| مقاله «آیةالكرسی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] | [[آیه]] {{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref> به "آیةالكرسی" مشهور است که از واژه "[[کرسی]] " مذکور در همین آیه گرفته شده است<ref>البحر المحیط، ج ۲، ص ۶۰۶.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[آیة الکرسی (مقاله)|مقاله «آیة الکرسی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]؛ [[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آیةالكرسی (مقاله)| مقاله «آیةالكرسی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱]]؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۶.</ref> | ||
== معناشناسی کرسی == | == معناشناسی کرسی == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
درباره [[فضیلت]] این آیه و فواید و آثار و نیز قرائت دائم آن، [[روایات]] فراوانی از پیامبر و [[امامان معصوم]] [[نقل]] شده است<ref>الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸ ـ ۱۴؛ منهج‌الصادقین، ج۲، ص ۹۴ ـ ۹۸؛ ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴.</ref> که به صدور همه آنها از [[معصوم]] [[اطمینان]] نداریم و حتّی برخی از آنها [[ضعیف]] شمرده شده‌اند؛ (به طور مثال در روایتی که [[ابوموسی اشعری]] از [[پیامبر]] [[نقل]] کرده، آمده است: [[خداوند]] به [[موسی]] [[وحی]] کرد که اگر کسی بعد از هر نماز واجب، آیةالكرسی را بخواند، [[قلب]] شاکران، لسان ذاکران، [[ثواب]] [[پیامبران]] و [[اعمال]] [[صالحان]] را برای او قرار می‌دهد و جز پیامبر یا [[صدّیق]] یا [[بنده]] [[مؤمن]] [[خدا]] یا کسی که می‌خواهد در [[راه خدا]] کشته شود، بر آن مواظبت نمی‌کند)<ref>ابن‌کثیر، ج ۱، ص ۳۱۵؛ الموضوعات، ابن جوزی، ج ۱، ص۱۷۷.</ref>؛ امّا فراوانی آنها و نقل در کتاب‌های معتبر [[حدیثی]] [[شیعه]] و [[اهل]] [[سنّت]] و نیز [[سازگاری]] بخش فراوانی از آنها با مضامین بلند [[آیه]] به ما [[اطمینان]] می‌بخشد که دست‌کم، بخشی از این [[روایات]] به طور قطع از [[معصوم]] صادر شده است و همین امر موجب می‌شود تا در برابر آنچه [[ضعیف]] است و به صدور آن اطمینان نداریم، با [[مسامحه]] عمل کنیم؛ به ویژه با توجّه به روایتی صحیح که این آیه را مشتمل بر [[اسم اعظم]] خداوند می‌داند که هرگاه خداوند با آن اسم خوانده شود، هر دعایی را [[مستجاب]] می‌کند<ref>ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۵.</ref>. | درباره [[فضیلت]] این آیه و فواید و آثار و نیز قرائت دائم آن، [[روایات]] فراوانی از پیامبر و [[امامان معصوم]] [[نقل]] شده است<ref>الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸ ـ ۱۴؛ منهج‌الصادقین، ج۲، ص ۹۴ ـ ۹۸؛ ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴.</ref> که به صدور همه آنها از [[معصوم]] [[اطمینان]] نداریم و حتّی برخی از آنها [[ضعیف]] شمرده شده‌اند؛ (به طور مثال در روایتی که [[ابوموسی اشعری]] از [[پیامبر]] [[نقل]] کرده، آمده است: [[خداوند]] به [[موسی]] [[وحی]] کرد که اگر کسی بعد از هر نماز واجب، آیةالكرسی را بخواند، [[قلب]] شاکران، لسان ذاکران، [[ثواب]] [[پیامبران]] و [[اعمال]] [[صالحان]] را برای او قرار می‌دهد و جز پیامبر یا [[صدّیق]] یا [[بنده]] [[مؤمن]] [[خدا]] یا کسی که می‌خواهد در [[راه خدا]] کشته شود، بر آن مواظبت نمی‌کند)<ref>ابن‌کثیر، ج ۱، ص ۳۱۵؛ الموضوعات، ابن جوزی، ج ۱، ص۱۷۷.</ref>؛ امّا فراوانی آنها و نقل در کتاب‌های معتبر [[حدیثی]] [[شیعه]] و [[اهل]] [[سنّت]] و نیز [[سازگاری]] بخش فراوانی از آنها با مضامین بلند [[آیه]] به ما [[اطمینان]] می‌بخشد که دست‌کم، بخشی از این [[روایات]] به طور قطع از [[معصوم]] صادر شده است و همین امر موجب می‌شود تا در برابر آنچه [[ضعیف]] است و به صدور آن اطمینان نداریم، با [[مسامحه]] عمل کنیم؛ به ویژه با توجّه به روایتی صحیح که این آیه را مشتمل بر [[اسم اعظم]] خداوند می‌داند که هرگاه خداوند با آن اسم خوانده شود، هر دعایی را [[مستجاب]] می‌کند<ref>ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۵.</ref>. | ||
درباره [[فضیلت]] و [[منزلت]] این آیه، از پیامبر {{صل}} نقل شده که آیةالكرسی سیّد آیه‌ها و [[برترین]] [[آیه قرآن]] است<ref>ابن‌کثیر، ج۱، ص ۳۱۴؛ قرطبی، ج ۳، ص ۱۷۵.</ref> و همه خیرهای [[دنیا]] و [[آخرت]] را در بر دارد<ref> الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۶؛ آیةالكرسی، ص ۳۳.</ref> و نزد ساق [[عرش]]، خداوند را [[تقدیس]] می‌کند<ref>آیةالكرسی، ص ۳۲.</ref> و از گنجینه [[رحمت]] در زیر [[عرش الهی]] نازل و به پیامبر اعطا شده<ref> الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸؛ آیةالكرسی، ص ۳۶.</ref>، و از [[امام علی]] {{ع}} نقل شده که فرمود: پس از شنیدن این سخن از پیامبر هیچ شبی را بدون قرائت آن به سر نیاوردم و هر شب سه بار در دو رکعت بعد از عشا و در [[وتر]] و هنگام [[خواب]]، آن را می‌خواندم<ref>الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸؛ الامالی، طوسی، ص ۵۰۹.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آیةالكرسی (مقاله)| مقاله «آیةالكرسی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] | درباره [[فضیلت]] و [[منزلت]] این آیه، از پیامبر {{صل}} نقل شده که آیةالكرسی سیّد آیه‌ها و [[برترین]] [[آیه قرآن]] است<ref>ابن‌کثیر، ج۱، ص ۳۱۴؛ قرطبی، ج ۳، ص ۱۷۵.</ref> و همه خیرهای [[دنیا]] و [[آخرت]] را در بر دارد<ref> الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۶؛ آیةالكرسی، ص ۳۳.</ref> و نزد ساق [[عرش]]، خداوند را [[تقدیس]] می‌کند<ref>آیةالكرسی، ص ۳۲.</ref> و از گنجینه [[رحمت]] در زیر [[عرش الهی]] نازل و به پیامبر اعطا شده<ref> الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸؛ آیةالكرسی، ص ۳۶.</ref>، و از [[امام علی]] {{ع}} نقل شده که فرمود: پس از شنیدن این سخن از پیامبر هیچ شبی را بدون قرائت آن به سر نیاوردم و هر شب سه بار در دو رکعت بعد از عشا و در [[وتر]] و هنگام [[خواب]]، آن را می‌خواندم<ref>الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸؛ الامالی، طوسی، ص ۵۰۹.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آیةالكرسی (مقاله)| مقاله «آیةالكرسی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱]]؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[آیة الکرسی (مقاله)|مقاله «آیة الکرسی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | ||
== اهمیت آیةالکرسی == | == اهمیت آیةالکرسی == | ||
نسخهٔ ۱۸ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۴
آیةالكرسی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیةالكرسی در قرآن - آیةالكرسی در علوم قرآنی - آیةالكرسی در فقه اسلامی - آیةالكرسی در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد| آیةالكرسی | |
|---|---|
 | |
| ترجمه آیه | |
| مشخصات آیه | |
| بخشی از | آیهٔ ۲۵۵ سورهٔ بقره از جزء ۳ قرآن کریم |
| محتوای آیه | |
| دلالت آیه |
|
آیه ﴿اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ﴾ به دلیل وجود واژه "کرسی" در آن معروف به "آیةالكرسی" شده است. جامعیّت آیة الکرسی در ترسیم رابطه خداوند با آفریدگانش به ویژه انسان، موجب امتیاز این آیه بر دیگر آیات شده است.
مقدمه
آیه ﴿اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ﴾[۱] به "آیةالكرسی" مشهور است که از واژه "کرسی " مذکور در همین آیه گرفته شده است[۲].[۳]
معناشناسی کرسی
کرسی در لغت به سه معنا به کار رفته است:
- تخت، سریر؛
- قلمرو فرماندهی و تدبیر؛
- مرکز فرماندهی و تدبیر. گفته شده که مراد از "کرسی" در این آیه "حکومت و قیمومیت و سلطه و تدبیر" خداوند است[۴].[۵]
فضیلت تلاوت آیةالکرسی
درباره فضیلت این آیه و فواید و آثار و نیز قرائت دائم آن، روایات فراوانی از پیامبر و امامان معصوم نقل شده است[۶] که به صدور همه آنها از معصوم اطمینان نداریم و حتّی برخی از آنها ضعیف شمرده شده‌اند؛ (به طور مثال در روایتی که ابوموسی اشعری از پیامبر نقل کرده، آمده است: خداوند به موسی وحی کرد که اگر کسی بعد از هر نماز واجب، آیةالكرسی را بخواند، قلب شاکران، لسان ذاکران، ثواب پیامبران و اعمال صالحان را برای او قرار می‌دهد و جز پیامبر یا صدّیق یا بنده مؤمن خدا یا کسی که می‌خواهد در راه خدا کشته شود، بر آن مواظبت نمی‌کند)[۷]؛ امّا فراوانی آنها و نقل در کتاب‌های معتبر حدیثی شیعه و اهل سنّت و نیز سازگاری بخش فراوانی از آنها با مضامین بلند آیه به ما اطمینان می‌بخشد که دست‌کم، بخشی از این روایات به طور قطع از معصوم صادر شده است و همین امر موجب می‌شود تا در برابر آنچه ضعیف است و به صدور آن اطمینان نداریم، با مسامحه عمل کنیم؛ به ویژه با توجّه به روایتی صحیح که این آیه را مشتمل بر اسم اعظم خداوند می‌داند که هرگاه خداوند با آن اسم خوانده شود، هر دعایی را مستجاب می‌کند[۸].
درباره فضیلت و منزلت این آیه، از پیامبر (ص) نقل شده که آیةالكرسی سیّد آیه‌ها و برترین آیه قرآن است[۹] و همه خیرهای دنیا و آخرت را در بر دارد[۱۰] و نزد ساق عرش، خداوند را تقدیس می‌کند[۱۱] و از گنجینه رحمت در زیر عرش الهی نازل و به پیامبر اعطا شده[۱۲]، و از امام علی (ع) نقل شده که فرمود: پس از شنیدن این سخن از پیامبر هیچ شبی را بدون قرائت آن به سر نیاوردم و هر شب سه بار در دو رکعت بعد از عشا و در وتر و هنگام خواب، آن را می‌خواندم[۱۳].[۱۴]
اهمیت آیةالکرسی
اهمیت آیة الکرسی به این جهت است که در آن به مجموعه‌ای از معارف اسلامی به‌ویژه صفات ذات و فعل خداوند متعال و مسئله توحید اشاره شده است. تا جایی که ابوالفتوح رازی در تفسیر "روض الجنان و روح الجنان" به دوازده بخش از اوصاف الهی در این آیه اشاره کرده که دوازده تفکر باطل و نادرست به وسیله آنها اصلاح می‌شود.
این آیه در میان مسلمانان همیشه مورد توجه و تعظیم خاصی بوده و علت آن این است که همه معارف و تعالیم اسلام بر "توحید" مبتنی است و در آیة الکرسی، توحید به جامع‌ترین شکل و در نهایت ایجاز و اختصار بیان شده است. در این آیه درباره ذات خدا و افعال او سخن به میان آمده است. از مفاهیم ژرف این آیه، دو مفهوم "قیّوم" و "کرسی" بیش از هر مفهوم دیگری توجه و ژرف‌نگری متفکران مسلمان را برانگیخته است و عارفان، فیلسوفان و مفسران اسلامی برای توضیح این مفاهیم، مباحث مشروحی آورده‌اند[۱۵].
منابع
پانویس
- ↑ «خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.
- ↑ البحر المحیط، ج ۲، ص ۶۰۶.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «آیة الکرسی»، دانشنامه معاصر قرآن کریم؛ دشتی، سید محمود، مقاله «آیةالكرسی»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۶.
- ↑ قاموس قرآن، ج۶، ص۱۰۰.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «آیة الکرسی»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸ ـ ۱۴؛ منهج‌الصادقین، ج۲، ص ۹۴ ـ ۹۸؛ ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۴.
- ↑ ابن‌کثیر، ج ۱، ص ۳۱۵؛ الموضوعات، ابن جوزی، ج ۱، ص۱۷۷.
- ↑ ابن کثیر، ج ۱، ص ۳۱۵.
- ↑ ابن‌کثیر، ج۱، ص ۳۱۴؛ قرطبی، ج ۳، ص ۱۷۵.
- ↑ الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۶؛ آیةالكرسی، ص ۳۳.
- ↑ آیةالكرسی، ص ۳۲.
- ↑ الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸؛ آیةالكرسی، ص ۳۶.
- ↑ الدرّالمنثور، ج ۲، ص ۸؛ الامالی، طوسی، ص ۵۰۹.
- ↑ دشتی، سید محمود، مقاله «آیةالكرسی»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱؛ کوشا، محمد علی، مقاله «آیة الکرسی»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «آیة الکرسی»، دانشنامه معاصر قرآن کریم؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۶.