بدعت در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">\n: +)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-</div>\n<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> +</div>)) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[بدعت در قرآن]] - [[بدعت در حدیث]] - [[بدعت در نهج البلاغه]] - [[بدعت در کلام اسلامی]] - [[بدعت در فقه اسلامی]] - [[بدعت در معارف مهدوی]] - [[بدعت در فقه سیاسی]] - [[بدعت در معارف دعا و زیارات]] - [[بدعت در معارف و سیره سجادی]] - [[بدعت در معارف و سیره رضوی]]</div> | <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[بدعت در قرآن]] - [[بدعت در حدیث]] - [[بدعت در نهج البلاغه]] - [[بدعت در کلام اسلامی]] - [[بدعت در فقه اسلامی]] - [[بدعت در معارف مهدوی]] - [[بدعت در فقه سیاسی]] - [[بدعت در معارف دعا و زیارات]] - [[بدعت در معارف و سیره سجادی]] - [[بدعت در معارف و سیره رضوی]]</div> | ||
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[بدعت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[بدعت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
نسخهٔ ۱۱ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۵۸
مقدمه
بدعت در لغت به معنای نوآوری، ایجاد چیزی بدون سابقه و الگوی قبلی و بیان گفتار بی‌پیشینه می‌باشد. در اصطلاح دینی، هر دو صورتِ وارد کردن چیزی به دین که جزء دین نیست به نام دین، و خارج کردن چیزی که جزء دین است از دین، بدعت است[۱]. البته نباید هر نوع نوآوری را بدعت در دین دانست، زیرا این برداشت برخلاف سیره اهل‌بیت و دانشمندان اسلامی است. برخی افراد هرگونه تعمق و تفکر در معارف الهی را بدعت و ضلالت شمرده‌اند ولی این عقیده، انحراف از سیره پیشوایان مذهب شیعه است[۲].
از نظر قرآن کریم، خداوند بدیع یا آفریننده آسمان‌ها و زمین است[۳]، نبوت محمد(ص)، امری بی‌سابقه و پیشینه نیست[۴]. و رهبانیت [[[دنیا]] گریزی] بدعت است[۵]. بر اساس روایات: بدعت، موجب گمراهی است[۶]. بسیاری از فقها، اموری چون قمه‌زنی و اعمال ناروا در عزای حسینی را بدعت خوانده‌اند[۷].
با نظر در موارد کاربرد این واژه در قرآن و روایات درمی‌یابیم که نداشتن سابقه و پیشینه قبلی مفهومی است که در آنها به صورت مشترک وجود دارد. در صحیفه سجادیه نیز همین‌طور است. یعنی این کلمه در مورد فعل خدا (ابتداع) بار مثبت دارد و به قدرت و خلاقیت پروردگار اشاره می‌کند؛ ولی در مورد اعمال کسانی که چیزهایی را به دین اضافه و یا کم می‌کنند، امری ضدارزش و ناپسند قلمداد شده است. از منظر امام سجاد(ع)، خداوند آفریدگاری نوآفرین است که بدون نمونه قبلی دست به آفرینش زده است. از این‌رو می‌توان گفت بدعت و نوآوری در بهره‌گیری از نظام طبیعت، در پرتو تفکر و خردورزی امری در خور ستایش است. اما بدعت و نوآوری در دین، به صورت پیرایه‌های ناصواب به آن، و انتساب امور ناروا و نامعقول به تعالیم الهی امری مذموم و مستحق عذاب است.
امام زین‌العابدین(ع) در مورد آفرینش خداوند می‌فرماید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ... ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَى مَشِيَّتِهِ اخْتِرَاعاً»: «سپاس خداوندی را سزاست که... آفریدگان را به قدرت خود ابداع کرد و به مقتضای مشیت خویش جامه هستی پوشاند»[۸]. «بار الها! تویی که آفرینش آغاز کردی و موجودات را بیافریدی، احداث و ابداع کردی و هرچه ساختی نیکو ساختی. بار خدایا، منزّهی تو»[۹]. «خداوندا!... تو آن خداوند یگانه‌ای هستی که خدایی جز تو نیست. تو هر چه آفریده‌ای، اصل و مایه‌ای نداشته و هرچه را نقش بسته‌ای بی‌هیچ نمونه‌ای بوده، و هرچه پدید آورده‌ای از جایی تقلید نکرده‌ای»[۱۰].
از منظر امام زین‌العابدین(ع)، نسبت دادن امور ناروا به دین و آمیختن پیرایه‌های بی‌اساس به تعالیم الهی، موجب گمراهی مردم و برانگیزنده خشم و کیفر اوست. از این‌رو درخواست می‌کند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ وَفِّقْنَا... وَ اتِّبَاعِ السُّنَنِ، وَ مُجَانَبَةِ الْبِدَعِ، وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَ حِيَاطَةِ الْإِسْلَامِ، وَ انْتِقَاصِ الْبَاطِلِ وَ إِذْلَالِهِ»: «خداوندا! بر محمد(ص) و خاندانش درود بفرست و ما را به پیروی از سنت‌ها، دوری از بدعت‌ها، امر به معروف و نهی از منکر، پاسداشت اسلام و نکوهش باطل و خوار داشت آن... توفیق ده»[۱۱]. «بار خدایا! همسویی با جماعت مقبول و دوری از بدعت‌جویان و پیروان باورهای مجعول را در من به کمال رسان»[۱۲].
با استفاده از بیانات امام سجاد(ع) فهمیده می‌شود که سنّت نبوی و سیره اهل‌بیت(ع) مبنای حرکت صحیح جمعی و تضمین‌کننده سعادت دنیا و آخرت مؤمنان است. اما در نقطه مقابل بدعت‌گذاری در دین و فرقه‌سازی و پایه‌گذاری افکار جدیدی که بیرون از محدوده سنت پیامبر(ص) است باعث دوری از متن دین و حقایق تابناک وحیانی می‌گردد[۱۳].[۱۴].[۱۵]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ مجموعه آثار، ج۱۶، ص۱۰۱.
- ↑ مجموعه آثار، ج۶، ص۸۸۷.
- ↑ ﴿بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ﴾ «پدیدآور آسمان‌ها و زمین است و چون (انجام) کاری را بخواهد تنها می‌گوید: باش! بی‌درنگ خواهد بود» سوره بقره، آیه ۱۱۷.
- ↑ ﴿قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ﴾ «بگو من در میان پیامبران، نوپدید نیستم و نمی‌دانم با من و شما چه خواهند کرد، جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم و من جز بیم‌دهنده‌ای آشکار نیستم» سوره احقاف، آیه ۹.
- ↑ ﴿...وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ...﴾ «و ما رها کردن این جهان را که از خود درآوردند بر آنان مقرّر نداشتیم» سوره حدید، آیه ۲۷.
- ↑ بحارالانوار، ج۲، ص۲۶۳.
- ↑ مجموعه آثار، ج۱۷، ص۶۱۱.
- ↑ نیایش یکم.
- ↑ نیایش چهلوهفتم.
- ↑ نیایش چهلوهفتم.
- ↑ نیایش ششم.
- ↑ نیایش بیستم.
- ↑ همچنین نک: مدخل سنت.
- ↑ بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ۱۴۰۴، بیروت، اعلمی؛ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین(ع)، ۱۴۱۸، قم، نشر الهادی صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ۱۳۷۵، تهران، نشر سروش؛ مجموعه آثار، ج۶، ۱۶ و ۱۷، مرتضی مطهری، ۱۳۶۷، تهران، صدرا؛ معانی الاخبار، محمد بن علی، صدوق، ۱۴۰۳، قم، جامعه مدرسین.
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «بدعت»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۱۱.