صبر در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==))
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[صبر]]''' است. "'''[[صبر]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| موضوع مرتبط = صبر
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[صبر در قرآن]] - [[صبر در حدیث]] - [[صبر در فقه اسلامی]] - [[صبر در نهج البلاغه]] - [[صبر در اخلاق اسلامی]] - [[صبر در معارف مهدویت]] - [[صبر در معارف و سیره حسینی]] - [[صبر در فقه سیاسی]] - [[صبر در معارف دعا و زیارات]] - [[صبر در معارف و سیره سجادی]] - [[صبر در سیره معصوم]] - [[صبر در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[صبر در خانواده]] - [[صبر در معارف و سیره نبوی]]</div>
| عنوان مدخل = صبر
| مداخل مرتبط = [[صبر در قرآن]] - [[صبر در حدیث]] - [[صبر در نهج البلاغه]] - [[صبر در معارف دعا و زیارات]] - [[صبر در فقه اسلامی]] - [[صبر در فقه سیاسی]] - [[صبر در اخلاق اسلامی]] - [[صبر در معارف و سیره نبوی]] - [[صبر در معارف و سیره علوی]] - [[صبر در معارف و سیره فاطمی]] - [[صبر در معارف و سیره امام حسن]] - [[صبر در معارف و سیره حسینی]] - [[صبر در معارف و سیره سجادی]] - [[صبر در معارف و سیره امام باقر]] - [[صبر در معارف مهدویت]] -  [[صبر در سیره معصوم]] - [[صبر در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[صبر در خانواده]] - [[صبر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =
}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[صبر]] در برابر جزَع در لغت به معنای [[خویشتن داری]] و [[بی‌تابی]] نکردن در برابر [[مصائب]]، [[ناملایمات]] و مکروهات است.<ref>مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.</ref>
«[[صبر]]» - در برابر «[[جزع]]» - در لغت به معنای [[خویشتن داری]] و بی‌تابی نکردن در برابر [[مصائب]]، [[ناملایمات]] و مکروهات است.<ref>مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.</ref>


در [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بی‌تابی نکردن و زبان به شکوه نگشودن و مانند آن تحقق می‏‌یابد؛ [[صبر بر طاعت]] که با انجام دادن [[طاعت]] و استمرار بر آن و از مسیر [[شرع]] و [[دیانت]] خارج نشدن محقق می‏‌شود و [[صبر بر معصیت]] و [[گناه]] که با [[ترک گناه]] و بازداشتن نفس خود از [[گرایش]] به سوی آن تحقق می‏‌یابد.<ref>الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۹۱.</ref>
در [[حدیثی]] از [[رسول خدا]] {{صل}} آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بی‌تابی نکردن و زبان به شکوه نگشودن و مانند آن تحقق می‏‌یابد؛ صبر بر طاعت که با انجام دادن [[طاعت]] و استمرار بر آن و از مسیر [[شرع]] و [[دیانت]] خارج نشدن محقق می‏‌شود و صبر بر معصیت و [[گناه]] که با [[ترک گناه]] و بازداشتن نفس خود از [[گرایش]] به سوی آن تحقق می‏‌یابد<ref>الکافی (کلینی)، ج۲، ص۹۱.</ref>.


[[برترین]] [[اخلاق پسندیده]] که ریشه و اصل بسیاری از خوی‌ها و خصلت‌های [[نیکو]] است و در [[آیات]] و [[روایات]] فراوان به آن سفارش شده، صبر است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌‏فرماید: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد می‌گویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref>.
[[برترین]] [[اخلاق پسندیده]] که ریشه و اصل بسیاری از خوی‌ها و خصلت‌های [[نیکو]] است و در [[آیات]] و [[روایات]] فراوان به آن سفارش شده، صبر است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌‏فرماید: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد می‌گویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref>.


[[امام صادق]]{{ع}} می‌‏فرماید: «جایگاه صبر نسبت به [[ایمان]]، همچون جایگاه سر است نسبت به تن، که چون سر برود، تن نیز می‏رود، همچنین اگر صبر برود، [[ایمان]] هم خواهدرفت»<ref>الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۸۷.</ref>.
[[امام صادق]] {{ع}} می‌‏فرماید: «جایگاه صبر نسبت به [[ایمان]]، همچون جایگاه سر است نسبت به تن، که چون سر برود، تن نیز می‏رود، همچنین اگر صبر برود، [[ایمان]] هم خواهدرفت»<ref>الکافی (کلینی)، ج۲، ص ۸۷.</ref>.


صبر بر [[بلاها]]، مصیبت‌ها و [[مرگ]] [[خویشاوندان]]، به‌ویژه فرزند و [[تأسی]] جستن به [[انبیا]] و [[اولیای الهی]] در مصائب [[مستحب]] است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۲، ص:۱۱۷؛ وسائل الشیعة، ج۳، ص:۲۴۳ و ۲۵۵؛ العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۲۵؛ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص:۳۴۷.</ref>
صبر بر [[بلاها]]، مصیبت‌ها و [[مرگ]] [[خویشاوندان]]، به‌ویژه فرزند و [[تأسی]] جستن به [[انبیا]] و [[اولیای الهی]] در مصائب [[مستحب]] است<ref>تذکرة الفقهاء، ج۲، ص ۱۱۷؛ وسائل الشیعة، ج۳، ص ۲۴۳ و ۲۵۵؛ العروة الوثقی، ج۲، ص ۱۲۵؛ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص ۳۴۷.</ref>.


صبر بر طاعت به انجام دادن [[واجبات]] و نیز [[صبر از معصیت]] به ترک [[محرمات]]، [[واجب]] است.<ref>وسائل الشیعة،ج۱۵، ص:۲۳۶.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۴۴-۴۵.</ref>
صبر بر طاعت به انجام دادن [[واجبات]] و نیز صبر از معصیت به ترک [[محرمات]]، [[واجب]] است<ref>وسائل الشیعة، ج۱۵، ص ۲۳۶.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۴۴-۴۵.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۲۴: خط ۲۷:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:صبر]]
[[رده:صبر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۴

مقدمه

«صبر» - در برابر «جزع» - در لغت به معنای خویشتن داری و بی‌تابی نکردن در برابر مصائب، ناملایمات و مکروهات است.[۱]

در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بی‌تابی نکردن و زبان به شکوه نگشودن و مانند آن تحقق می‏‌یابد؛ صبر بر طاعت که با انجام دادن طاعت و استمرار بر آن و از مسیر شرع و دیانت خارج نشدن محقق می‏‌شود و صبر بر معصیت و گناه که با ترک گناه و بازداشتن نفس خود از گرایش به سوی آن تحقق می‏‌یابد[۲].

برترین اخلاق پسندیده که ریشه و اصل بسیاری از خوی‌ها و خصلت‌های نیکو است و در آیات و روایات فراوان به آن سفارش شده، صبر است. خداوند در قرآن کریم می‌‏فرماید: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ[۳]، ﴿الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ[۴].

امام صادق (ع) می‌‏فرماید: «جایگاه صبر نسبت به ایمان، همچون جایگاه سر است نسبت به تن، که چون سر برود، تن نیز می‏رود، همچنین اگر صبر برود، ایمان هم خواهدرفت»[۵].

صبر بر بلاها، مصیبت‌ها و مرگ خویشاوندان، به‌ویژه فرزند و تأسی جستن به انبیا و اولیای الهی در مصائب مستحب است[۶].

صبر بر طاعت به انجام دادن واجبات و نیز صبر از معصیت به ترک محرمات، واجب است[۷].[۸]

منابع

پانویس

  1. مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.
  2. الکافی (کلینی)، ج۲، ص۹۱.
  3. «و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
  4. «همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد می‌گویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.
  5. الکافی (کلینی)، ج۲، ص ۸۷.
  6. تذکرة الفقهاء، ج۲، ص ۱۱۷؛ وسائل الشیعة، ج۳، ص ۲۴۳ و ۲۵۵؛ العروة الوثقی، ج۲، ص ۱۲۵؛ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص ۳۴۷.
  7. وسائل الشیعة، ج۱۵، ص ۲۳۶.
  8. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، صفحه ۴۴-۴۵.