اَبدال: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۷

اَبدال به معنای جانشینان، عده‌ای از بندگان خالص خداوند هستند که زمین از وجود آنها خالی نمی‌شود و در میان اولیاء، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از یاران حضرت مهدی (ع) در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند. اینان دارای نیت‌های پاک و و سخاوتمند بوده و راهبان شب و شیران روز هستند.

مقدمه

ابدال عبارت است از جماعتی خاص از بندگان صالح خداوند در همه اعصار. پیامبر اکرم (ص) جماعت ابدال را در کنار علما، زهاد و مجاهدان (جنگاوران) از جماعات برتر و برگزیده در اسلام دانسته^[۱] و در وصیت خود به امام علی (ع) ذکری از آن به میان آورده است^[۲].^[۳]

ابدال، عده‌ای معدود از صلحا و نیکان و بندگان خالص خداوند هستند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گفته شده زمین از وجود آنها خالی نمی‌شود^[۴]. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان اولیاء، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از یاران حضرت مهدی(ع) در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند^[۵].

معناشناسی

واژه ابدال جمع مکسر بَدَل، بدیل و بِدل است و علاوه بر این شکل، به صورت «بدلاء» نیز جمع بسته می‌شود^[۶]. در معنای اصطلاحی این واژه اختلاف دیدگاه‌هایی وجود دارد. برخی معتقدند ابدال نزد اهل عرفان مشترکی لفظی است که دو معنای نزدیک به یکدیگر را افاده می‌کند. گاه اصطلاح «ابدال» برای اشاره به مطلق کسانی به کار رفته که صفات نکوهیده و زشت خویش را به صفات نیکو و پسندیده مبدل کرده‌اند که عدد مشخصی برایشان تعیین نشده است. گاه نیز به افراد معدود و معینی از بندگان خاص خدا اطلاق می‌شود که اعداد مختلفی از جمله هفت، چهل و... برای شمارشان بیان شده است^[۷].^[۸].

مصادیق

در مورد اینکه واژۀ ابدال در مورد چه کسانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد اختلاف وجود دارد:

مراد یاران امام عصر در شام هستند: براساس برخی از احادیث عده‌ای قائل شده‌اند ابدال یاران باوفای حضرت مهدی(ع) هستند که در شام و هنگام ظهور حضرت، خود را به مکه رسانده و با آن حضرت بیعت می‌کنند^[۹] امام باقر(ع) فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار اهل بدر با قائم بین رکن و مقام بیعت می‌کنند که در بین آنان نجبا از اهل مصر و ابدال از اهل شام و اخیار از اهل عراق هستند"^[۱۰] و حضرت علی(ع) نیز در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی می‌فرمایند^[۱۱].^[۱۲]
جانشینان انبیای الهی هستند: "خالد بن هیثم فارسی" گوید: به امام رضا(ع) عرض کردم: مردم گمان دارند که در روی زمین گروهی به نام ابدال وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمود: "راست گفتند. منظور از ابدال همان اوصیا و جانشینان هستند که خداوند پس از مرگ و رحلت هر پیامبری آنها را بدل و جانشین او قرار می‌دهد، تا اینکه به حضرت محمد(ص) آنها را خاتمه داد"^[۱۳].^[۱۴]

از دیگر روایات نیز به دست می‌آید منظور از ابدال، امامان معصوم(ع) هستند و نیز احتمال دارد، یاران خاص امامان(ع) باشند^[۱۵]، لکن باید توجه داشت براساس برخی قرائن مراد از ابدال غیر از ائمه(ع) هستند، مانند اینکه در دعای ام داوود از امام صادق(ع) که در نیمه رجب خوانده می‌‌شود، ابدال غیر از امامان دانسته شده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّیَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِینَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ أَجْزَلِ کَرَامَاتِکَ»^[۱۶] و یا اینکه در برخی روایات، گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزء ابدال شمرده خواهد شد^[۱۷] و یا در پاسخ اینکه ابدال از کجا به این مرتبه رسیده‌اند؟ گفته شده: به وسیله جود و سخا و نصیحت و خیرخواهی مسلمانان^[۱۸]، همه اینها دلالت دارد که ابدال، غیر از معصومان(ع) هستند^[۱۹].

ویژگی‌های ابدال

از روایاتی که در مورد ابدال وارد شده است چندین نکته استفاده می‌‌شود:

در صورت فوت یکی از ابدال فرد دیگری جایگزین او می‌‌شود. سبب نامگذاری"ابدال" نیز همین است که مانند بدل یکدیگر هستند و چون یکی از دنیا رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد^[۲۰]
خلق و خو و ویژگی‌های اخلاقی: در وصف ابدال آمده که آنان دارای نیت‌های پاک و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی مسلمانان بپردازند. آنان معدن و منشأ برکات و خیرات زمین‌اند^[۲۱].
گروهی از بانوان جزء ابدال‌اند: در برخی روایات نیز، عده‌ای از زنان را جزو ابدال شمرده‌اند^[۲۲].^[۲۳]

پرسش مستقیم

ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ روضة الواعظین، ج۲، ص۴۰۵.
↑ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۴؛ الأمالی، صدوق، ص۵۶۹.
↑ کمپانی زارع، مهدی، اَبدال، دانشنامه امام رضا ج۱، ص ۲۹۱ ـ ۲۹۲.
↑ دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ابدال.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۵۶-۵۹.
↑ مجمع البحرین، ج۵، ص۳۱۹؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۴۹.
↑ موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص۸۷.
↑ کمپانی زارع، مهدی، اَبدال، دانشنامه امام رضا ج۱، ص ۲۹۲ ـ ۲۹۳.
↑ الامین، محسن، المجالس السنیه، جزء ۵، ص۶۹۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص۳۴۷ و ۳۳۴.
↑ «یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ»؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰.
↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ماده عصب.
↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۱۵.
↑ قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱، ص۱۵۱.
↑ قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.
↑ قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۲۶۴.
↑ دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار، ج۲، ص۸۴.
↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص۲۲۴.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱.
↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج ۵، ص۳۱۹.
↑ متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج ۱۲، ص۱۸۸.
↑ دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار ج ۱، ص۱۱۹.
↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۵۶-۵۹.

[1] روضة الواعظین، ج۲، ص۴۰۵.

[2] من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۴؛ الأمالی، صدوق، ص۵۶۹.

[3] کمپانی زارع، مهدی، اَبدال، دانشنامه امام رضا ج۱، ص ۲۹۱ ـ ۲۹۲.

[4] دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ابدال.

[5] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۵۶-۵۹.

[6] مجمع البحرین، ج۵، ص۳۱۹؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۴۹.

[7] موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص۸۷.

[8] کمپانی زارع، مهدی، اَبدال، دانشنامه امام رضا ج۱، ص ۲۹۲ ـ ۲۹۳.

[9] الامین، محسن، المجالس السنیه، جزء ۵، ص۶۹۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص۳۴۷ و ۳۳۴.

[10] «یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ»؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰.

[11] طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ماده عصب.

[12] ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۱۵.

[13] قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.

[14] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱، ص۱۵۱.

[15] قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.

[16] قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۲۶۴.

[17] دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار، ج۲، ص۸۴.

[18] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص۲۲۴.

[19] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱.

[20] طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج ۵، ص۳۱۹.

[21] متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج ۱۲، ص۱۸۸.

[22] دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار ج ۱، ص۱۱۹.

[23] ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۵۶-۵۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش غیرنهایی}}
+{{مدخل مرتبط
-{{مهدویت}}
+| موضوع مرتبط = امام مهدی
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+| عنوان مدخل  =
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} است. "'''امام مهدی'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| مداخل مرتبط = [[اَبدال در معارف و سیره رضوی]] - [[اَبدال در معارف مهدویت]] - [[اَبدال در عرفان اسلامی]]
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] | [[امام مهدی در حدیث]] | [[امام مهدی در کلام اسلامی]]</div>
+}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-'''اَبدال''' نام تعدادی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.
+'''اَبدال''' به معنای [[جانشینان]]، عده‌ای از [[بندگان]] [[خالص]] [[خداوند]] هستند که [[زمین]] از وجود آنها خالی نمی‌شود و در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند. اینان دارای نیت‌های [[پاک]] و و سخاوتمند بوده و [[راهبان]] شب و شیران روز هستند.
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*"أبدال" جمع "بدل" یا "بدیل"، عده‏‌ای معلوم از شایستگان و خاصان [[خدا]] هستند که گویند: هیچ‏گاه [[زمین]] از آنان خالی نباشد و [[جهان]] بدیشان برپا است و آن‏گاه که یکی از آنان بمیرد، خدای سبحانه و تعالی دیگری را به جای او برانگیزد<ref>ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵</ref>، تا آن شمار- که به قولی هفت و به قولی هفتاد است- همواره کامل بماند<ref>  علی اکبر دهخدا، لغت‏نامه، ابدال</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.
+ابدال عبارت است از جماعتی خاص از [[بندگان]] [[صالح]] [[خداوند]] در همه اعصار. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} جماعت ابدال را در کنار [[علما]]، زهاد و [[مجاهدان]] (جنگاوران) از جماعات [[برتر]] و [[برگزیده]] در [[اسلام]] دانسته<ref>روضة الواعظین، ج۲، ص۴۰۵.</ref> و در [[وصیت]] خود به [[امام علی]] {{ع}} ذکری از آن به میان آورده است<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۵۴؛ الأمالی، صدوق، ص۵۶۹.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[اَبدال (مقاله)|اَبدال]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۱]]، ص ۲۹۱ ـ ۲۹۲.</ref>
-*برخی نیز گفته‌‏اند: آنان، گروهی‌‏اند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی به وسیله آن‏ها [[دین]] را برپا نگه می‌‏دارد و روزی را نازل می‏‌کند. [[چهل]] نفر از ایشان در [[شام]] و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از [[دنیا]] برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار می‌‏گیرد<ref>  خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>.
-*سبب این‏که "[[ابدال]]" نامیده شده‌‏اند، همین است که چون یکی از [[دنیا]] رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد<ref>  طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>..
+ابدال، عده‌ای معدود از صلحا و [[نیکان]] و [[بندگان]] [[خالص]] [[خداوند]] هستند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گفته شده [[زمین]] از وجود آنها خالی نمی‌شود<ref>دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ابدال.</ref>. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۵۶-۵۹.</ref>.
-*در [[روایات اسلامی]] آمده است: ایشان گروهی از [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در [[شام]] هستند <ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹</ref> و [[هنگام ظهور]] آن حضرت، خود را به [[مکه]] رسانده با ایشان [[بیعت]] می‏‌کنند. البته در برخی [[روایات]]، "[[ابدال]]" همان [[اوصیا]] معرفی شده‏‌اند. از [[خالد بن هیثم فارسی]] [[نقل]] شده است که به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کرد: "[[مردم]] [[اعتقاد]] دارند که بر روی [[زمین]] ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست می‌‏گویند. [[ابدال]] همان [[اوصیا]] هستند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی ایشان را بدل [[پیامبران]] قرار داد؛ وقتی که [[نبوت]] با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به پایان رسید.
-*درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان [[راهبان]] شب و شیران روز هستند. دل‏هایشان چون فولاد سخت است که میان [[رکن و مقام]]، با آخرین [[ذخیره الهی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[بیعت]] می‌‏کنند<ref>{{عربی|" صَدَقُوا الْأَبْدَالُ‏ هُمُ‏ الْأَوْصِيَاءُ جَعَلَهُمُ‏ اللَّهُ‏ فِي‏ الْأَرْضِ‏ بَدَلَ‏ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رَفَعَ‏ الْأَنْبِيَاءَ وَ خَتَمَ‏ بِمُحَمَّد‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۳۷</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.
+== معناشناسی ==
-== ابدال در موعودنامه ==
+واژه ابدال جمع مکسر بَدَل، بدیل و بِدل است و علاوه بر این شکل، به صورت «بدلاء» نیز جمع بسته می‌شود<ref>مجمع البحرین، ج۵، ص۳۱۹؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۴۹.</ref>. در معنای اصطلاحی این واژه [[اختلاف]] دیدگاه‌هایی وجود دارد. برخی معتقدند ابدال نزد [[اهل عرفان]] مشترکی لفظی است که دو معنای نزدیک به یکدیگر را افاده می‌کند. گاه اصطلاح «ابدال» برای اشاره به مطلق کسانی به کار رفته که صفات نکوهیده و [[زشت]] خویش را به صفات نیکو و پسندیده مبدل کرده‌اند که عدد مشخصی برایشان تعیین نشده است. گاه نیز به افراد معدود و معینی از [[بندگان]] خاص [[خدا]] اطلاق می‌شود که اعداد مختلفی از جمله هفت، [[چهل]] و... برای شمارشان بیان شده است<ref>موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص۸۷.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[اَبدال (مقاله)|اَبدال]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۱]]، ص ۲۹۲ ـ ۲۹۳.</ref>.
-*جمع بَدل یا بدیل به‌معنای [[جانشینان]] است. این تعبیر را در مورد جمعی از [[بندگان]] [[صالح]] [[خدا]] به کار می‌برند که در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده‌اند، و می‌گویند: [[جهان]] از وجود آن‌ها خالی نمی‌ماند، و چون یکی از آن‌ها بمیرد، [[خداوند]] دیگری را جایگزین وی می‌سازد.
-* دهخدا گفته: "[[ابدال]]، عده‌ای معدود از صلحا و [[نیکان]] و [[بندگان]] [[خالص]] خدایند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گویند: [[زمین]] از وجود آن‌ها خالی نمی‌شود و [[جهان]] بدیشان برپا است و چون یکی از آن‌ها بمیرد، [[خدای تعالی]] دیگری را به جای او برانگیزد، این [[قوم]] بدان‌چه خدای از رازها در حرکات و منازلِ کواکب نهاده، عارفند".
+== مصادیق ==
-*در [[وصف]] آنان آمده که آنان کسانی‌اند که دارای نیت‌های [[پاک]] و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی [[مسلمانان]] بپردازند، و آنان معدن و منشأ [[برکات]] و خیرات زمین‌اند و چون یکی از آنان برود، دیگری جایگزین او گردد<ref>کنز العمال، ج ۱۲، ص ۱۸۸. </ref>. [[ابدال]] در [[روایات]] [[عامه]] از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان، مختلف آمده که در بعضی [[احادیث]]، سی و در برخی [[چهل]] و در برخی دیگر شصت ذکر شده، چنان‌که در بعضی از آن‌ها آمده که آنان در شام‌اند و در بعضی [[عراق]] و [[شام]] و در برخی [[یمن]] ذکر شده است<ref>همان. </ref>.
+در مورد اینکه واژۀ ابدال در مورد چه کسانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد [[اختلاف]] وجود دارد:
-* و اما در [[روایات]] معتبره [[شیعه]] از [[ابدال]] ذکری نشده. فقط‍‌ از [[خالد بن هیثم فارسی]] که از حیث [[وثاقت]] [[مجهول الحال]] است آمده که وی از [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} پرسید: [[مردم]] بر این عقیده‌اند که در [[زمین]]، ابدالی وجود دارند، این‌ها کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند. [[ابدال]] اوصیایند که [[خداوند]] چون [[انبیاء]] را از [[زمین]] برداشت، این‌ها را بدل آن‌ها قرار داد<ref>سفینة البحار، ماده بدل. </ref>. در مجمع البحرین آمده که [[ابدال]] قومی باشند که [[خداوند]]، [[زمین]] را به وجود آن‌ها استوار دارد و آن‌ها هفتاد نفرند. [[چهل]] تن آن‌ها در [[شام]] و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آن‌ها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید<ref>مجمع البحرین، ماده بدل. </ref>.
+# '''مراد یاران امام عصر در [[شام]] هستند:''' براساس برخی از [[احادیث]] عده‌ای قائل شده‌اند ابدال [[یاران]] باوفای [[حضرت مهدی]]{{ع}} هستند که در شام و هنگام ظهور حضرت، خود را به [[مکه]] رسانده و با آن حضرت [[بیعت]] می‌کنند<ref>الامین، محسن، المجالس السنیه، جزء ۵، ص۶۹۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص۳۴۷ و ۳۳۴.</ref> [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار [[اهل]] [[بدر]] با [[قائم]] بین [[رکن و مقام]] [[بیعت]] می‌کنند که در بین آنان [[نجبا]] از [[اهل مصر]] و ابدال از [[اهل شام]] و [[اخیار]] از [[اهل عراق]] هستند"<ref>{{متن حدیث|یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰.</ref> و [[حضرت علی]]{{ع}} نیز در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی می‌فرمایند<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ماده عصب.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۱۱۵.</ref>
-*در [[بحارالانوار]] نیز آمده است که: از [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در [[شام]] هستند که [[هنگام ظهور]] حضرت، خود را به [[مکه]] می‌رسانند و با آن حضرت [[بیعت]] می‌کنند<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷. </ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳</ref>.
+# '''جانشینان [[انبیای الهی]] هستند:''' "خالد بن هیثم فارسی" گوید: به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کردم: [[مردم]] [[گمان]] دارند که در روی [[زمین]] گروهی به نام [[ابدال]] وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمود: "راست گفتند. منظور از ابدال همان [[اوصیا]] و [[جانشینان]] هستند که [[خداوند]] پس از [[مرگ]] و رحلت هر [[پیامبری]] آنها را بدل و [[جانشین]] او قرار می‌دهد، تا اینکه به [[حضرت محمد]]{{صل}} آنها را خاتمه داد"<ref>قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص۱۵۱، ص۱۵۱.</ref>
-==پرسش مستقیم==
+از دیگر [[روایات]] نیز به دست می‌آید منظور از ابدال، [[امامان معصوم]]{{ع}} هستند و نیز احتمال دارد، یاران خاص [[امامان]]{{ع}} باشند<ref>قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.</ref>، لکن باید توجه داشت براساس برخی قرائن مراد از ابدال غیر از [[ائمه]]{{ع}} هستند، مانند اینکه در دعای ام داوود از [[امام صادق]]{{ع}} که در نیمه [[رجب]] خوانده می‌‌شود، ابدال غیر از امامان دانسته شده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّیَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِینَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ أَجْزَلِ کَرَامَاتِکَ}}<ref>قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۲۶۴.</ref> و یا اینکه در برخی روایات، گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزء ابدال شمرده خواهد شد<ref>دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار، ج۲، ص۸۴.</ref> و یا در پاسخ اینکه ابدال از کجا به این مرتبه رسیده‌اند؟ گفته شده: به وسیله [[جود]] و [[سخا]] و [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] [[مسلمانان]]<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص۲۲۴.</ref>، همه اینها دلالت دارد که ابدال، غیر از [[معصومان]]{{ع}} هستند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص۱۵۱.</ref>.
+== ویژگی‌های [[ابدال]] ==
+از روایاتی که در مورد ابدال وارد شده است چندین نکته استفاده می‌‌شود:
+# '''در صورت فوت یکی از ابدال فرد دیگری جایگزین او می‌‌شود'''. سبب نامگذاری"ابدال" نیز همین است که مانند بدل یکدیگر هستند و چون یکی از [[دنیا]] رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج ۵، ص۳۱۹.</ref>
+# '''[[خلق]] و خو و ویژگی‌های اخلاقی:''' در وصف ابدال آمده که آنان دارای نیت‌های [[پاک]] و طبع سخی و [[خوی]] نیک‌اند و همواره به [[خیرخواهی]] [[مسلمانان]] بپردازند. آنان [[معدن]] و منشأ [[برکات]] و [[خیرات]] زمین‌اند<ref>متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج ۱۲، ص۱۸۸.</ref>.
+# '''گروهی از [[بانوان]] جزء ابدال‌اند:''' در برخی [[روایات]] نیز، عده‌ای از [[زنان]] را جزو ابدال شمرده‌اند<ref>دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار ج ۱، ص۱۱۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص۱۵۱؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۵۶-۵۹.</ref>
+== پرسش مستقیم ==
+{{پرسش وابسته}}
 * [[ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش)]]
+{{پایان پرسش وابسته}}
 == پرسش‌های وابسته ==
 {{پرسمان دسته‌بندی‌های یاران امام مهدی}}
-== جستارهای وابسته ==
-{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
-==منابع==
-* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
-* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']].
-==پانویس==
+== منابع ==
-{{یادآوری پانویس}}
+{{منابع}}
-{{پانویس2}}
+# [[پرونده: 1100514.jpg|22px]] [[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[اَبدال (مقاله)|مقاله «اَبدال»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا''']]
+# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
+# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
+# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
+# [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
+# [[پرونده:152008.jpg|22px]] [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|'''حضرت مهدی فروغ تابان ولایت''']]
+{{پایان منابع}}
-{{امام مهدی}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
-[[رده:ابدال]]
+[[رده:امام مهدی]]
-[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]
-[[رده:اتمام لینک داخلی]]