(۸۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{خرد}}
{{نبوت}}
{{مهدویت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = ماه‌های قمری | عنوان مدخل = رمضان | مداخل مرتبط = [[رمضان در قرآن]] - [[رمضان در فقه]] - [[رمضان در معارف و سیره سجادی]] - [[رمضان در معارف مهدویت]]| پرسش مرتبط = }}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام مهدی]]{{ع}} است. "'''امام مهدی'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام مهدی در قرآن]] | [[امام مهدی در حدیث]] | [[امام مهدی در کلام اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام مهدی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
==مقدمه==
[[پرونده:ماه مبارک رمضان.jpg|300px|بندانگشتی|]]
*ماه نهم از ماه‌های قمری است و به قولی، یکی از اسماء خداوند است. بیست و یکم این ماه، [[حضرت عیسی]] {{ع}} به آسمان رفته است. از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در پاسخ نامه حمیری آمده که وداع ماه رمضان در شب آخر آن است و اگر احتمال دهی که ماه ناقص باشد، در دو شب، ان را وداع کن<ref>معارف و معاریف، ج ۵، ص ۷۰۱.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "آن صیحه آسمانی که در ماه رمضان، پیش از ظهور طنین می‌افکند، در شب جمعه، شب ٢٣ ماه رمضان خواهد بود<ref>غیبة طوسی، ص ۲۷۴؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۶۵۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۴.</ref>. در روایات آمده که وقتی سفیانی خروج می‌کند، سی هزار نفر از قبیله کلب با او در ماه رمضان بیعت میکنند<ref>روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۸۳.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "نشانه پدیده‌های ماه رمضان، علامتی است در آسمان که به دنبال آن اختلافی شدید در میان مردمان پدید می‌آید"<ref>همان، ص ۸۳۹.</ref>.
*در [[روایات]]، خسوف ماه در شب اوّل ماه رمضان و کسوف خورشید در پانزدهم آن از نشانه‌های ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} یاد شده است<ref>ارشاد مفید، ص ۳۳۸؛ اعلام الوری، ص ۴۲۸.</ref>. و در برخی، کسوف خورشید در پانزدهم رمضان و خسوف ماه در آخر آن ذکر شده است<ref>روزگار رهایی، ج ۲، ص ۸۴۳.</ref>. [[امیر مؤمنان]] [[امام علی]] {{ع}} فرمود: "از مشاهده سه نشانه منتظر فرج باشید: اختلاف شامیان، پرچم‌های سیاه از خراسان، و صیحه آسمانی در ماه رمضان<ref>غیبة نعمانی، ص ۱۳۳؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۹ و ۲۸۵؛ منتخب الاثر، ص ۲۲۰.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۶۸.</ref>.
== پرسش‌های وابسته ==
'''رمضان''' در لغت مشتق از «رَمَض» به معنای شدّت حرارت، و حرارت سنگ که بر اثر حرارت خورشید به وجود آمده است و نام نهمین ماه از [[ماه‌های قمری]] است که به دلیل سوزاندن [[گناهان]] به این نام، نامگذاری شده است. این ماه، ماهی است که [[روزه]] گرفتن در آن [[واجب]] است. در [[آیات]] و [[روایات]] فراوانی درباره [[ماه رمضان]] و آثار و فواید [[روزه‌داری]] و [[احکام]] آن بحث شده است. "ماه رمضان"، از ماه‌های بافضیلتی است که "[[شب قدر]]" در آن قرار دارد و [[قرآن]] در این شب نازل شده است. [[حضرت علی]] {{ع}} نیز در این ماه به [[شهادت]] رسیده است. در آخرین سال از [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}}، در این ماه رویدادهای عجیبی اتفاق خواهد افتاد.
* [[ارتباط میان ماه رمضان و نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)]]
== مقدمه ==
ماه رمضان، ماه نهم از ماه‌های قمری، یکی از ماه‌های بافضیلت و ماه [[رحمت]] و [[آمرزش]] است که روزه گرفتن در آن بر مسلمانان [[واجب]] شده است. در روایات از آن به عنوان "[[شهر الله]]" یعنی ماه [[خدا]] یاد شده است<ref>{{متن حدیث|قد اقبل الیکم شهر اللَّه بالبرکة و الرّحمة}}، اى مردم، ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما رو كرده است، عيون أخبار الرضا، شیخ صدوق ج ۱ ص ۲۹۵.</ref>. یکی از شب‌های بسیار مهم در این ماه، "شب قدر" است که بهتر از هزار ماه است و [[قرآن]] نیز در این شب نازل شده است. در نوزدهمین روز این ماه حضرت علی {{ع}} ضربت خوردند و در روز بیست و یکم به [[شهادت]] رسیدند. [[مسلمانان]] از چند روز به ماه رمضان مانده، خود را برای روزه‌داری و [[عبادت]] در این ماه آماده میکنند و مجالس [[دینی]] و مساجد و نمازهای جماعت رونق بیشتری دارد و فرصت خوبی برای انس با خدا و قرآن و [[توبه]] از گناهان است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]].</ref>.
== معناشناسی ==
=== معنای لغوی ===
رمضان از ریشه "رمض" به معنای سوزاندن<ref>تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۲۹۱.</ref>، گرم شدن سنگ و ریگ از شدت حرارت [[خورشید]]<ref>العین، ج ۷، ص ۳۹؛ مجمع البحرین، ج ۲، ص ۲۲۳، «رمض».</ref> یا تیز و [[براق]] کردن [[شمشیر]]<ref>الصحاح، ج ۳، ص ۱۰۸۱؛ تاج العروس، ج ۱۰، ص ۶، «رمض»؛ التفسیر الکبیر، ج ۵، ص ۲۵۱.</ref> گرفته شده است<ref>[[مهدی ملک‌محمدی|ملک‌محمدی، مهدی]]، [[رمضان (مقاله)|مقاله «رمضان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴]]؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]].</ref>.
=== معنای اصطلاحی ===
[[مفسران]] و واژه‌شناسان با توجه به معانی یاد شده و در مواردی متأثر از برخی روایات<ref>الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۳۹۷؛ بحار الانوار، ج ۵۵، ص ۳۴۱.</ref>، وجوه گوناگونی را برای نامگذاری این ماه به رمضان بیان کرده‌اند از جمله:
# به معنای سوزاندن گناهان (با [[کارهای نیک]]) آمده است<ref>{{متن حدیث|انما سمى الرمضان لانه یرمض الذنوب}}، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: «ماه رمضان به این نام خوانده شده، زیرا [[گناهان]] را می‌سوزاند»، بحارالانوار، ج۵۵، ص۳۴۱/تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۲۹۱؛ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۱۲۴؛ الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۸۳.</ref>
# و یا به معنای گرمای درون و سوختن از شدت [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] و تحمل دشواری‌های آن<ref>الکشاف، ج ۱، ص ۲۲۷؛ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۱۲۴؛ لسان العرب، ج ۷، ص ۱۶۲، «رمض».</ref>.
# حرارت گرفتن [[دل‌ها]] از [[پندها]] و [[اندیشه]] درباره [[آخرت]] از دیگر نام‌های این ماه است<ref>تفسیر ثعلبی، ج ۲، ص ۶۸؛ روض الجنان، ج ۳، ص ۲۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۲۹۱.</ref>.
# عده ای هم پاک ساختن جسم و [[جان انسان]] از [[گناه]] را وجه تسمیه این ماه می‌دانند<ref>روض الجنان، ج ۳، ص ۲۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۵، ص ۲۵.</ref>.
# [[اقدام]] [[اعراب جاهلی]] به تیز کردن شمشیرها در این ماه و آماده شدن برای [[جنگیدن]] در ماه‌های بعد سبب نامیدن این ماه به رمضان دانسته شده است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۵، ص ۲۵۱؛ تفسیر قرطبی، ج ۲، ص ۲۹۱.</ref>.<ref>[[مهدی ملک‌محمدی|ملک‌محمدی، مهدی]]، [[رمضان (مقاله)|مقاله «رمضان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴]].</ref>
== ماه رمضان از منظر قرآن و روایات ==
{{همچنین ببینید|رمضان در قرآن}}
رمضان تنها ماهی است که در قرآن به صراحت نام آن آمده است و به [[سبب نزول]] قرآن و [[وجوب]] [[روزه‌داری]] در آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، تا جایی که شب [[قدر]] آن معادل هزار ماه دانسته شده است: {{متن قرآن|لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ}}<ref>«شب قدر از هزار ماه بهتر است» سوره قدر، آیه ۳.</ref>. روایات فراوانی از [[معصومان]] {{عم}}، از این ماه با عنوان "[[شهر الله]]" یاد کرده<ref>تحف العقول، ص ۴۱۹؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۹۲؛ کنز العمال، ج ۸، ص ۴۶۶.</ref> و فضیلت‌های بسیاری برای آن برشمرده‌اند<ref>برای نمونه نک: الکافی، ج ۴، ص ۶۵ - ۶۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۹۴ به بعد؛ الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۸۳ ـ ۱۸۹.</ref>.
قرآن در تنها یادکرد صریح از ماه رمضان، پس از بیان وجوب روزه و برخی [[احکام]] آن، از ماه رمضان به عنوان ماه [[نزول قرآن]] برای [[هدایت]] [[انسان‌ها]]<ref>{{متن قرآن|شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ...}} «(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل.».. سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref> به بزرگی یاد شده و به روزه در آن [[فرمان]] می‌دهد: {{متن قرآن|شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل. پس هر کس از شما این ماه را دریافت (و در سفر نبود)، باید (تمام) آن را روزه بگیرد و اگر بیمار یا در سفر بود، شماری از روزهایی دیگر (روزه بر او واجب است)؛ خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برایتان دشواری نمی‌خواهد و (می‌خواهد) تا شمار (روزه‌ها) را کامل کنید و تا خداوند را برای آنکه راهنمایی‌تان کرده است به بزرگی یاد کنید و باشد که سپاس گزارید» سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref> با توجه به این آیه و آیات {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ}}<ref>«ما آن (قرآن) را در شب قدر فرو فرستادیم» سوره قدر، آیه ۱.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۸۷؛ روض الجنان، ج ۲۰، ص ۳۴۴.</ref> و نیز آیه {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ}}<ref>«که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم» سوره دخان، آیه ۳.</ref>،<ref>جامع البیان، ج ۲۵، ص ۶۴؛ روض الجنان، ج ۱۷، ص ۲۰۲ - ۲۰۳.</ref> شب قدر در این ماه قرار دارد. در برخی روایات به نزول دیگر [[کتاب‌های آسمانی]] در این ماه تصریح شده است<ref>الکافی، ج ۲، ص ۶۲۹؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۹۴؛ المعجم الکبیر، ج ۲۲، ص ۷۵.</ref>.
در باب فضیلت این ماه در حدیثی از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} آمده که ایشان فرموده است: «ای [[مردم]]! شما در ماه رمضان به میهمانی [[خدا]] [[دعوت]] شده و مورد [[لطف]] او قرار گرفته‌اید. در این ماه، نَفَس‌های شما [[تسبیح]]، خوابتان [[عبادت]]، عملتان مقبول و دعایتان [[مستجاب]] است»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۳۱۳.</ref>.<ref>[[مهدی ملک‌محمدی|ملک‌محمدی، مهدی]]، [[رمضان (مقاله)|مقاله «رمضان»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴]]؛ [[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «رمضان»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۴۷.</ref>
== ماه رمضان و روزه‌داری ==
{{اصلی|روزه‌داری}}
روزه یکی از فروع دین اسلام و از مهم‌ترین مصادیق عبادت‌ها و [[واجبات]] است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۴۳۱.</ref>. از آنجا که با نازل شدن [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! روزه بر شما مقرّر شده است چنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۱۸۳.</ref>، روزه بر [[مسلمانان]] [[واجب]] شد، این آیه را [[آیه صوم]] نامیده‌اند<ref>[[رضا محققیان|محققیان، رضا]]، [[آیه صوم (مقاله)|مقاله «آیه صوم»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>.
برای روزه‌داری، آثاری مانند: تقویت [[تقوا]]، [[پرهیزگاری]]<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}} «ای مؤمنان! روزه بر شما مقرّر شده است چنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۱۸۳.</ref>؛ پیشگیری از عذاب‌های دنیوی و [[اخروی]]<ref>بحارالانوار، ج۵، ص۳۳۱.</ref>؛ جلوگیری از نفوذ [[شیطان]]<ref>مستدرک الوسائل، ج۷، ص۳۵۴.</ref> و سلامت جسم<ref>بحارالانوار، ج۵۹، ص۲۶۷.</ref> بیان شده است. مهم‌ترین امتیاز ماه رمضان، توجه بیشتر [[مؤمنان]] به [[قرآن کریم]] است<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «رمضان»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۴۷.</ref>.
== رمضان و مهدویت ==
{{همچنین ببینید|رمضان در معارف مهدویت}}
در آخرین سال از [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}}، در این ماه رویدادهای عجیبی اتفاق خواهد افتاد. [[امام صادق]] {{ع}} به [[ابوبصیر]] فرمود: ای ابومحمد! پیش از [[قیام]] [[حضرت قائم]] {{ع}} قطعاً پنج نشانه ظاهر خواهد شد، ندایی آسمانی که در ماه رمضان شنیده میشود، [[قیام سفیانی]]، [[قیام خراسانی]]، [[کشته شدن نفس زکیه]] و فرورفتن [[لشکر سفیانی]] به [[زمین]] در [[سرزمین بیداء]]<ref>غیبت نعمانی، ص ۲۸۹ و ۲۵۲.</ref>.
== جستارهای وابسته ==
[[امام باقر]] {{ع}} فرمود: در میان [[ماه رمضان]]، [[شب جمعه]] و بیست و سوم، صدای [[جبرئیل]] شنیده خواهد شد. آن صدا [[نام حضرت مهدی]] {{ع}} و نام پدر ایشان را برده و در پی آن صدای [[شیطان]] بلند میشود که به سوی [[دشمنان]] حضرت فرا می‌‌خواند و [[مردم]] با این دو صدا امتحانی سخت خواهند شد و [[حق]] و [[باطل]] مشخص میشود<ref>غیبت نعمانی: ص ۲۵۴. .</ref>. در روایتی از ظاهر شدن نشانه‌ای در ماه رمضان سخن گفته شده است. این نشانه ستونی از [[آتش]] است که از سوی [[مشرق]] در [[آسمان]] ظاهر خواهد شد. هرگاه چنین نشانه‌ای دیده شد، باید به اندازه یک سال آذوقه ذخیره نمود (زیرا غذا نایاب خواهد شد)<ref>ملاحم: ص ۱۵۹.</ref>.<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص ۳۱۹-۳۲۰-۳۲۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۶۸.</ref>
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|7}}
* [[آرماگدون]]
* [[بحران معنویت]]
* [[پارکلیت]]
* [[جیش الغضب]]
* [[حکومت امام زمان]] {{ع}}
* [[خروج جنبنده‌ای از زمین]]
* [[خروج سفیانی]]
* [[خروج منبعث سوم]]
* [[رجعت]]
* [[رویارویی امام مهدی]] {{ع}} با جاهلان
* [[سوشیانس]]
* [[سوشینت]]
* [[صلح و آرامش پایدار|صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان]]
* [[ظهور امام مهدی]] {{ع}}
* [[ظهور دجال]]
* [[ظهور منجی|ظهور منجی بزرگ بشر]]
* [[فارقلیط]]
* [[ماشیح]]
* [[موعودباوری]]
* [[میتریا]]
* [[ندای آسمانی]]
* [[نزول عیسی]] {{ع}}
* [[نشانه‌های آخر الزمان|نشانه‌ها و رخدادهای مهم آخر الزمان]]
* [[نشانه‌های ظهور]]
* [[وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار]]
* [[وقوع مصائب]]
* [[هجوم یأجوج و مأجوج]]
* [[هوشیدر]]
* [[هوشیدرماه]]
*[[ابدال]]
*[[ابر رام]]
*[[ابر سخت]]
*[[ابراهیم بن ادریس]]
*[[ابراهیم بن محمد تبریزی]]
*[[ابراهیم بن محمد همدانی]]
*[[ابراهیم بن مهزیار اهوازی]]
*[[ابروهای حضرت]]
*[[ابقع]]
*[[ابن ابی العزاقر]]
*[[ابن ابی زینب]]
*[[ابن الحسین]]
*[[ابن انباری]]
*[[ابن بابویه]]
*[[ابن جنید]]
*[[ابن حسام]]
*[[ابن حوشب]]
*[[ابن خلدون]]
*[[ابن شاذان]]
*[[ابن متیل]]
*[[ابن مغازلی]]
*[[ابن یمین]]
*[[ابو ابراهیم]]
*[[ابو اسحاق ابو عبیده ثقفی]]
*[[ابو الادیان]]
*[[ابو الحسن]]
*[[ابو الدنیا]]
*[[ابو العنبس]]
*[[ابو القاسم حسن بن احمد]]
*[[ابو القاسم]]
*[[ابو بکر بغدادی]]
*[[ابو جعفر]]
*[[ابو حامد عمران بن مفلس]]
*[[ابو دجانه انصاری]]
*[[ابو دلف کاتب]]
*[[ابو سهل نوبختی]]
*[[ابو صالح]]
*[[ابو عبد الله بزوفری]]
*[[ابو عبد الله]]
*[[ابو علی حجدر]]
*[[ابو غالب]]
*[[ابو محمد حسین بن ابراهیم]]
*[[ابو محمد]]
*[[ابو هاشم جعفری]]
*[[اثبات الوصیه]]
*[[اثبات امامت حضرت]]
*[[اثبات وجود مهدی]]
*[[اثنی عشری]]
*[[احبشیه]]
*[[احجار الزیت]]
*[[احسان]]
*[[احکام جدید]]
*[[احمد الکاتب]]
*[[احمد امین مصری]]
*[[احمد بن ابراهیم]]
*[[احمد بن اسحاق اشعری]]
*[[احمد بن عبد الله هاشمی]]
*[[احمد بن محمد زجورجی]]
*[[احمد بن هلال]]
*[[احمد]]
*[[احمدیه]]
*[[احیای سنت محمدی]]
*[[اخباریه]]
*[[اخلاق حضرت]]
*[[اخنس]]
*[[اخیار]]
*[[ادعای ارتباط با حضرت]]
*[[ادعای مهدویت]]
*[[ادعای نیابت]]
*[[ادعیه امام زمان]]
*[[اذاعه]]
*[[اذن سامعه]]
*[[اربعینیات درباره حضرت]]
*[[ارتباط با حضرت]]
*[[ارشاد]]
*[[ارمینیه]]
*[[ارنون]]
*[[ازد]]
*[[ازدواج حضرت]]
*[[اسامی حضرت در کتب ادیان]]
*[[اسب حضرت]]
*[[استخاره امام زمان]]
*[[استخلاف]]
*[[استضعاف]]
*[[استغاثه به حضرت مهدی]]
*[[استکبار جهانی و مهدی‌باوری]]
*[[اسحاق احمر]]
*[[اسحاق بن اسماعیل]]
*[[اسحاق بن یعقوب]]
*[[اسدی]]
*[[اسراء]]
*[[اسرافیل]]
*[[اسکافی]]
*[[اسم اصلی حضرت]]
*[[اسم حضرت]]
*[[اسماعیل بن جعفر الصادق]]
*[[اسماعیل بن صادق]]
*[[اسماعیل بن علی]]
*[[اسماعیل بن موسی بن جعفر]]
*[[اسماعیلیه]]
*[[اشتراط الساعه]]
*[[اشعیا]]
*[[اصحاب حضرت]]
*[[اصحاب طالوت]]
*[[اصحاب کهف]]
*[[اصل]]
*[[اصهب]]
*[[اعاجم]]
*[[اعتقاد به منجی]]
*[[اعتقاد به مهدی]]
*[[اعلام الوری]]
*[[اعلام ظهور]]
*[[اعیان الشیعه]]
*[[افضل الاعمال]]
*[[افیق]]
*[[اقامتگاه حضرت]]
*[[اقتصاد در عصر ظهور]]
*[[اقلیت‌ها در حکومت حضرت]]
*[[البیعه لله]]
*[[الر]]
*[[الغیبه]]
*[[الفصول العشره فی الغیبه]]
*[[المهدی]]
*[[الواح موسی]]
*[[الیاس]]
*[[ام ایمن]]
*[[ام خالد]]
*[[ام محمد]]
*[[امام زمان]]
* [[امام مهدی]] {{ع}}
*[[امامیه]]
*[[امان زمین]]
*[[امت امت]]
*[[امت معدوده]]
*[[امر به منکر]]
*[[امر ناگهانی]]
*[[امکان رجعت]]
*[[امن یجیب]]
*[[امنیت پس از ظهور]]
*[[امنیت پیش از ظهور]]
*[[امیر الامره]]
*[[امیر المومنین]]
*[[انا انزلنا]]
*[[انتظار در مسیحیت]]
*[[انتظار فرج]]
*[[انتظار مثبت]]
*[[انتظار منفی]]
*[[انتظار و بهداشت روان]]
*[[انتظار و صهیونیسم]]
*[[انتظار]]
*[[انجیل و بشارت موعود]]
*[[اندام حضرت]]
*[[انصار حضرت]]
*[[انطاکیه]]
*[[انکار حضرت]]
*[[انگشتر سلیمان]]
*[[انگشتری حضرت]]
*[[انوری]]
*[[اوپانیشاد]]
*[[اوتاد]]
*[[اوقات مخصوص حضرت]]
*[[اوقات و حالات دعا برای حضرت]]
*[[اوقیدمو]]
*[[اولین برنامه حضرت]]
*[[اولین پرچم]]
*[[اولین جنگ حضرت]]
*[[اولین خطبه حضرت]]
*[[اولین دادگاه پس از ظهور]]
*[[اولین رجعت‌کننده]]
*[[اولین سپاه حضرت]]
*[[اولین کشتار]]
*[[اولین مدعی نیابت]]
*[[اولین نایب خاص]]
*[[اهداف نیابت]]
*[[اهل سنت و مهدی]]
*[[اهل کتاب]]
*[[اهلی شیرازی]]
*[[ایام الله]]
*[[ایدی]]
*[[ایرانیان]]
*[[ایزدشناس]]
*[[ایزدنشان]]
*[[ایستاده]]
*[[ایلیا]]
*[[ایوب بن نوح]]
*[[آتش و دود]]
*[[آثار انتظار]]
*[[آثار حضرت]]
*[[آثار دعای فرج]]
*[[آثار ظهور]]
*[[آخر الزمان]]
*[[آخرین دولت]]
*[[آخرین دیدار عمومی حضرت]]
*[[آداب ملاقات با حضرت]]
*[[آدینه]]
*[[آرماگدون]]
*[[آزمون غیبت]]
*[[آزمون یاران حضرت]]
*[[آس]]
*[[آسیب‌شناسی تربیتی مهدویت]]
*[[آشوب‌های جهانی]]
*[[آل اعین]]
*[[آمادگی برای غیبت]]
*[[آینده جهان و نظریه‌پردازان]]
*[[آیین جدید]]
*[[باب الله]]
*[[باب غیبت]]
*[[باب لد]]
*[[باب]]
*[[بابا فغانی شیرازی]]
*[[بابیه]]
*[[باد زرد]]
*[[باد سرخ]]
*[[باد سیاه]]
*[[باران بی‌موقع]]
*[[باران‌های فراوان]]
*[[بازرگانی در عصر ظهور]]
*[[بازوی حضرت]]
*[[باسط]]
*[[باسک]]
*[[باقریه]]
*[[باقطانی]]
*[[بانوی کنیزان]]
*[[باهله]]
*[[بتریه]]
*[[بحر العلوم]]
*[[بخش دوم:برشمردن دعاها و زیارات مربوط به امام عصر]]
رمضان در لغت مشتق از «رَمَض» به معنای شدّت حرارت، و حرارت سنگ که بر اثر حرارت خورشید به وجود آمده است و نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است که به دلیل سوزاندن گناهان به این نام، نامگذاری شده است. این ماه، ماهی است که روزه گرفتن در آن واجب است. در آیات و روایات فراوانی درباره ماه رمضان و آثار و فواید روزه‌داری و احکام آن بحث شده است. "ماه رمضان"، از ماه‌های بافضیلتی است که "شب قدر" در آن قرار دارد و قرآن در این شب نازل شده است. حضرت علی (ع) نیز در این ماه به شهادت رسیده است. در آخرین سال از غیبت حضرت مهدی (ع)، در این ماه رویدادهای عجیبی اتفاق خواهد افتاد.
مقدمه
ماه رمضان، ماه نهم از ماه‌های قمری، یکی از ماه‌های بافضیلت و ماه رحمت و آمرزش است که روزه گرفتن در آن بر مسلمانان واجب شده است. در روایات از آن به عنوان "شهر الله" یعنی ماه خدا یاد شده است[۱]. یکی از شب‌های بسیار مهم در این ماه، "شب قدر" است که بهتر از هزار ماه است و قرآن نیز در این شب نازل شده است. در نوزدهمین روز این ماه حضرت علی (ع) ضربت خوردند و در روز بیست و یکم به شهادت رسیدند. مسلمانان از چند روز به ماه رمضان مانده، خود را برای روزه‌داری و عبادت در این ماه آماده میکنند و مجالس دینی و مساجد و نمازهای جماعت رونق بیشتری دارد و فرصت خوبی برای انس با خدا و قرآن و توبه از گناهان است[۲].
معناشناسی
معنای لغوی
رمضان از ریشه "رمض" به معنای سوزاندن[۳]، گرم شدن سنگ و ریگ از شدت حرارت خورشید[۴] یا تیز و براق کردن شمشیر[۵] گرفته شده است[۶].
معنای اصطلاحی
مفسران و واژه‌شناسان با توجه به معانی یاد شده و در مواردی متأثر از برخی روایات[۷]، وجوه گوناگونی را برای نامگذاری این ماه به رمضان بیان کرده‌اند از جمله:
رمضان تنها ماهی است که در قرآن به صراحت نام آن آمده است و به سبب نزول قرآن و وجوبروزهداری در آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، تا جایی که شب قدر آن معادل هزار ماه دانسته شده است: ﴿لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ﴾[۱۴]. روایات فراوانی از معصومان (ع)، از این ماه با عنوان "شهر الله" یاد کرده[۱۵] و فضیلت‌های بسیاری برای آن برشمرده‌اند[۱۶].
قرآن در تنها یادکرد صریح از ماه رمضان، پس از بیان وجوب روزه و برخی احکام آن، از ماه رمضان به عنوان ماه نزول قرآن برای هدایتانسانها[۱۷] به بزرگی یاد شده و به روزه در آن فرمان می‌دهد: ﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾[۱۸] با توجه به این آیه و آیات ﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ﴾[۱۹].[۲۰] و نیز آیه ﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ﴾[۲۱]،[۲۲] شب قدر در این ماه قرار دارد. در برخی روایات به نزول دیگر کتاب‌های آسمانی در این ماه تصریح شده است[۲۳].
در باب فضیلت این ماه در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده که ایشان فرموده است: «ای مردم! شما در ماه رمضان به میهمانی خدادعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‌اید. در این ماه، نَفَس‌های شما تسبیح، خوابتان عبادت، عملتان مقبول و دعایتان مستجاب است»[۲۴].[۲۵]
روزه یکی از فروع دین اسلام و از مهم‌ترین مصادیق عبادت‌ها و واجبات است[۲۶]. از آنجا که با نازل شدن آیه﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾[۲۷]، روزه بر مسلمانانواجب شد، این آیه را آیه صوم نامیده‌اند[۲۸].
امام باقر (ع) فرمود: در میان ماه رمضان، شب جمعه و بیست و سوم، صدای جبرئیل شنیده خواهد شد. آن صدا نام حضرت مهدی (ع) و نام پدر ایشان را برده و در پی آن صدای شیطان بلند میشود که به سوی دشمنان حضرت فرا می‌‌خواند و مردم با این دو صدا امتحانی سخت خواهند شد و حق و باطل مشخص میشود[۳۵]. در روایتی از ظاهر شدن نشانه‌ای در ماه رمضان سخن گفته شده است. این نشانه ستونی از آتش است که از سوی مشرق در آسمان ظاهر خواهد شد. هرگاه چنین نشانه‌ای دیده شد، باید به اندازه یک سال آذوقه ذخیره نمود (زیرا غذا نایاب خواهد شد)[۳۶].[۳۷]
↑تحف العقول، ص ۴۱۹؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۹۲؛ کنز العمال، ج ۸، ص ۴۶۶.
↑برای نمونه نک: الکافی، ج ۴، ص ۶۵ - ۶۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۹۴ به بعد؛ الدر المنثور، ج ۱، ص ۱۸۳ ـ ۱۸۹.
↑﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ...﴾ «(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل.».. سوره بقره، آیه ۱۸۵.
↑«(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل. پس هر کس از شما این ماه را دریافت (و در سفر نبود)، باید (تمام) آن را روزه بگیرد و اگر بیمار یا در سفر بود، شماری از روزهایی دیگر (روزه بر او واجب است)؛ خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برایتان دشواری نمی‌خواهد و (می‌خواهد) تا شمار (روزه‌ها) را کامل کنید و تا خداوند را برای آنکه راهنمایی‌تان کرده است به بزرگی یاد کنید و باشد که سپاس گزارید» سوره بقره، آیه ۱۸۵.
↑«ما آن (قرآن) را در شب قدر فرو فرستادیم» سوره قدر، آیه ۱.
↑مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۸۷؛ روض الجنان، ج ۲۰، ص ۳۴۴.
↑«که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم» سوره دخان، آیه ۳.
↑جامع البیان، ج ۲۵، ص ۶۴؛ روض الجنان، ج ۱۷، ص ۲۰۲ - ۲۰۳.
↑الکافی، ج ۲، ص ۶۲۹؛ تهذیب، ج ۴، ص ۱۹۴؛ المعجم الکبیر، ج ۲۲، ص ۷۵.
↑﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾ «ای مؤمنان! روزه بر شما مقرّر شده است چنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۱۸۳.
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ماه‌های قمری است. رمضان از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: رمضان در قرآن - رمضان در فقه - رمضان در معارف و سیره سجادی - رمضان در معارف مهدویت - پرسش مرتبط ندارد
ملک‌محمدی، مهدی، مقاله «رمضان»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴
محققیان، رضا، مقاله «آیه صوم»، دانشنامه معاصر قرآن کریم
محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی
دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱
شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «رمضان»، دانشنامه صحیفه سجادیه
مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان
