شخصیت امام حسن مجتبی: تفاوت میان نسخه‌ها
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
=== [[سیره علمی امام حسن مجتبی]] === | === [[سیره علمی امام حسن مجتبی]] === | ||
=== [[سیره تبلیغی امام حسن مجتبی]] === | === [[سیره تبلیغی امام حسن مجتبی]] === | ||
=== [[سیره سیاسی امام حسن مجتبی]] | === سیره سیاسی امام حسن مجتبی === | ||
{{اصلی|سیره سیاسی امام حسن مجتبی}} | |||
سیره سیاسی امام حسن مجتبی{{ع}} به دو بخش تقسیم می‌شود: قبل از امامت و بعد از امامت. مهم‌ترین حوادث [[سیاسی]] آن حضرت در دوران رسول خدا{{صل}}، [[خلفای سه‌گانه]] و همچنین در دوران [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}} اصلی‌ترین مباحث در قسمت نخست خواهد بود. جایگاه ویژه آن حضرت در این سه دوره مهم و همچنین مطابقت و [[همراهی]] و همنوایی [[سیره]] امام مجتبی{{ع}} با [[سیره امام علی]]{{ع}} از مهم‌ترین نکات این بخش خواهد بود. | |||
# سیره سیاسی امام حسن مجتبی(ع) قبل از [[امامت]]: [[امام حسن]]{{ع}} کمتر از هشت سال با [[رسول خدا]] بود، ولی در رویدادهای مهم آن عصر حضور داشت. [[رویداد مباهله]] که در [[سال ششم هجرت]] روی داد، یکی از حوادث مشهور عصر رسالت است. از حوادث مهم دیگری که در دوران رسول خدا{{صل}} اتفاق افتاد، «[[بیعت رضوان]]» بود. حسنین{{عم}} تنها خردسالانی بودند که در آن حادثه با رسول خدا{{صل}} [[بیعت]] کردند<ref>{{متن حدیث|لَمْ يُبَايِعْ صَبِيّاً غَيْرَهُمَا}}؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۸۷؛ و ر.ک: قاضی نعمان، المناقب و المثالب، ص۲۸۳-۲۸۴.</ref>. | |||
حوادث مربوط به مشاجرات [[حضرت فاطمه]]{{س}} و دو [[خلیفه نخست]] و قرار گرفتن [[امام مجتبی]]{{ع}} در میان [[شهود]] مادرش برای [[اثبات]] [[فدک]]<ref>هدایت‌پناه، حضرت فاطمه{{س}} از منظر منابع اهل سنت، دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۴۵۲-۴۸۲.</ref> و بالأخره [[شهادت]] مادر، از حوادث مهمی است که امام حسن{{ع}} [[شاهد]] آن بود. در دوران امیرالمؤمنین علی{{ع}}، [[شاهد]] حضور پررنگ و تأثیرگذار [[امام حسن]]{{ع}} هستیم. حضور فعال در [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین]] و همچنین [[نبرد نهروان]] از این موارد است. | |||
# سیره سیاسی امام حسن مجتبی{{ع}} در دوران [[خلافت]]: [[بیعت با امام حسن]]{{ع}}، اقدامات صورت گرفته پس از [[بیعت]] عمومی، خودداری معاویه از [[بیعت با امام]]{{ع}}، ناچار شدن [[امام]] به [[جنگ]] با معاویه، [[صلح]] امام و عوامل پذیرش صلح در این درس تبیین خواهد شد<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]]، ص ۸۹ ـ ۱۱۲.</ref>. | |||
=== [[سیره اقتصادی امام حسن مجتبی]] === | === [[سیره اقتصادی امام حسن مجتبی]] === | ||
=== سیره فرهنگی امام حسن مجتبی === | === سیره فرهنگی امام حسن مجتبی === | ||
نسخهٔ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۴
ابعاد سیره حسنی
سبک زندگی امام حسن مجتبی
سیره اخلاقی امام حسن مجتبی
برخی از خصوصیات اخلاقی امام حسن مجتبی(ع) عبارت است از:
- بردباری و گذشت: امام حسن مجتبی(ع)، به بردباری فوق العاده‌ای معروف بود و بزرگترین دلیل بر آن، صبر و شکیبایی آن بزرگوار بر پی‌آمدهای صلحش با معاویه بود که همواره با پدر ارجمندش امیر مؤمنان(ع) در کشمکش و طی آن به ناحق بر مسند حکومت تکیه زده بود. امام حسن(ع) پس از ماجرای صلح، از ناحیه بهترین یاورانش آماج انواع سرزنش‌ها قرار گرفت و با گذشت و بردباری با آنان روبرو گردید و در راه خدا انواع جور و جفا از آنان دید ولی برای رضای خدا آنها را تحمل نمود.
- جود و بخشش: سخاوت واقعی این است که انسان بذل و بخشش را به انگیزه خیر و احسان را به انگیزه احسان انجام دهد و این صفت در برترین شکل و برجسته‌ترین مفاهیم آن در وجود مبارک ابو محمد امام حسن مجتبی(ع) تبلور داشت به همین دلیل به کریم اهل بیت لقب گرفت. امام مجتبی(ع) تا آنجا برای مال و دارایی ارزشی قائل بود که گرسنه‌ای را سیر کند یا عریانی را بپوشاند یا به فریاد محرومی برسد و یا با آن، بدهی فرد بدهکاری را بپردازد.
- فروتنی و پارسایی: تواضع و فروتنی، دلیل کمال و ارج و عظمت نفس آدمی تلقی شده و بر بزرگی و عظمت انسان می‌افزاید، امام حسن(ع) در اخلاق نکو و پسندیده‌اش، از پدر و جدّ بزرگوارش پیروی می‌کرد و در این راستا تاریخ، موارد زیادی را ثبت نموده که به فضائل بلند اخلاقی آن حضرت اشاره دارد، از جمله: روزی امام مجتبی(ع) سوار بر مرکب بر جمعی تهیدست گزارش افتاد که روی زمین نشسته و پاره‌های نانی پیش روی خود نهاده و می‌خوردند. وقتی چشمشان به امام مجتبی افتاد عرضه داشتند: فرزند رسول خدا! بفرمایید از غذای ما تناول کنید، حضرت از مرکب فرود آمد و فرمود: «إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ»؛ خداوند متکبران را دوست ندارد و با آنان شروع به خوردن کرد تا همگی سیر شدند و به برکت وجود امام(ع) غذا هم‌چنان باقی بود، سپس امام حسن(ع) آنان را به میهمانی خود فراخواند و از آنها پذیرایی نمود و لباس نو بر اندامشان پوشاند[۱].[۲]
سیره عبادی امام حسن مجتبی
درباره سیره عبادی امام حسن مجتبی(ع) مواردی ذکر شده است که برخی از آنها عبارت است از:
- مفضّل از امام صادق(ع) از پدرش از جد بزرگوارش روایت کرده که فرمود: حسن بن علی بن ابی طالب پرستش‌گرترین، زاهدترین و برترین فرد دوران خویش به‌شمار می‌آمد، پیاده و گاهی پای برهنه به حج می‌رفت، هرگاه از مردن و قبر و قیامت و رستخیز و عبور از پل صراط یاد می‌کرد، می‌گریست و زمانی که حضور در پیشگاه خدای متعال را متذکر می‌شد فریادی برمی‌آورد و از بیم آن عرصه از هوش می‌رفت و هرگاه در پیشگاه خدای عز و جل به نماز می‌ایستاد بندبند اعضایش می‌لرزید و هر زمان از بهشت و دوزخ یاد می‌کرد از بیم، چون مارگزیده به خود می‌پیچید، از خداوند درخواست بهشت می‌کرد و از آتش دوزخ به او پناه می‌جست و هرگاه قرآن تلاوت می‌کرد و به جمله ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا﴾ می‌رسید عرضه می‌داشت: «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ». همواره در یاد و ذکر خدا دیده می‌شد. از همه راستگوتر و خوش‌بیان‌تر بود... .
- هروقت آن بزرگوار وضو می‌گرفت اعضای بدنش می‌لرزید و رخسارش به زردی می‌گرایید. چگونگی عارض شدن چنین حالتی بر او را از آن حضرت جویا شدند در پاسخ فرمود: بر آن‌کس در پیشگاه پروردگار عرش به‌ایستد رواست که رنگ چهره‌اش زرد و بندبند اعضایش به لرزه درآید[۳].
سیره خانوادگی امام حسن مجتبی
سیره تربیتی امام حسن مجتبی
سیره اجتماعی امام حسن مجتبی
سیره علمی امام حسن مجتبی
سیره تبلیغی امام حسن مجتبی
سیره سیاسی امام حسن مجتبی
سیره سیاسی امام حسن مجتبی(ع) به دو بخش تقسیم می‌شود: قبل از امامت و بعد از امامت. مهم‌ترین حوادث سیاسی آن حضرت در دوران رسول خدا(ص)، خلفای سه‌گانه و همچنین در دوران خلافت امیرالمؤمنین(ع) اصلی‌ترین مباحث در قسمت نخست خواهد بود. جایگاه ویژه آن حضرت در این سه دوره مهم و همچنین مطابقت و همراهی و همنوایی سیره امام مجتبی(ع) با سیره امام علی(ع) از مهم‌ترین نکات این بخش خواهد بود.
- سیره سیاسی امام حسن مجتبی(ع) قبل از امامت: امام حسن(ع) کمتر از هشت سال با رسول خدا بود، ولی در رویدادهای مهم آن عصر حضور داشت. رویداد مباهله که در سال ششم هجرت روی داد، یکی از حوادث مشهور عصر رسالت است. از حوادث مهم دیگری که در دوران رسول خدا(ص) اتفاق افتاد، «بیعت رضوان» بود. حسنین(ع) تنها خردسالانی بودند که در آن حادثه با رسول خدا(ص) بیعت کردند[۴].
حوادث مربوط به مشاجرات حضرت فاطمه(س) و دو خلیفه نخست و قرار گرفتن امام مجتبی(ع) در میان شهود مادرش برای اثبات فدک[۵] و بالأخره شهادت مادر، از حوادث مهمی است که امام حسن(ع) شاهد آن بود. در دوران امیرالمؤمنین علی(ع)، شاهد حضور پررنگ و تأثیرگذار امام حسن(ع) هستیم. حضور فعال در جنگ جمل و جنگ صفین و همچنین نبرد نهروان از این موارد است.
- سیره سیاسی امام حسن مجتبی(ع) در دوران خلافت: بیعت با امام حسن(ع)، اقدامات صورت گرفته پس از بیعت عمومی، خودداری معاویه از بیعت با امام(ع)، ناچار شدن امام به جنگ با معاویه، صلح امام و عوامل پذیرش صلح در این درس تبیین خواهد شد[۶].
سیره اقتصادی امام حسن مجتبی
سیره فرهنگی امام حسن مجتبی
دوران امام مجتبی(ع) به خصوص بعد از صلح تحمیلی و واگذاری خلافت به معاویه، علاوه بر آغاز دوران سخت سیاسی برای شیعه، از سخت‌ترین دوران فرهنگی شمار می‌رود. معاویه و حکومت امویان که خود را در عرصه سیاسی بی‌رقیب دیدند، در عرصه فرهنگی تلاش چند جانبه‌ای را طی صدور بخشنامه‌هایی برای از بین بردن و کم‌رنگ نمودن فرهنگ اسلامی و تشیع انجام دادند. نتیجه آن تلاش، گسترش فرهنگ اموی، مخالفت با سنت نبوی و علوی، بازگرداندان سنت‌ها و آداب و رسوم جاهلی از جمله نژادپرستی عربی و منع گسترش شفاهی و مکتوب حدیث نبوی بود. امام(ع) با تدریس و تفسیر و تربیت شاگردان با تأکید بر قرآن و سنت، سعی نمود تا در عرصه فرهنگ پایه‌گذار مکتبی باشد که به همت امام سجاد(ع) پی گرفته شد[۷].
سیره مدیریتی امام حسن مجتبی
سیره نظامی امام حسن مجتبی
سیره قضایی امام حسن مجتبی
فصاحت و بلاغت امام حسن
جستارهای وابسته
- سبک زندگی امام حسن مجتبی
- سیره اخلاقی امام حسن مجتبی
- سیره عبادی امام حسن مجتبی
- سیره خانوادگی امام حسن مجتبی
- سیره تربیتی امام حسن مجتبی
- سیره اجتماعی امام حسن مجتبی
- سیره علمی امام حسن مجتبی
- سیره تبلیغی امام حسن مجتبی
- سیره سیاسی امام حسن مجتبی
- سیره اقتصادی امام حسن مجتبی
- سیره فرهنگی امام حسن مجتبی
- سیره مدیریتی امام حسن مجتبی
- سیره نظامی امام حسن مجتبی
- سیره قضایی امام حسن مجتبی
منابع
پانویس
- ↑ عوالم العلوم، ص۱۲۳ به نقل از مناقب، ج۳، ص۱۸۷.
- ↑ حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت ج۴، ص۴۵ ـ ۵۰.
- ↑ حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت ج۴، ص ۳۸.
- ↑ «لَمْ يُبَايِعْ صَبِيّاً غَيْرَهُمَا»؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۸۷؛ و ر.ک: قاضی نعمان، المناقب و المثالب، ص۲۸۳-۲۸۴.
- ↑ هدایت‌پناه، حضرت فاطمه(س) از منظر منابع اهل سنت، دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۴۵۲-۴۸۲.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲، ص ۸۹ ـ ۱۱۲.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲، ص ۱۱۵.