خانواده در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| موضوع مرتبط = خانواده | | موضوع مرتبط = خانواده | ||
| عنوان مدخل = خانواده | | عنوان مدخل = خانواده | ||
| مداخل مرتبط = [[خانواده در قرآن]] - [[خانواده در | | مداخل مرتبط = [[خانواده در قرآن]] - [[خانواده در نهج البلاغه]] - [[خانواده در معارف دعا و زیارات]] - [[خانواده در فقه سیاسی]] - [[خانواده در فقه اسلامی]] - [[خانواده در معارف و سیره نبوی]] - [[خانواده در معارف و سیره علوی]] - [[خانواده در معارف و سیره سجادی]] - [[خانواده در معارف و سیره امام جواد]] - [[خانواده در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== [[وظایف]] متقابل [[زن]] و شوهر == | == [[وظایف]] متقابل [[زن]] و شوهر == | ||
=== وظایف شوهر === | === وظایف شوهر === | ||
# | # '''آموزش احکام [[الهی]]:''' {{متن حدیث|لِلْمَرْأَةِ عَلَى زَوْجِهَا أَنْ يُشْبِعَ بَطْنَهَا وَ يَكْسُوَ ظَهْرَهَا وَ يُعَلِّمَهَا الصَّلَاةَ وَ الصَّوْمَ وَ الزَّكَاةَ إِنْ كَانَ فِي مَالِهَا حَقٌّ وَ لَا تُخَالِفْهُ فِي ذَلِكَ}}<ref>«حق زن بر مرد این است که خرجی او را بدهد، لباس بپوشاند، نماز و روزه و زکات را ـ اگر در مال زن حق زکاتی است ـ به او یاد دهد و زن نیز در این کارها با او مخالفت نورزد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.</ref>. | ||
# [[خوش‌اخلاقی]]: {{متن حدیث|أَحْسَنُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُكُمْ بِأَهْلِي}}<ref>«شایسته‌ترین مردم از نظر ایمانی، خوش‌اخلاق‌ترین آنان و مهربان‌ترین آنها با خانواده‌اش است و من مهربان‌ترین شما با خانواده‌ام هستم». وسائل الشیعه، ج۸، ص۵۰۷، ح۲۵.</ref>. | # '''[[خوش‌اخلاقی]]:''' {{متن حدیث|أَحْسَنُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُكُمْ بِأَهْلِي}}<ref>«شایسته‌ترین مردم از نظر ایمانی، خوش‌اخلاق‌ترین آنان و مهربان‌ترین آنها با خانواده‌اش است و من مهربان‌ترین شما با خانواده‌ام هستم». وسائل الشیعه، ج۸، ص۵۰۷، ح۲۵.</ref>. | ||
# [[مهربانی]]: {{متن حدیث|...فَأَشْفِقُوا عَلَيْهِنَّ وَ طَيِّبُوا قُلُوبَهُنَّ حَتَّى يَقِفْنَ مَعَكُمْ وَ لَا تَكْرَهُوا النِّسَاءَ وَ لَا تَسْخَطُوا بِهِنَّ}}<ref>«با زنان مهربانی کنید و دل‌هایشان را به دست آورید تا با شما همراهی کنند و آنان را مجبور و خشمگین نکنید». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۲، ح۲.</ref>. | # '''[[مهربانی]]:''' {{متن حدیث|...فَأَشْفِقُوا عَلَيْهِنَّ وَ طَيِّبُوا قُلُوبَهُنَّ حَتَّى يَقِفْنَ مَعَكُمْ وَ لَا تَكْرَهُوا النِّسَاءَ وَ لَا تَسْخَطُوا بِهِنَّ}}<ref>«با زنان مهربانی کنید و دل‌هایشان را به دست آورید تا با شما همراهی کنند و آنان را مجبور و خشمگین نکنید». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۲، ح۲.</ref>. | ||
# ترحم و نوازش: {{متن حدیث|خَيْرُ الرِّجَالِ مِنْ أُمَّتِي الَّذِينَ لَا يَتَطَاوَلُونَ عَلَى أَهْلِيهِمْ وَ يَحِنُّونَ عَلَيْهِمْ وَ لَا يَظْلِمُونَهُمْ}}<ref>«بهترین مردان امت من آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحّم و نوازش روا دارند و به آنان آزار نرسانند». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۵، ص۲۱۶.</ref>. | # '''ترحم و نوازش:''' {{متن حدیث|خَيْرُ الرِّجَالِ مِنْ أُمَّتِي الَّذِينَ لَا يَتَطَاوَلُونَ عَلَى أَهْلِيهِمْ وَ يَحِنُّونَ عَلَيْهِمْ وَ لَا يَظْلِمُونَهُمْ}}<ref>«بهترین مردان امت من آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحّم و نوازش روا دارند و به آنان آزار نرسانند». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۵، ص۲۱۶.</ref>. | ||
# | # '''پرهیز از توهین:''' {{متن حدیث|أَخْبَرَنِي أَخِي جَبْرَئِيلُ وَ لَمْ يَزَلْ يُوصِينِي بِالنِّسَاءِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنْ لَا يَحِلَّ لِزَوْجِهَا أَنْ يَقُولَ لَهَا أُفٍّ}}<ref>«برادرم، جبرئیل به من خبر می‌داد و همواره سفارش زنان را می‌کرد تا آنجا که گمان کردم برای شوهر جایز نیست به زنش حتی «اُفّ» هم بگوید». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۲، ح۲.</ref>. | ||
# [[محبت]]: {{متن حدیث|كُلَّمَا ازْدَادَ الْعَبْدُ إِيمَاناً ازْدَادَ حُبّاً لِلنِّسَاءِ}}<ref>«هر بنده‌ای که ایمانش به خدا بیشتر باشد، به همسرش بیشتر اظهار علاقه و محبت می‌کند». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۸، ح۲۸.</ref>. | # '''[[محبت]]:''' {{متن حدیث|كُلَّمَا ازْدَادَ الْعَبْدُ إِيمَاناً ازْدَادَ حُبّاً لِلنِّسَاءِ}}<ref>«هر بنده‌ای که ایمانش به خدا بیشتر باشد، به همسرش بیشتر اظهار علاقه و محبت می‌کند». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۸، ح۲۸.</ref>. | ||
# اظهار محبت: {{متن حدیث|قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ: إِنِّي أُحِبُّكِ، لَا يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً}}<ref>«این گفتار شوهر به همسرش که «من تو را دوست دارم»، هرگز از قلب زن بیرون رفتنی نیست». وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۰، ح۹.</ref>. | # '''اظهار محبت:''' {{متن حدیث|قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ: إِنِّي أُحِبُّكِ، لَا يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً}}<ref>«این گفتار شوهر به همسرش که «من تو را دوست دارم»، هرگز از قلب زن بیرون رفتنی نیست». وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۰، ح۹.</ref>. | ||
# | # '''تحمل [[اخلاق ناپسند]]:''' هر مردی که [[بداخلاقی]] زنش را تحمل کند، [[خداوند]] به او همان پاداشی را می‌دهد که به [[حضرت داوود]] برای صبرش بر [[بلا]] عطا فرمود. و هر زنی که بداخلاقی مردش را تحمل کند، خداوند به او [[ثواب]] [[آسیه]] (دختر مزاحم و [[همسر فرعون]]) را عطا می‌فرماید<ref>بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۴۷، ح۳۰.</ref>. | ||
# | # '''خدمت به [[خانواده]]:''' {{متن حدیث|مَنْ لَمْ يَأْنَفْ مِنْ خِدْمَةِ الْعِيَالِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لِلْكَبَائِرِ وَ يُطْفِي غَضَبَ الرَّبِّ وَ مُهُورُ الْحُورِ الْعِينِ وَ تَزِيدُ فِي الْحَسَنَاتِ وَ الدَّرَجَاتِ}}<ref>«هر کس از خدمت به خانواده‌اش روی برنتابد و شکایت نکند، این کار کفاره گناهان بزرگ و خاموش کننده خشم الهی و مهریه حورالعین و زیادکننده حسنات و درجات اوست». بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۱۳۲، ح۱.</ref>. | ||
# خریدن [[هدیه]] برای خانواده: هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش خریداری کند، [[پاداش]] او مانند کسی است که برای [[نیازمندان]] [[صدقه]] می‌برد. وقتی که هدیه را به [[خانه]] برد، اول به [[دختران]] بدهد؛ زیرا کسی که دخترش را خوشحال کند، مانند کسی است که یک [[بنده]] از [[فرزندان]] [[اسماعیل]] را [[آزاد]] کرده است. هر کس با دادن هدیه، [[چشم]] پسری را روشن کند، گویا از [[ترس]] [[خدا]] [[گریه]] کرده است و هر کس از ترس خدا بگرید، خداوند، او را به [[بهشت]] پرنعمتش وارد می‌کند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۲۲۷، ح۱.</ref>. | # '''خریدن [[هدیه]] برای خانواده:''' هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش خریداری کند، [[پاداش]] او مانند کسی است که برای [[نیازمندان]] [[صدقه]] می‌برد. وقتی که هدیه را به [[خانه]] برد، اول به [[دختران]] بدهد؛ زیرا کسی که دخترش را خوشحال کند، مانند کسی است که یک [[بنده]] از [[فرزندان]] [[اسماعیل]] را [[آزاد]] کرده است. هر کس با دادن هدیه، [[چشم]] پسری را روشن کند، گویا از [[ترس]] [[خدا]] [[گریه]] کرده است و هر کس از ترس خدا بگرید، خداوند، او را به [[بهشت]] پرنعمتش وارد می‌کند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۲۲۷، ح۱.</ref>. | ||
# [[عفت]]: {{متن حدیث|عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ غَيْرِكُمْ تَعِفَّ نِسَاؤُكُمْ}}<ref>«نسبت به زنان دیگران عفت داشته باشید، تا دیگران نیز نسبت به زنان شما عفت داشته باشند». مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۱۷۴، ح۵.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۷۶.</ref> | # '''[[عفت]]:''' {{متن حدیث|عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ غَيْرِكُمْ تَعِفَّ نِسَاؤُكُمْ}}<ref>«نسبت به زنان دیگران عفت داشته باشید، تا دیگران نیز نسبت به زنان شما عفت داشته باشند». مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۱۷۴، ح۵.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۷۶.</ref> | ||
=== [[وظایف]] [[زن]] === | === [[وظایف]] [[زن]] === | ||
# '''هماهنگی با شوهر:''' | |||
#{{متن حدیث|إِنَّ لِلرَّجُلِ حَقّاً عَلَى امْرَأَتِهِ إِذَا دَعَاهَا تُرْضِيهِ وَ إِذَا أَمَرَهَا لَا تَعْصِيهِ وَ لَا تُجَاوِبُهُ بِالْخِلَافِ وَ لَا تُخَالِفُهُ}}<ref>«مرد حقی بر همسرش دارد و آن حق این است که چنانچه او را صدا بزند، پاسخ دهد و هنگامی که به او دستوری بدهد، سرپیچی نکند و جواب مخالف ندهد و با او مخالفت نورزد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.</ref>. | ## {{متن حدیث|إِنَّ لِلرَّجُلِ حَقّاً عَلَى امْرَأَتِهِ إِذَا دَعَاهَا تُرْضِيهِ وَ إِذَا أَمَرَهَا لَا تَعْصِيهِ وَ لَا تُجَاوِبُهُ بِالْخِلَافِ وَ لَا تُخَالِفُهُ}}<ref>«مرد حقی بر همسرش دارد و آن حق این است که چنانچه او را صدا بزند، پاسخ دهد و هنگامی که به او دستوری بدهد، سرپیچی نکند و جواب مخالف ندهد و با او مخالفت نورزد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|لَا يَنْبَغِي لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَتَصَدَّقَ بِشَيْ‌ءٍ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ فَإِنْ فَعَلَتْ ذَلِكَ كَانَ لَهُ الْأَجْرُ وَ عَلَيْهَا الْوِزْرُ}}<ref>«برای زن سزاوار نیست که از خانه شوهرش چیزی را صدقه بدهد مگر با اجازه او. پس اگر زن چنین کاری کرد، پاداش صدقه برای مرد و گناه برای زن است». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.</ref>. | ## {{متن حدیث|لَا يَنْبَغِي لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَتَصَدَّقَ بِشَيْ‌ءٍ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ فَإِنْ فَعَلَتْ ذَلِكَ كَانَ لَهُ الْأَجْرُ وَ عَلَيْهَا الْوِزْرُ}}<ref>«برای زن سزاوار نیست که از خانه شوهرش چیزی را صدقه بدهد مگر با اجازه او. پس اگر زن چنین کاری کرد، پاداش صدقه برای مرد و گناه برای زن است». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِنِسَائِكُمْ عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقّاً حَقُّكُمْ عَلَيْهِنَّ... وَ [أَنْ] لَا يُدْخِلْنَ أَحَداً تَكْرَهُونَهُ بُيُوتَكُمْ إِلَّا بِإِذْنِكُمْ}}<ref>«مردم! زن‌ها بر شما حقی دارند و شما هم بر آنها حقی دارید. حق شما بر زنانتان این است که کسی را که شما رضایت ندارید، بدون اجازه به خانه تان نیاورند». بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۴۸، ح۱۳.</ref>. | ## {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِنِسَائِكُمْ عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقّاً حَقُّكُمْ عَلَيْهِنَّ... وَ [أَنْ] لَا يُدْخِلْنَ أَحَداً تَكْرَهُونَهُ بُيُوتَكُمْ إِلَّا بِإِذْنِكُمْ}}<ref>«مردم! زن‌ها بر شما حقی دارند و شما هم بر آنها حقی دارید. حق شما بر زنانتان این است که کسی را که شما رضایت ندارید، بدون اجازه به خانه تان نیاورند». بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۴۸، ح۱۳.</ref>. | ||
# '''مهر و [[محبت]]:''' {{متن حدیث|لِلرَّجُلِ عَلَى المَرْأَةِ أَنْ تَلْزَمَ بَيْتَهُ وَ تَوَدَّدَهُ وَ تُحِبَّهُ وَ تُشْفِقَهُ وَ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَ تَتَّبِعَ مَرْضَاتَهُ وَ تُوفِيَ بِعَهْدِهِ وَ وَعْدِهِ}}<ref>«حق مرد بر زن این است که زن ملازم خانه باشد و به شوهرش دوستی و محبت و مهربانی ورزد و از خشم او دوری کند و آنچه را مورد رضایت اوست، انجام دهد و به پیمان‌ها و وعده‌های وی وفادار باشد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.</ref>. | |||
# '''خودداری از [[آزار]] [[همسر]]:''' | |||
## {{متن حدیث|وَيْلٌ لِامْرَأَةٍ أَغْضَبَتْ زَوْجَهَا وَ طُوبَى لِامْرَأَةٍ رَضِيَ عَنْهَا زَوْجُهَا}}<ref>«وای بر زنی که شوهرش را به خشم آورد و خوشا به حال زنی که شوهرش از او راضی باشد»</ref>. | |||
#{{متن حدیث|وَيْلٌ لِامْرَأَةٍ أَغْضَبَتْ زَوْجَهَا وَ طُوبَى لِامْرَأَةٍ رَضِيَ عَنْهَا زَوْجُهَا}}<ref>«وای بر زنی که شوهرش را به خشم آورد و خوشا به حال زنی که شوهرش از او راضی باشد»</ref>. | ## زنی که شوهرش را آزار دهد، [[خداوند]]، [[نماز]] و [[کار نیک]] زن را قبول نمی‌کند تا اینکه به مرد، کمک و او را [[راضی]] کند، اگرچه تمام عمر را [[روزه]] بگیرد و [[نماز]] بخواند و [[بندگان]] را [[آزاد]] و اموالش را در [[راه خدا]] [[انفاق]] کند. چنین زنی نخستین کسی است که وارد [[دوزخ]] می‌شود. مرد همچنین عذابی دارد اگر زنش را [[آزار]] دهد و به او [[ستم]] کند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۱۶، ح۱.</ref>. | ||
# زنی که شوهرش را آزار دهد، [[خداوند]]، [[نماز]] و [[کار نیک]] زن را قبول نمی‌کند تا اینکه به مرد، کمک و او را [[راضی]] کند، اگرچه تمام عمر را [[روزه]] بگیرد و [[نماز]] بخواند و [[بندگان]] را [[آزاد]] و اموالش را در [[راه خدا]] [[انفاق]] کند. چنین زنی نخستین کسی است که وارد [[دوزخ]] می‌شود. مرد همچنین عذابی دارد اگر زنش را [[آزار]] دهد و به او [[ستم]] کند<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۱۶، ح۱.</ref>. | ## {{متن حدیث|أَيُّمَا امْرَأَةٍ آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا وَ لَا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّى تُرْضِيَهُ وَ إِنْ صَامَتْ نَهَارَهَا وَ قَامَتْ لَيْلَهَا}}<ref>«هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند هیچ کار واجب و مستحبی را از او نمی‌پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی‌کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند، اگرچه روزها را روزه بگیرد و شب‌ها عبادت کند». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۴۴، ح۱۵.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|أَيُّمَا امْرَأَةٍ آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا وَ لَا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّى تُرْضِيَهُ وَ إِنْ صَامَتْ نَهَارَهَا وَ قَامَتْ لَيْلَهَا}}<ref>«هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند هیچ کار واجب و مستحبی را از او نمی‌پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی‌کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند، اگرچه روزها را روزه بگیرد و شب‌ها عبادت کند». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۴۴، ح۱۵.</ref>. | # '''پرهیز از [[منت نهادن]]:''' {{متن حدیث|أَيُّمَا امْرَأَةٍ مَنَّتْ عَلَى زَوْجِهَا بِمَالِهَا فَتَقُولُ إِنَّمَا تَأْكُلُ أَنْتَ مِنْ مَالِي لَوْ أَنَّهَا تَصَدَّقَتْ بِذَلِكَ الْمَالِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنْهَا إِلَّا أَنْ يَرْضَى عَنْهَا زَوْجُهَا}}<ref>«هر زنی که با ثروتش بر شوهرش منت گذارد و به او بگوید: «تو از ثروت من می‌خوری»، اگر این ثروت را در راه خدا صدقه بدهد، خدا از او نمی‌پذیرد تا آنکه شوهرش از او راضی شود». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۲، ص۲۰۲.</ref>. | ||
# '''کمک به [[همسر]]:''' {{متن حدیث|أَيُّمَا امْرَأَةٍ أَعَانَتْ زَوْجَهَا عَلَى الْحَجِّ وَ الْجِهَادِ أَوْ طَلَبِ الْعِلْمِ أَعْطَاهَا اللَّهُ مِنَ الثَّوَابِ مَا يُعْطِي امْرَأَةَ أَيُّوبَ {{ع}}}}<ref>«هر زنی که در حج و جهاد و دانش‌اندوزی به شوهرش کمک کند، خداوند آن پاداشی را که به زن حضرت ایوب {{ع}} داده است، به او می‌دهد». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۲، ص۲۰۱.</ref>. | |||
# '''تأمین امنیت روانی همسر:''' [[وظیفه]] [[زن]] نسبت به شوهرش این است که چراغ [[خانه]] را روشن کند. غذای مطبوع و [[نیکو]] بپزد و تا در خانه به پیشواز شوهرش برود و به او خوش آمد بگوید. سپس آب و حوله و تشت فراهم کند و دست‌های او را بشوید و...<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۴، ح۲.</ref>. | |||
# '''پرهیز از [[لباس]] و [[زیور]] نامناسب در بیرون از [[خانه]]:''' {{متن حدیث|وَ نَهَى أَنْ تَلْبَسَ الْمَرْأَةُ إِذَا خَرَجَتْ ثَوْباً مَشْهُوراً أَوْ تَتَحَلَّى بِمَا لَهُ صَوْتٌ يُسْمَعُ}}<ref>«نهی شده است که زنان هنگامی که از خانه بیرون می‌روند، لباس شهرت و انگشت‌نما بپوشند یا زینت صدادار داشته باشند». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۸۰، ح۵.</ref>. | |||
# '''پرهیز از نگاه به نامحرم:''' {{متن حدیث|اشْتَدَّ غَضَبُ اللَّهِ عَلَى امْرَأَةٍ ذَاتِ بَعْلٍ مَلَأَتْ عَيْنَهَا مِنْ غَيْرِ زَوْجِهَا أَوْ غَيْرِ ذِي مَحْرَمٍ مِنْهَا وَ إِذَا فَعَلَتْ ذَلِكَ أَحْبَطَ اللَّهُ كُلَّ عَمَلٍ عَمِلَتْهُ}}<ref>«هر زن شوهرداری که چشمش را از نگاه کردن به غیرشوهرش و غیرمحارمش پر کند، مورد غضب شدید پروردگار قرار می‌گیرد. پس اگر این زن چنین کند، خداوند، پاداش هر کاری را که انجام داده است، از بین می‌برد و محو می‌کند». وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۱، ح۲.</ref>. | |||
# '''آراستن خود برای [[همسر]]:''' {{متن حدیث|إِنَّ مِنْ خَيْرِ نِسَائِكُمُ... الْمُتَبَرِّجَةَ مِنْ زَوْجِهَا الْحَصَانَ عَنْ غَيْرِهِ}}<ref>«بهترین زنان شما آن زنی است که برای شوهرش آرایش و زینت می‌کند، ولی خود را از بیگانگان می‌پوشاند»</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۷۹.</ref> | |||
== [[تربیت]] [[فرزندان]] == | == [[تربیت]] [[فرزندان]] == | ||
#{{متن حدیث|حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُحْسِنَ اسْمَهُ وَ يُعَلِّمُهُ الْكِتَابَةَ وَ يُزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ}}<ref>«حق فرزند بر پدرش این است که اسم نیکو بر او بگذارد و هنگام بالغ شدن برای ازدواج او اقدام کند و به او خواندن و نوشتن بیاموزد». بحارالانوار، ج۷۱، ص۸۰.</ref>. در روایتی دیگر افزوده است: {{متن حدیث|وَ مُحَسِّنَ أَدَبَهُ}}<ref>کنزالعمال، ص۴۱۸.</ref>؛ یعنی «[[ادب]] او را [[نیکو]] گرداند». | # {{متن حدیث|حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُحْسِنَ اسْمَهُ وَ يُعَلِّمُهُ الْكِتَابَةَ وَ يُزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ}}<ref>«حق فرزند بر پدرش این است که اسم نیکو بر او بگذارد و هنگام بالغ شدن برای ازدواج او اقدام کند و به او خواندن و نوشتن بیاموزد». بحارالانوار، ج۷۱، ص۸۰.</ref>. در روایتی دیگر افزوده است: {{متن حدیث|وَ مُحَسِّنَ أَدَبَهُ}}<ref>کنزالعمال، ص۴۱۸.</ref>؛ یعنی «[[ادب]] او را [[نیکو]] گرداند». | ||
# {{متن حدیث|أَحَبُّ الْأَسْمَاءِ إِلَى اللَّهِ عَبْدُ اللَّهِ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ}}<ref>«دوست داشتنی‌ترین نام‌ها برای خداوند، عبدالله و عبدالرحمان است». کنزالعمال، ص۴۱۸.</ref>. | # {{متن حدیث|أَحَبُّ الْأَسْمَاءِ إِلَى اللَّهِ عَبْدُ اللَّهِ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ}}<ref>«دوست داشتنی‌ترین نام‌ها برای خداوند، عبدالله و عبدالرحمان است». کنزالعمال، ص۴۱۸.</ref>. | ||
# [[امام علی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|إِذَا سَمَّيْتُمُ الْوَلَدَ مُحَمَّداً فَأَكْرِمُوهُ- وَ أَوْسِعُوا لَهُ فِي الْمَجَالِسِ وَ لَا تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْهاً}}<ref>«وقتی اسم فرزندتان را محمد گذاشتید، به او احترام بگذارید و برای او در مجلسی، جای وسیع فراهم کنید و برای او رو ترش نکنید». کنزالعمال، ح۴۵۱۹۸.</ref>. در [[حدیث]] دیگری افزوده است: {{متن حدیث|فَلَا تَضْرِبُوهُ وَ لَا تَحْرِمُوهُ}}<ref>«او را نزنید و (از چیزی که نیاز دارد) [[محروم]] نگذارید» کنزالعمال، ح۴۵۱۹۷.</ref>. | # [[امام علی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|إِذَا سَمَّيْتُمُ الْوَلَدَ مُحَمَّداً فَأَكْرِمُوهُ- وَ أَوْسِعُوا لَهُ فِي الْمَجَالِسِ وَ لَا تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْهاً}}<ref>«وقتی اسم فرزندتان را محمد گذاشتید، به او احترام بگذارید و برای او در مجلسی، جای وسیع فراهم کنید و برای او رو ترش نکنید». کنزالعمال، ح۴۵۱۹۸.</ref>. در [[حدیث]] دیگری افزوده است: {{متن حدیث|فَلَا تَضْرِبُوهُ وَ لَا تَحْرِمُوهُ}}<ref>«او را نزنید و (از چیزی که نیاز دارد) [[محروم]] نگذارید» کنزالعمال، ح۴۵۱۹۷.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|كُلُّ غُلَامٍ رَهِينٌ بِعَقِيقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ وَ يُحْلَقُ رَأْسُهُ وَ يُسَمَّى}}<ref>«هر فرزندی (پسری) در گرو عقیقه است و برای او در روز هفتم ولادت باید (حیوانی) ذبح شود و سر او تراشیده شود و بر او اسم نهاده شود».</ref> | # {{متن حدیث|كُلُّ غُلَامٍ رَهِينٌ بِعَقِيقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ وَ يُحْلَقُ رَأْسُهُ وَ يُسَمَّى}}<ref>«هر فرزندی (پسری) در گرو عقیقه است و برای او در روز هفتم ولادت باید (حیوانی) ذبح شود و سر او تراشیده شود و بر او اسم نهاده شود».</ref> | ||
#{{متن حدیث|إِذَا غَرُبَتِ الشَّمْسُ فَكُفُّوا صِبْيَانَكُمْ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ يُنْشَرُ فِيهَا الشَّيَاطِينُ}}<ref>«وقتی خورشید غروب کرد، جلو بچه‌هایتان را حفظ کنید؛ چون آن لحظه، لحظه‌ای است که شیطان‌ها پخش می‌شوند». کنزالعمال، ح۴۵۳۱۹.</ref>. | # {{متن حدیث|إِذَا غَرُبَتِ الشَّمْسُ فَكُفُّوا صِبْيَانَكُمْ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ يُنْشَرُ فِيهَا الشَّيَاطِينُ}}<ref>«وقتی خورشید غروب کرد، جلو بچه‌هایتان را حفظ کنید؛ چون آن لحظه، لحظه‌ای است که شیطان‌ها پخش می‌شوند». کنزالعمال، ح۴۵۳۱۹.</ref>. | ||
# فرزندانتان را وقتی به هفت سالگی رسیدند، به [[نماز]] | # فرزندانتان را وقتی به هفت سالگی رسیدند، به [[نماز]] وادارید و آنگاه که به ده سالگی رسیدند، اگر نماز نخواندند، آنها را [[تنبیه]] کنید و میان رخت [[خواب]] فرزندانتان فاصله اندازید<ref>کنزالعمال، ح۴۵۳۲۹.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|الْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ خَادِمٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ وَزِيرٌ سَبْعَ سِنِينَ}}<ref>«فرزند تا هفت سالگی آقاست (به او دستور ندهید) و تا هفت سال بعد (تا ۱۴ سالگی) خادم است (از او خدمت بکشید و به او امر و نهی کنید) و در هفت سال بعد (تا ۲۱ سالگی) وزیر است (با او مشورت کنید)». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۸.</ref>. | # {{متن حدیث|الْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ خَادِمٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ وَزِيرٌ سَبْعَ سِنِينَ}}<ref>«فرزند تا هفت سالگی آقاست (به او دستور ندهید) و تا هفت سال بعد (تا ۱۴ سالگی) خادم است (از او خدمت بکشید و به او امر و نهی کنید) و در هفت سال بعد (تا ۲۱ سالگی) وزیر است (با او مشورت کنید)». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۸.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|مَنْ سَقَى وَلَدَهُ شَرْبَةَ مَاءٍ فِي صِغَرِهِ سَقَاهُ اللَّهُ سَبْعِينَ شَرْبَةً مِنْ مَاءِ الْكَوْثَرِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}<ref>«آنکه به فرزندش در کوچکی یک جرعه آب بنوشاند، خداوند در قیامت به او هفتاد جرعه از آب کوثر خواهد نوشانید». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۹.</ref>. | # {{متن حدیث|مَنْ سَقَى وَلَدَهُ شَرْبَةَ مَاءٍ فِي صِغَرِهِ سَقَاهُ اللَّهُ سَبْعِينَ شَرْبَةً مِنْ مَاءِ الْكَوْثَرِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}<ref>«آنکه به فرزندش در کوچکی یک جرعه آب بنوشاند، خداوند در قیامت به او هفتاد جرعه از آب کوثر خواهد نوشانید». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۹.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُعَلِّمَهُ الْكِتابَةَ وَ السَّبَاحَةَ وَ الرِّمَایَةَ وَ أَنْ لَا يَرْزُقَهُ إِلّا طِيباً}}<ref>«حق فرزند بر پدر آن است که به او خواندن و نوشتن و شناگری و تیراندازی بیاموزد و جز مال پاکیزه و حلال به او ندهد». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۹.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۸۳.</ref> | # {{متن حدیث|حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُعَلِّمَهُ الْكِتابَةَ وَ السَّبَاحَةَ وَ الرِّمَایَةَ وَ أَنْ لَا يَرْزُقَهُ إِلّا طِيباً}}<ref>«حق فرزند بر پدر آن است که به او خواندن و نوشتن و شناگری و تیراندازی بیاموزد و جز مال پاکیزه و حلال به او ندهد». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۹.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۸۳.</ref> | ||
== [[مهربانی]] با افراد [[خانواده]] == | == [[مهربانی]] با افراد [[خانواده]] == | ||
[[پیامبر خاتم]] {{صل}} در خانواده [[مهربان]] بود. نسبت به [[همسران]] خود هیچ‌گونه خشونتی نمی‌کرد و این برخلاف [[خلق و خوی]] مکّیان بود. بدزبانی برخی از همسران خویش را تحمل می‌کرد تا آنجا که دیگران از این همه تحمل، [[رنج]] می‌بردند. او به [[حسن معاشرت]] با [[زنان]] توصیه و تأکید می‌کرد و می‌گفت: همه [[مردم]] دارای خصلت‌های [[نیک]] و بد هستند. فرد نباید تنها جنبه‌های ناپسند [[همسر]] خویش را در نظر بگیرد و همسر خود را ترک کند؛ زیرا هرگاه از یک خصلت او ناراحت شود، خصلت دیگرش مایه [[خشنودی]] اوست و این دو را باید با هم به حساب آورد. | |||
او با [[فرزندان]] و با فرزندزادگان خود فوق العاده | او با [[فرزندان]] و با فرزندزادگان خود فوق العاده عطوف و مهربان بود و به آنها [[محبت]] می‌کرد. آنها را روی دامن خویش می‌نشاند، بر دوش خویش سوار می‌کرد و می‌بوسید و اینها هم برخلاف خلق و خوی رایج آن [[زمان]] بود. روزی در حضور یکی از اشراف یکی از فرزندزادگان خویش ([[حضرت مجتبی]] {{ع}}) را می‌بوسید. آن مرد گفت: من دو پسر دارم و هنوز حتی یک بار هیچ کدام از آنها را نبوسیده ام. [[پیامبر]] فرمود: {{متن حدیث|مَنْ لا یَرْحَمْ لا یُرْحَمْ}}؛ کسی که مهربانی نکند، [[رحمت خدا]] شامل حالش نمی‌شود<ref>مرتضی مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۳۶ و ۲۳۷.</ref>.<ref>[[حسن اردشیری لاجیمی|اردشیری لاجیمی، حسن]]، [[سیره نبوی از نگاه استاد مطهری (کتاب)|سیره نبوی از نگاه استاد مطهری]] ص ۴۱.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۷: | ||
# [[پرونده:1379753.jpg|22px]] [[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|'''کانون محبت''']] | # [[پرونده:1379753.jpg|22px]] [[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|'''کانون محبت''']] | ||
# [[پرونده:1379758.jpg|22px]] [[حسن اردشیری لاجیمی|اردشیری لاجیمی، حسن]]، [[سیره نبوی از نگاه استاد مطهری (کتاب)|'''سیره نبوی از نگاه استاد مطهری''']] | # [[پرونده:1379758.jpg|22px]] [[حسن اردشیری لاجیمی|اردشیری لاجیمی، حسن]]، [[سیره نبوی از نگاه استاد مطهری (کتاب)|'''سیره نبوی از نگاه استاد مطهری''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث خانواده است. خانواده از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: خانواده در قرآن - خانواده در نهج البلاغه - خانواده در معارف دعا و زیارات - خانواده در فقه سیاسی - خانواده در فقه اسلامی - خانواده در معارف و سیره نبوی - خانواده در معارف و سیره علوی - خانواده در معارف و سیره سجادی - خانواده در معارف و سیره امام جواد - خانواده در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردوظایف متقابل زن و شوهر
وظایف شوهر
- آموزش احکام الهی: «لِلْمَرْأَةِ عَلَى زَوْجِهَا أَنْ يُشْبِعَ بَطْنَهَا وَ يَكْسُوَ ظَهْرَهَا وَ يُعَلِّمَهَا الصَّلَاةَ وَ الصَّوْمَ وَ الزَّكَاةَ إِنْ كَانَ فِي مَالِهَا حَقٌّ وَ لَا تُخَالِفْهُ فِي ذَلِكَ»[۱].
- خوش‌اخلاقی: «أَحْسَنُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُكُمْ بِأَهْلِي»[۲].
- مهربانی: «...فَأَشْفِقُوا عَلَيْهِنَّ وَ طَيِّبُوا قُلُوبَهُنَّ حَتَّى يَقِفْنَ مَعَكُمْ وَ لَا تَكْرَهُوا النِّسَاءَ وَ لَا تَسْخَطُوا بِهِنَّ»[۳].
- ترحم و نوازش: «خَيْرُ الرِّجَالِ مِنْ أُمَّتِي الَّذِينَ لَا يَتَطَاوَلُونَ عَلَى أَهْلِيهِمْ وَ يَحِنُّونَ عَلَيْهِمْ وَ لَا يَظْلِمُونَهُمْ»[۴].
- پرهیز از توهین: «أَخْبَرَنِي أَخِي جَبْرَئِيلُ وَ لَمْ يَزَلْ يُوصِينِي بِالنِّسَاءِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنْ لَا يَحِلَّ لِزَوْجِهَا أَنْ يَقُولَ لَهَا أُفٍّ»[۵].
- محبت: «كُلَّمَا ازْدَادَ الْعَبْدُ إِيمَاناً ازْدَادَ حُبّاً لِلنِّسَاءِ»[۶].
- اظهار محبت: «قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ: إِنِّي أُحِبُّكِ، لَا يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً»[۷].
- تحمل اخلاق ناپسند: هر مردی که بداخلاقی زنش را تحمل کند، خداوند به او همان پاداشی را می‌دهد که به حضرت داوود برای صبرش بر بلا عطا فرمود. و هر زنی که بداخلاقی مردش را تحمل کند، خداوند به او ثواب آسیه (دختر مزاحم و همسر فرعون) را عطا می‌فرماید[۸].
- خدمت به خانواده: «مَنْ لَمْ يَأْنَفْ مِنْ خِدْمَةِ الْعِيَالِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لِلْكَبَائِرِ وَ يُطْفِي غَضَبَ الرَّبِّ وَ مُهُورُ الْحُورِ الْعِينِ وَ تَزِيدُ فِي الْحَسَنَاتِ وَ الدَّرَجَاتِ»[۹].
- خریدن هدیه برای خانواده: هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش خریداری کند، پاداش او مانند کسی است که برای نیازمندان صدقه می‌برد. وقتی که هدیه را به خانه برد، اول به دختران بدهد؛ زیرا کسی که دخترش را خوشحال کند، مانند کسی است که یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است. هر کس با دادن هدیه، چشم پسری را روشن کند، گویا از ترس خدا گریه کرده است و هر کس از ترس خدا بگرید، خداوند، او را به بهشت پرنعمتش وارد می‌کند[۱۰].
- عفت: «عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ غَيْرِكُمْ تَعِفَّ نِسَاؤُكُمْ»[۱۱].[۱۲]
وظایف زن
- هماهنگی با شوهر:
- «إِنَّ لِلرَّجُلِ حَقّاً عَلَى امْرَأَتِهِ إِذَا دَعَاهَا تُرْضِيهِ وَ إِذَا أَمَرَهَا لَا تَعْصِيهِ وَ لَا تُجَاوِبُهُ بِالْخِلَافِ وَ لَا تُخَالِفُهُ»[۱۳].
- «لَا يَنْبَغِي لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَتَصَدَّقَ بِشَيْ‌ءٍ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ فَإِنْ فَعَلَتْ ذَلِكَ كَانَ لَهُ الْأَجْرُ وَ عَلَيْهَا الْوِزْرُ»[۱۴].
- «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِنِسَائِكُمْ عَلَيْكُمْ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقّاً حَقُّكُمْ عَلَيْهِنَّ... وَ [أَنْ] لَا يُدْخِلْنَ أَحَداً تَكْرَهُونَهُ بُيُوتَكُمْ إِلَّا بِإِذْنِكُمْ»[۱۵].
- مهر و محبت: «لِلرَّجُلِ عَلَى المَرْأَةِ أَنْ تَلْزَمَ بَيْتَهُ وَ تَوَدَّدَهُ وَ تُحِبَّهُ وَ تُشْفِقَهُ وَ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَ تَتَّبِعَ مَرْضَاتَهُ وَ تُوفِيَ بِعَهْدِهِ وَ وَعْدِهِ»[۱۶].
- خودداری از آزار همسر:
- «وَيْلٌ لِامْرَأَةٍ أَغْضَبَتْ زَوْجَهَا وَ طُوبَى لِامْرَأَةٍ رَضِيَ عَنْهَا زَوْجُهَا»[۱۷].
- زنی که شوهرش را آزار دهد، خداوند، نماز و کار نیک زن را قبول نمی‌کند تا اینکه به مرد، کمک و او را راضی کند، اگرچه تمام عمر را روزه بگیرد و نماز بخواند و بندگان را آزاد و اموالش را در راه خدا انفاق کند. چنین زنی نخستین کسی است که وارد دوزخ می‌شود. مرد همچنین عذابی دارد اگر زنش را آزار دهد و به او ستم کند[۱۸].
- «أَيُّمَا امْرَأَةٍ آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا وَ لَا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّى تُرْضِيَهُ وَ إِنْ صَامَتْ نَهَارَهَا وَ قَامَتْ لَيْلَهَا»[۱۹].
- پرهیز از منت نهادن: «أَيُّمَا امْرَأَةٍ مَنَّتْ عَلَى زَوْجِهَا بِمَالِهَا فَتَقُولُ إِنَّمَا تَأْكُلُ أَنْتَ مِنْ مَالِي لَوْ أَنَّهَا تَصَدَّقَتْ بِذَلِكَ الْمَالِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنْهَا إِلَّا أَنْ يَرْضَى عَنْهَا زَوْجُهَا»[۲۰].
- کمک به همسر: «أَيُّمَا امْرَأَةٍ أَعَانَتْ زَوْجَهَا عَلَى الْحَجِّ وَ الْجِهَادِ أَوْ طَلَبِ الْعِلْمِ أَعْطَاهَا اللَّهُ مِنَ الثَّوَابِ مَا يُعْطِي امْرَأَةَ أَيُّوبَ (ع)»[۲۱].
- تأمین امنیت روانی همسر: وظیفه زن نسبت به شوهرش این است که چراغ خانه را روشن کند. غذای مطبوع و نیکو بپزد و تا در خانه به پیشواز شوهرش برود و به او خوش آمد بگوید. سپس آب و حوله و تشت فراهم کند و دست‌های او را بشوید و...[۲۲].
- پرهیز از لباس و زیور نامناسب در بیرون از خانه: «وَ نَهَى أَنْ تَلْبَسَ الْمَرْأَةُ إِذَا خَرَجَتْ ثَوْباً مَشْهُوراً أَوْ تَتَحَلَّى بِمَا لَهُ صَوْتٌ يُسْمَعُ»[۲۳].
- پرهیز از نگاه به نامحرم: «اشْتَدَّ غَضَبُ اللَّهِ عَلَى امْرَأَةٍ ذَاتِ بَعْلٍ مَلَأَتْ عَيْنَهَا مِنْ غَيْرِ زَوْجِهَا أَوْ غَيْرِ ذِي مَحْرَمٍ مِنْهَا وَ إِذَا فَعَلَتْ ذَلِكَ أَحْبَطَ اللَّهُ كُلَّ عَمَلٍ عَمِلَتْهُ»[۲۴].
- آراستن خود برای همسر: «إِنَّ مِنْ خَيْرِ نِسَائِكُمُ... الْمُتَبَرِّجَةَ مِنْ زَوْجِهَا الْحَصَانَ عَنْ غَيْرِهِ»[۲۵].[۲۶]
تربیت فرزندان
- «حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُحْسِنَ اسْمَهُ وَ يُعَلِّمُهُ الْكِتَابَةَ وَ يُزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ»[۲۷]. در روایتی دیگر افزوده است: «وَ مُحَسِّنَ أَدَبَهُ»[۲۸]؛ یعنی «ادب او را نیکو گرداند».
- «أَحَبُّ الْأَسْمَاءِ إِلَى اللَّهِ عَبْدُ اللَّهِ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ»[۲۹].
- امام علی (ع) فرمود: «إِذَا سَمَّيْتُمُ الْوَلَدَ مُحَمَّداً فَأَكْرِمُوهُ- وَ أَوْسِعُوا لَهُ فِي الْمَجَالِسِ وَ لَا تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْهاً»[۳۰]. در حدیث دیگری افزوده است: «فَلَا تَضْرِبُوهُ وَ لَا تَحْرِمُوهُ»[۳۱].
- «كُلُّ غُلَامٍ رَهِينٌ بِعَقِيقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ وَ يُحْلَقُ رَأْسُهُ وَ يُسَمَّى»[۳۲]
- «إِذَا غَرُبَتِ الشَّمْسُ فَكُفُّوا صِبْيَانَكُمْ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ يُنْشَرُ فِيهَا الشَّيَاطِينُ»[۳۳].
- فرزندانتان را وقتی به هفت سالگی رسیدند، به نماز وادارید و آنگاه که به ده سالگی رسیدند، اگر نماز نخواندند، آنها را تنبیه کنید و میان رخت خواب فرزندانتان فاصله اندازید[۳۴].
- «الْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ خَادِمٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ وَزِيرٌ سَبْعَ سِنِينَ»[۳۵].
- «مَنْ سَقَى وَلَدَهُ شَرْبَةَ مَاءٍ فِي صِغَرِهِ سَقَاهُ اللَّهُ سَبْعِينَ شَرْبَةً مِنْ مَاءِ الْكَوْثَرِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»[۳۶].
- «حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ يُعَلِّمَهُ الْكِتابَةَ وَ السَّبَاحَةَ وَ الرِّمَایَةَ وَ أَنْ لَا يَرْزُقَهُ إِلّا طِيباً»[۳۷].[۳۸]
مهربانی با افراد خانواده
پیامبر خاتم (ص) در خانواده مهربان بود. نسبت به همسران خود هیچ‌گونه خشونتی نمی‌کرد و این برخلاف خلق و خوی مکّیان بود. بدزبانی برخی از همسران خویش را تحمل می‌کرد تا آنجا که دیگران از این همه تحمل، رنج می‌بردند. او به حسن معاشرت با زنان توصیه و تأکید می‌کرد و می‌گفت: همه مردم دارای خصلت‌های نیک و بد هستند. فرد نباید تنها جنبه‌های ناپسند همسر خویش را در نظر بگیرد و همسر خود را ترک کند؛ زیرا هرگاه از یک خصلت او ناراحت شود، خصلت دیگرش مایه خشنودی اوست و این دو را باید با هم به حساب آورد.
او با فرزندان و با فرزندزادگان خود فوق العاده عطوف و مهربان بود و به آنها محبت می‌کرد. آنها را روی دامن خویش می‌نشاند، بر دوش خویش سوار می‌کرد و می‌بوسید و اینها هم برخلاف خلق و خوی رایج آن زمان بود. روزی در حضور یکی از اشراف یکی از فرزندزادگان خویش (حضرت مجتبی (ع)) را می‌بوسید. آن مرد گفت: من دو پسر دارم و هنوز حتی یک بار هیچ کدام از آنها را نبوسیده ام. پیامبر فرمود: «مَنْ لا یَرْحَمْ لا یُرْحَمْ»؛ کسی که مهربانی نکند، رحمت خدا شامل حالش نمی‌شود[۳۹].[۴۰]
منابع
پانویس
- ↑ «حق زن بر مرد این است که خرجی او را بدهد، لباس بپوشاند، نماز و روزه و زکات را ـ اگر در مال زن حق زکاتی است ـ به او یاد دهد و زن نیز در این کارها با او مخالفت نورزد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.
- ↑ «شایسته‌ترین مردم از نظر ایمانی، خوش‌اخلاق‌ترین آنان و مهربان‌ترین آنها با خانواده‌اش است و من مهربان‌ترین شما با خانواده‌ام هستم». وسائل الشیعه، ج۸، ص۵۰۷، ح۲۵.
- ↑ «با زنان مهربانی کنید و دل‌هایشان را به دست آورید تا با شما همراهی کنند و آنان را مجبور و خشمگین نکنید». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۲، ح۲.
- ↑ «بهترین مردان امت من آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحّم و نوازش روا دارند و به آنان آزار نرسانند». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۵، ص۲۱۶.
- ↑ «برادرم، جبرئیل به من خبر می‌داد و همواره سفارش زنان را می‌کرد تا آنجا که گمان کردم برای شوهر جایز نیست به زنش حتی «اُفّ» هم بگوید». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۲، ح۲.
- ↑ «هر بنده‌ای که ایمانش به خدا بیشتر باشد، به همسرش بیشتر اظهار علاقه و محبت می‌کند». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۸، ح۲۸.
- ↑ «این گفتار شوهر به همسرش که «من تو را دوست دارم»، هرگز از قلب زن بیرون رفتنی نیست». وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۰، ح۹.
- ↑ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۴۷، ح۳۰.
- ↑ «هر کس از خدمت به خانواده‌اش روی برنتابد و شکایت نکند، این کار کفاره گناهان بزرگ و خاموش کننده خشم الهی و مهریه حورالعین و زیادکننده حسنات و درجات اوست». بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۱۳۲، ح۱.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۲۲۷، ح۱.
- ↑ «نسبت به زنان دیگران عفت داشته باشید، تا دیگران نیز نسبت به زنان شما عفت داشته باشند». مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۱۷۴، ح۵.
- ↑ اسحاقی، سید حسین، کانون محبت ص ۷۶.
- ↑ «مرد حقی بر همسرش دارد و آن حق این است که چنانچه او را صدا بزند، پاسخ دهد و هنگامی که به او دستوری بدهد، سرپیچی نکند و جواب مخالف ندهد و با او مخالفت نورزد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.
- ↑ «برای زن سزاوار نیست که از خانه شوهرش چیزی را صدقه بدهد مگر با اجازه او. پس اگر زن چنین کاری کرد، پاداش صدقه برای مرد و گناه برای زن است». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.
- ↑ «مردم! زن‌ها بر شما حقی دارند و شما هم بر آنها حقی دارید. حق شما بر زنانتان این است که کسی را که شما رضایت ندارید، بدون اجازه به خانه تان نیاورند». بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۴۸، ح۱۳.
- ↑ «حق مرد بر زن این است که زن ملازم خانه باشد و به شوهرش دوستی و محبت و مهربانی ورزد و از خشم او دوری کند و آنچه را مورد رضایت اوست، انجام دهد و به پیمان‌ها و وعده‌های وی وفادار باشد». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۳۸، ح۲.
- ↑ «وای بر زنی که شوهرش را به خشم آورد و خوشا به حال زنی که شوهرش از او راضی باشد»
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۱۶، ح۱.
- ↑ «هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند هیچ کار واجب و مستحبی را از او نمی‌پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی‌کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند، اگرچه روزها را روزه بگیرد و شب‌ها عبادت کند». بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۴۴، ح۱۵.
- ↑ «هر زنی که با ثروتش بر شوهرش منت گذارد و به او بگوید: «تو از ثروت من می‌خوری»، اگر این ثروت را در راه خدا صدقه بدهد، خدا از او نمی‌پذیرد تا آنکه شوهرش از او راضی شود». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۲، ص۲۰۲.
- ↑ «هر زنی که در حج و جهاد و دانش‌اندوزی به شوهرش کمک کند، خداوند آن پاداشی را که به زن حضرت ایوب (ع) داده است، به او می‌دهد». مکارم الاخلاق، باب ۸، فصل ۲، ص۲۰۱.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۴، ح۲.
- ↑ «نهی شده است که زنان هنگامی که از خانه بیرون می‌روند، لباس شهرت و انگشت‌نما بپوشند یا زینت صدادار داشته باشند». مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۸۰، ح۵.
- ↑ «هر زن شوهرداری که چشمش را از نگاه کردن به غیرشوهرش و غیرمحارمش پر کند، مورد غضب شدید پروردگار قرار می‌گیرد. پس اگر این زن چنین کند، خداوند، پاداش هر کاری را که انجام داده است، از بین می‌برد و محو می‌کند». وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۱، ح۲.
- ↑ «بهترین زنان شما آن زنی است که برای شوهرش آرایش و زینت می‌کند، ولی خود را از بیگانگان می‌پوشاند»
- ↑ اسحاقی، سید حسین، کانون محبت ص ۷۹.
- ↑ «حق فرزند بر پدرش این است که اسم نیکو بر او بگذارد و هنگام بالغ شدن برای ازدواج او اقدام کند و به او خواندن و نوشتن بیاموزد». بحارالانوار، ج۷۱، ص۸۰.
- ↑ کنزالعمال، ص۴۱۸.
- ↑ «دوست داشتنی‌ترین نام‌ها برای خداوند، عبدالله و عبدالرحمان است». کنزالعمال، ص۴۱۸.
- ↑ «وقتی اسم فرزندتان را محمد گذاشتید، به او احترام بگذارید و برای او در مجلسی، جای وسیع فراهم کنید و برای او رو ترش نکنید». کنزالعمال، ح۴۵۱۹۸.
- ↑ «او را نزنید و (از چیزی که نیاز دارد) محروم نگذارید» کنزالعمال، ح۴۵۱۹۷.
- ↑ «هر فرزندی (پسری) در گرو عقیقه است و برای او در روز هفتم ولادت باید (حیوانی) ذبح شود و سر او تراشیده شود و بر او اسم نهاده شود».
- ↑ «وقتی خورشید غروب کرد، جلو بچه‌هایتان را حفظ کنید؛ چون آن لحظه، لحظه‌ای است که شیطان‌ها پخش می‌شوند». کنزالعمال، ح۴۵۳۱۹.
- ↑ کنزالعمال، ح۴۵۳۲۹.
- ↑ «فرزند تا هفت سالگی آقاست (به او دستور ندهید) و تا هفت سال بعد (تا ۱۴ سالگی) خادم است (از او خدمت بکشید و به او امر و نهی کنید) و در هفت سال بعد (تا ۲۱ سالگی) وزیر است (با او مشورت کنید)». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۸.
- ↑ «آنکه به فرزندش در کوچکی یک جرعه آب بنوشاند، خداوند در قیامت به او هفتاد جرعه از آب کوثر خواهد نوشانید». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۹.
- ↑ «حق فرزند بر پدر آن است که به او خواندن و نوشتن و شناگری و تیراندازی بیاموزد و جز مال پاکیزه و حلال به او ندهد». کنزالعمال، ح۴۵۳۳۹.
- ↑ اسحاقی، سید حسین، کانون محبت ص ۸۳.
- ↑ مرتضی مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۳۶ و ۲۳۷.
- ↑ اردشیری لاجیمی، حسن، سیره نبوی از نگاه استاد مطهری ص ۴۱.