ویژگی علم معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
[[انبیاء]]، [[اولیاء]] و [[مؤمنین]] به گواهی [[قرآن کریم]] دارای [[علم غیب]] هستند، ولی بهره [[انبیاء]] و [[اولیاء]] بیش از سایر [[مؤمنین]] است و در عین حال [[علم غیب]] آنان دارای ویژگی‌هایی است<ref>ر.ک: [[سید جعفر حسینی|حسینی، سید جعفر]]، [[آشنایی با نهج البلاغه امام علی (کتاب)|آشنایی با نهج البلاغه امام علی]]، ص ۵۸.</ref>. | |||
==ویژگی های علم معصوم== | ==ویژگی های علم معصوم== | ||
مهم ترین ویژگی‌های [[دانش]] [[اهل بیت]]{{ع}} که ویژۀ آنان است و دیگران از آن محروم‌اند، عبارت است از: | |||
#[[خزانه‌دار دانش خداوند]]: [[امامان]]{{ع}}، نگهبان [[دانش خداوند]] هستند و آن را | #[[خزانه‌دار دانش خداوند]]: [[امامان]]{{ع}}، نگهبان [[دانش خداوند]] هستند و آن را مانند گنجی پر بها، پاس می‌دارند. [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: "به [[خدا]] [[سوگند]]، ما [[خزانه داران خدا]] در [[آسمان]] و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که [[خزانه داران دانش]] اوییم"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ إِنَّا لَخُزَّانُ اللَّهِ فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ لَا عَلَى ذَهَبٍ وَ لَا عَلَى فِضَّةٍ إِلَّا عَلَى عِلْمِهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۹۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲</ref> | ||
#[[ظرف دانش خداوند]]: هر کسی نمی‌تواند [[دانش الهی]] را [[تحمل]] کند؛ بلکه [[دانش الهی]] به سبب گستردگی، نیازمند انسان‌های باظرفیتی است که [[دانش الهی]] را می‌پذیرند و از هم، فرو نمی‌ریزند. یکی از ویژگی‌های [[دانش اهل بیت]]{{ع}} [[توانایی]] پذیرش [[دانش]] [[خداوند]] است. [[امام سجاد]]{{ع}} فرمودند: "ما، درهای [[خدا]] هستیم و ما، راه راست اوییم و ما، ظرف [[دانش]] او هستیم"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ أَبْوَابُ اللَّهِ وَ نَحْنُ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ وَ نَحْنُ عَيْبَةُ عِلْمِه}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۳۵، ح ۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|شریعتمدار جزایری، سید نورالدین]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم به شهادت]]، ص ۸.</ref> | |||
#[[علم]] [[اهل بیت]]{{ع}} الهی و [[لدنی]] بوده و در اثر [[اتصال به عالم غیب]] و [[هم‌نشینی]] با [[فرشتگان الهی]] به دست آمده است<ref>ر.ک. [[محمد فاضل لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[سید محمد علی قاضی طباطبایی|قاضی طباطبایی، سید محمد علی]]، [[رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام (مقاله)|رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام]]، ص ۴۸۲</ref>. | |||
#[[ | #[[وارثان دانش پیامبران]]: [[دانش]] تمام [[پیامبران پیشین]]، به [[پیامبر]]{{صل}} واگذار شد و [[پیامبر]]{{صل}} آن را به [[اهل بیت]]{{ع}} سپرد. [[امام باقر]]{{ع}} در روایتی از [[رسول اکرم]](صلی [[الله]] علیه وآله) [[نقل]] کرده که ایشان فرمودند: "نخستین [[جانشینی]] که بر [[زمین]] بود، [[هبة الله]]، [[پسر آدم]] بود و [[پیامبری]] [[رحلت]] نکرده، مگر آنکه [[جانشینی]] داشته است (...) و [[علی بن ابی‌طالب]]{{ع}}، [[هدیه خداوند]] به [[محمد]](صلی [[الله]] علیه وآله) است که [[دانش]] [[اوصیا]] و [[دانش]] کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به [[ارث]] برده است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ أَوَّلَ وَصِيٍّ كَانَ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ ـ هِبَةُ اللَّهِ بْنُ آدَمَ وَ مَا مِنْ نَبِيٍّ مَضَى إِلَّا وَ لَهُ وَصِيٌّ وَ كَانَ جَمِيعُ الْأَنْبِيَاءِ مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ عِشْرِينَ أَلْفَ نَبِيٍّ مِنْهُمْ خَمْسَةٌ أُولُو الْعَزْمِ ـ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ ع وَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ كَانَ هِبَةَ اللَّهِ لِمُحَمَّدٍ وَ وَرِثَ عِلْمَ الْأَوْصِيَاءِ وَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ أَمَا إِنَّ مُحَمَّداً وَرِثَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِين}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[محمد فاضل لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۹۳؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲.</ref> | ||
#[[همسانی سخن آنان با حدیث پیامبر]]{{صل}}: در [[باور]] [[پیروان اهل بیت]]{{ع}}، [[حدیث]] [[اهل بیت]]{{ع}} همان [[حدیث]] [[پیامبر]]{{صل}} است و در میان گفتار [[پیشوایان دینی]]، هیچ گونه تفاوتی دیده نمی‌شود. [[امام صادق]]{{ع}} در این زمینه فرمودند: "سخن من، سخن پدرم است و سخن پدرم، سخن جدم است و سخن جدم، سخن [[حسین]]{{ع}} است و سخن [[حسین]]{{ع}}، سخن [[حسن]]{{ع}} است و سخن [[حسن]]{{ع}}، سخن [[امیرمؤمنان]]{{ع}} است و سخن [[امیرمؤمنان]]{{ع}}، سخن [[پیامبر خدا]]{{صل}} است و سخن [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[کلام]] خداوندی است"<ref>{{متن حدیث|حَدِيثِي حَدِيثُ أَبِي وَ حَدِيثُ أَبِي حَدِيثُ جَدِّي وَ حَدِيثُ جَدِّي حَدِيثُ الْحُسَيْنِ وَ حَدِيثُ الْحُسَيْنِ حَدِيثُ الْحَسَنِ وَ حَدِيثُ الْحَسَنِ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۵۳، ح ۱۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲.</ref> | |||
#[[آگاه ترین مردم]]: [[اهل بیت]]{{ع}}، [[آگاه ترین مردم]] هستند؛ زیرا [[دانش الهی]] نزد آنان است و [[گنج‌وران دانش]] خداوندند و بر همۀ نادانستنی‌ها، آگاه‌اند<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|شریعتمدار جزایری، سید نورالدین]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم به شهادت]]، ص ۸؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲</ref>. | |||
#[[علم معصوم]] چون از راه [[غیب]] و [[روح القدس]] و... حاصل میشود نه [[حس]] و [[تعقل]] و... لذا از خطاهای راه‌های حسی و [[عقلی]] و... نیز مصون است. | |||
#معدن [[علم]] و سرچشمه آن: در [[روایات]] مختلفی [[اهل بیت]]{{ع}} به عنوان معدن [[علم]] معرفی شده‌اند مانند: {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: إِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ أَهْلُ بَیْتِ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۵۶.</ref> و [[روایات]] دیگری نیز با این مضمون وجود دارد که بر اساس آنها اولاً [[علم]] نزد [[اهل بیت]]{{ع}} است و آنان معدن [[دانش]] هستند و ثانیاً، تنها علمی که نزد آنان است [[علم صحیح]] و غیرقابل خدشه است، علمی که امکان [[خطا]] و اشتباه در آن راه ندارد، علمی که کنه [[حقیقت]] را نشان می‌دهد؛ چرا که صاحبان این [[علم]] آن را از منبع [[فیض]] الهی گرفته‌اند<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲.</ref>. | |||
#[[امامان]]{{ع}} [[راسخان در علم]] هستند: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۲۰۴، ح ۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۰ ـ ۱۲.</ref> | |||
#[[ | [[اهل بیت]]{{ع}} [[علم]] را از یکدیگر به [[ارث]] می‌برند و علومشان زائل نمی‌شود: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|إِنَ الْعِلْمَ الَّذِی هَبَطَ مَعَ آدَمَ لَمْ یُرْفَعْ وَ إِنَ الْعِلْمَ یُتَوَارَثُ وَ مَا یَمُوتُ مِنَّا عَالِمٌ حَتَّی یُخْلِفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ یَعْلَمُ عِلْمَهُ أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۱۴، ح ۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۲۸ ـ ۳۲.</ref> | ||
#به هر اندازهای که باشد باز هم به لحاظ کمی و کیفی محدود به حدود خاصی است<ref>ر.ک: [[سید جعفر حسینی|حسینی، سید جعفر]]، [[آشنایی با نهج البلاغه امام علی (کتاب)|آشنایی با نهج البلاغه امام علی]]، ص ۵۸.</ref>. | |||
#نشأت گرفته از [[فیض]] الهی و مطابق واقع و [[حقیقت]] است. [[امام رضا]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ یُوَفِّقُهُمُ اللَّهُ، وَ یُؤْتِیهِمْ مِنْ مَخْزُونِ عِلْمِهِ وَ حِکَمِهِ مَا لَایُؤْتِیهِ غَیْرَهُمْ؛ فَیَکُونُ عِلْمُهُمْ فَوْقَ عِلْمِ أَهْلِ الزَّمَانِ، فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ وَ قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالی: «وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً وَ قَوْلِهِ فِی طَالُوتَ: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ}}<ref>حسن بن سلیمان الحلی، مختصر بصائر الدرجات، ص ۶۳.</ref>. [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}} فرمودند: "چرا [[مردم]] [[فضیلت]] ما را [[انکار]] می‌‌کنند؟ به [[خدا]] قسم ما از درخت نبوتیم، خانه [[رحمت]] و [[جایگاه]] رسالتیم و محل آمد و رفت فرشتگانیم و کانون [[علم]]"<ref>{{متن حدیث|الْإِمَامِ زَیْنِ الْعَابِدِین{{ع}}: «مَا یَنْقِمُ النَّاسُ مِنَّا فَنَحْنُ وَ اللَّهِ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَیْتُ الرَّحْمَةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْم}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۲۲، ح ۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید جعفر حسینی|حسینی، سید جعفر]]، [[آشنایی با نهج البلاغه امام علی (کتاب)|آشنایی با نهج البلاغه امام علی]]، ص ۵۸؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۱۰ ـ ۱۱۲.</ref> | |||
و ویژگی‌های دیگری مانند اینکه [[علم]] ایشان قابل ازدیاد است، [[علم امام]] حادث و بعد از معلوماتش بوده و عین ذاتش نیست<ref>ر.ک: [[جواد رنجبر|رنجبر، جواد]]، [[نکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم اهل بیت (مقاله)|کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم اهل بیت]].</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
نسخهٔ ۶ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۴۱
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "ویژگی علم معصوم" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
انبیاء، اولیاء و مؤمنین به گواهی قرآن کریم دارای علم غیب هستند، ولی بهره انبیاء و اولیاء بیش از سایر مؤمنین است و در عین حال علم غیب آنان دارای ویژگی‌هایی است[۱].
ویژگی های علم معصوم
مهم ترین ویژگی‌های دانش اهل بیت(ع) که ویژۀ آنان است و دیگران از آن محروم‌اند، عبارت است از:
- خزانه‌دار دانش خداوند: امامان(ع)، نگهبان دانش خداوند هستند و آن را مانند گنجی پر بها، پاس می‌دارند. امام باقر(ع) فرمودند: "به خدا سوگند، ما خزانه داران خدا در آسمان و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که خزانه داران دانش اوییم"[۲].[۳]
- ظرف دانش خداوند: هر کسی نمی‌تواند دانش الهی را تحمل کند؛ بلکه دانش الهی به سبب گستردگی، نیازمند انسان‌های باظرفیتی است که دانش الهی را می‌پذیرند و از هم، فرو نمی‌ریزند. یکی از ویژگی‌های دانش اهل بیت(ع) توانایی پذیرش دانش خداوند است. امام سجاد(ع) فرمودند: "ما، درهای خدا هستیم و ما، راه راست اوییم و ما، ظرف دانش او هستیم"[۴].[۵]
- علم اهل بیت(ع) الهی و لدنی بوده و در اثر اتصال به عالم غیب و هم‌نشینی با فرشتگان الهی به دست آمده است[۶].
- وارثان دانش پیامبران: دانش تمام پیامبران پیشین، به پیامبر(ص) واگذار شد و پیامبر(ص) آن را به اهل بیت(ع) سپرد. امام باقر(ع) در روایتی از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) نقل کرده که ایشان فرمودند: "نخستین جانشینی که بر زمین بود، هبة الله، پسر آدم بود و پیامبری رحلت نکرده، مگر آنکه جانشینی داشته است (...) و علی بن ابی‌طالب(ع)، هدیه خداوند به محمد(صلی الله علیه وآله) است که دانش اوصیا و دانش کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به ارث برده است"[۷].[۸]
- همسانی سخن آنان با حدیث پیامبر(ص): در باور پیروان اهل بیت(ع)، حدیث اهل بیت(ع) همان حدیث پیامبر(ص) است و در میان گفتار پیشوایان دینی، هیچ گونه تفاوتی دیده نمی‌شود. امام صادق(ع) در این زمینه فرمودند: "سخن من، سخن پدرم است و سخن پدرم، سخن جدم است و سخن جدم، سخن حسین(ع) است و سخن حسین(ع)، سخن حسن(ع) است و سخن حسن(ع)، سخن امیرمؤمنان(ع) است و سخن امیرمؤمنان(ع)، سخن پیامبر خدا(ص) است و سخن پیامبر خدا(ص) کلام خداوندی است"[۹].[۱۰]
- آگاه ترین مردم: اهل بیت(ع)، آگاه ترین مردم هستند؛ زیرا دانش الهی نزد آنان است و گنج‌وران دانش خداوندند و بر همۀ نادانستنی‌ها، آگاه‌اند[۱۱].
- علم معصوم چون از راه غیب و روح القدس و... حاصل میشود نه حس و تعقل و... لذا از خطاهای راه‌های حسی و عقلی و... نیز مصون است.
- معدن علم و سرچشمه آن: در روایات مختلفی اهل بیت(ع) به عنوان معدن علم معرفی شده‌اند مانند: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): إِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ أَهْلُ بَیْتِ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ»[۱۲] و روایات دیگری نیز با این مضمون وجود دارد که بر اساس آنها اولاً علم نزد اهل بیت(ع) است و آنان معدن دانش هستند و ثانیاً، تنها علمی که نزد آنان است علم صحیح و غیرقابل خدشه است، علمی که امکان خطا و اشتباه در آن راه ندارد، علمی که کنه حقیقت را نشان می‌دهد؛ چرا که صاحبان این علم آن را از منبع فیض الهی گرفته‌اند[۱۳].
- امامان(ع) راسخان در علم هستند: امام صادق(ع) فرمودند: «نَحْنُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»[۱۴].[۱۵]
اهل بیت(ع) علم را از یکدیگر به ارث می‌برند و علومشان زائل نمی‌شود: امام صادق(ع) فرمودند: «إِنَ الْعِلْمَ الَّذِی هَبَطَ مَعَ آدَمَ لَمْ یُرْفَعْ وَ إِنَ الْعِلْمَ یُتَوَارَثُ وَ مَا یَمُوتُ مِنَّا عَالِمٌ حَتَّی یُخْلِفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ یَعْلَمُ عِلْمَهُ أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ»[۱۶].[۱۷]
- به هر اندازهای که باشد باز هم به لحاظ کمی و کیفی محدود به حدود خاصی است[۱۸].
- نشأت گرفته از فیض الهی و مطابق واقع و حقیقت است. امام رضا(ع) فرمودند: «إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ یُوَفِّقُهُمُ اللَّهُ، وَ یُؤْتِیهِمْ مِنْ مَخْزُونِ عِلْمِهِ وَ حِکَمِهِ مَا لَایُؤْتِیهِ غَیْرَهُمْ؛ فَیَکُونُ عِلْمُهُمْ فَوْقَ عِلْمِ أَهْلِ الزَّمَانِ، فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ وَ قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالی: «وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً وَ قَوْلِهِ فِی طَالُوتَ: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ»[۱۹]. امام زین العابدین(ع) فرمودند: "چرا مردم فضیلت ما را انکار می‌‌کنند؟ به خدا قسم ما از درخت نبوتیم، خانه رحمت و جایگاه رسالتیم و محل آمد و رفت فرشتگانیم و کانون علم"[۲۰].[۲۱]
و ویژگی‌های دیگری مانند اینکه علم ایشان قابل ازدیاد است، علم امام حادث و بعد از معلوماتش بوده و عین ذاتش نیست[۲۲].
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
محمد فاضل لنکرانی و شهاب‌الدین اشراقی، پاسداران وحی
قاضی طباطبایی، سید محمد علی، رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام
محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره
حسینی، سید جعفر، آشنایی با نهج البلاغه امام علی
افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات
شریعتمدار جزایری، سید نورالدین، امام حسین و علم به شهادت
رنجبر، جواد، نکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم اهل بیت- میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث
پانویس
- ↑ ر.ک: حسینی، سید جعفر، آشنایی با نهج البلاغه امام علی، ص ۵۸.
- ↑ «وَ اللَّهِ إِنَّا لَخُزَّانُ اللَّهِ فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ لَا عَلَى ذَهَبٍ وَ لَا عَلَى فِضَّةٍ إِلَّا عَلَى عِلْمِهِ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۹۲.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۱۰ ـ ۱۲
- ↑ «نَحْنُ أَبْوَابُ اللَّهِ وَ نَحْنُ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ وَ نَحْنُ عَيْبَةُ عِلْمِه»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۳۵، ح ۵.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ شریعتمدار جزایری، سید نورالدین، امام حسین و علم به شهادت، ص ۸.
- ↑ ر.ک. محمد فاضل لنکرانی و شهاب‌الدین اشراقی، پاسداران وحی، ص ۱۹۳؛ قاضی طباطبایی، سید محمد علی، رساله‌ای در دلالت آیۀ تطهیر بر علم گستردۀ پیامبر و امام، ص ۴۸۲
- ↑ «إِنَّ أَوَّلَ وَصِيٍّ كَانَ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ ـ هِبَةُ اللَّهِ بْنُ آدَمَ وَ مَا مِنْ نَبِيٍّ مَضَى إِلَّا وَ لَهُ وَصِيٌّ وَ كَانَ جَمِيعُ الْأَنْبِيَاءِ مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ عِشْرِينَ أَلْفَ نَبِيٍّ مِنْهُمْ خَمْسَةٌ أُولُو الْعَزْمِ ـ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ ع وَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ كَانَ هِبَةَ اللَّهِ لِمُحَمَّدٍ وَ وَرِثَ عِلْمَ الْأَوْصِيَاءِ وَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ أَمَا إِنَّ مُحَمَّداً وَرِثَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِين»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۲۴.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ محمد فاضل لنکرانی و شهاب‌الدین اشراقی، پاسداران وحی، ص ۱۹۳؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۱۰ ـ ۱۲.
- ↑ «حَدِيثِي حَدِيثُ أَبِي وَ حَدِيثُ أَبِي حَدِيثُ جَدِّي وَ حَدِيثُ جَدِّي حَدِيثُ الْحُسَيْنِ وَ حَدِيثُ الْحُسَيْنِ حَدِيثُ الْحَسَنِ وَ حَدِيثُ الْحَسَنِ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۵۳، ح ۱۴.
- ↑ ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص ۷۶ ـ ۸۲.
- ↑ ر.ک. محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص ۷۶ ـ ۸۲؛ شریعتمدار جزایری، سید نورالدین، امام حسین و علم به شهادت، ص ۸؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۱۰ ـ ۱۲
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۵۶.
- ↑ ر.ک: افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۲۸ ـ ۳۲.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۲۰۴، ح ۵.
- ↑ ر.ک: افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۲۸ ـ ۳۲؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۱۰ ـ ۱۲.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۱۴، ح ۱.
- ↑ ر.ک: افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۲۸ ـ ۳۲.
- ↑ ر.ک: حسینی، سید جعفر، آشنایی با نهج البلاغه امام علی، ص ۵۸.
- ↑ حسن بن سلیمان الحلی، مختصر بصائر الدرجات، ص ۶۳.
- ↑ «الْإِمَامِ زَیْنِ الْعَابِدِین(ع): «مَا یَنْقِمُ النَّاسُ مِنَّا فَنَحْنُ وَ اللَّهِ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَیْتُ الرَّحْمَةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْم»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۱۲۲، ح ۱.
- ↑ ر.ک: حسینی، سید جعفر، آشنایی با نهج البلاغه امام علی، ص ۵۸؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۱۱۰ ـ ۱۱۲.
- ↑ ر.ک: رنجبر، جواد، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم اهل بیت.