بحث:آیه مودت: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «==نویسنده: آقای پوانزاب== *آیه مودت آیه‌ای که اجر رسالت پیامبر خاتم|پیامبر...» ایجاد کرد) |
(←مقدمه) |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
آیه مودت آیه‌ای که اجر [[رسالت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} را مودّت خویشاوندان آن حضرت بیان می‌کند: {{متن قرآن|قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>شوری، آیه ۲۳</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. | |||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
پس از [[نزول]] این [[آیه]]، وقتی از [[پیامبر خاتم|پیامبر]] پرسیدند مقصود از این [[قربی]] کیانند؟ فرمود: [[امام علی|علی]]، [[فاطمه زهرا|فاطمه]] و دو [[فرزندان]] او<ref>الدرّ المنثور، ج ۶ ص ۷، بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۳۰، احقاق الحق، ج ۱۴ ص ۱۰۶، فضائل الخمسة من الصحاح الستّه، ج ۱ ص۲۵۹</ref> [[مهرورزی]] نسبت به [[خاندان]] [[پیامبر]]{{صل}} و [[مودّت]] [[اهل بیت]]{{عم}}، هم تشکّر از زحمات [[پیامبر]]{{صل}} در ادای [[رسالت]] [[الهی]] و [[هدایت مردم]] به [[دین]] خداست، هم عامل [[گرایش]] به [[خوبی‌ها]] و [[فضیلت‌ها]] از طریق این الگوهای کمال است. [[اهل بیت]]، پیوسته به این [[آیه]] استناد می‌کردند، تا [[امّت]] را نسبت به ادای [[حق]] آنان یادآوری می‌کنند. [[پیامبر]] نیز فرموده است: [[فرزندان]] خود را با [[محبت]] [[خاندان]] من [[تربیت]] کنید: {{متن حدیث| أَدِّبُوا أولادکم علی حبّی وَ حُبُّ أَهْلِ بیتی وَ الْقُرْآنِ }}<ref>اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۴۱۳. در فصل نهم این کتاب به بحث حبّ اهل بیت نگاه کنید. نیز بحار الانوار، ج ۲۳ ص ۲۲۸</ref> این [[مودّت]]، مایۀ [[نجات]] [[انسان]] در [[آخرت]] و نشانۀ [[پاکی]] مولد و [[رحمت]] و [[لطف الهی]] به دوستداران این [[خاندان]] است. در اهمیّت آن همین بس که [[پاداش]] [[رنج‌ها]] و زحمات [[پیامبر]] در طول [[دعوت الهی]] خویش قرار داده شده و طبعا ثمرات آن هم به امّتی برمی‌گردد که چنین برخورد حقشناسانه‌ای نسبت به [[صاحب]] [[دعوت]] محمّدی دارند. [[مخالفان]] در همین [[آیه]] نیز نسبت به مدلول و مفهوم آن مناقشات و شبهاتی دارند تا از [[ارزش]] این منقبت بکاهند<ref>ر. ک: نفحات الأزهار، ج ۲۰ ص ۱۵۵</ref> بزرگترین ابراز [[مودّت]] نسبت به این [[خاندان]]، [[پذیرش رهبری]] و [[امامت]] آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و [[حجّت]] شمردن [[قول و فعل]] آنان است و وقتی [[مودّت]]، [[واجب]] [[الهی]] باشد، [[اطاعت]] نیز [[تکلیف الهی]] است و [[شایستگی]] و [[برتری]] همه‌جانبۀ آنان معیار [[لزوم]] این [[اطاعت]] است. پس [[آیۀ مودت]]، از پشتوانه‌ها و [[دلایل]] [[امامت]] [[ائمه]]{{عم}} نیز محسوب می‌شود، چون [[مودّت]]، تنها [[محبت]] قلبی نیست، بلکه [[فرمانبرداری]] محبّانه و [[اطاعت]] مطلق از [[مقام]] [[ولایت]] آنان است و تنها یک امر تشریفاتی و [[اخلاقی]] نیست، بلکه یک فریضۀ [[الهی]] است. [[امام باقر]]{{ع}} دربارۀ این [[آیه]] و [[مودّت]] ذی القربی می‌فرماید: {{متن حدیث|"هِيَ وَ اللَّهِ فَرِيضَةٌ مِنَ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ لِمُحَمَّدٍ {{صل}} فِي أَهْلِ بَيْتِهِ"}}<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۳۹</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref> | |||
== مقدمه == | |||
یکی از آیاتی که به اهل [[تدبّر]] کمک مى‌کند که مقصود [[قرآن]] از "[[ذوی‌القربی]]" را بفهمند، آیه‌ای است که در [[روز غدیر]]، درباره [[امام علی|امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} نازل شد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}}<ref>«اى پیامبر! آن‌چه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر انجام ندهى پیام خدا را نرسانده‌اى، و خدا تو را از [آسیب و گزند] مردم نگه مى‌‌دارد» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>. | |||
طبق [[احادیث صحیح]] [[متواتر]]، این [[آیه]] در [[روز غدیر خم]] نازل شده و [[رسول خدا]] {{صل}} را امر مى‌کند که [[امامت]] [[حضرت علی]] {{ع}} را در حضور [[عامه]] [[مسلمانان]]، اعلام و [[ابلاغ]] نماید. در این [[آیه]] [[خدای سبحان]]، [[ابلاغ]] [[امامت امیرالمؤمنین]] {{ع}} را مساوی با [[ابلاغ]] تمام [[رسالت الهی]] قرار داده است؛ چه اینکه [[آیه]] تأکید دارد که اگر [[رسول خدا]] {{صل}} [[امامت علی]] {{ع}} را [[تبلیغ]] نکند، [[رسالت]] [[خدای متعال]] را [[زمین]] نهاده است. چنانکه در آیۀ "مودت"{{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref> «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم اهل بیتم» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> و آیۀ "سبیل"{{متن قرآن|وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا}}<ref> «و به خاطر آور روزى را که ستم‌کار دست خود را از شدّت حسرت به دندان مى‌‌گزد و مى‌‌گوید: اى کاش با رسول خدا راهى برگزیده بودم! اى واى بر من، کاش فلان شخص گمراه را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یادآورى حق گمراه ساخت بعد از آن‌که حق برای من آشکار شده بود. و شیطان همیشه انسان را در لحظه‌های نیاز تنها مى‌‌گذارد» سوره فرقان، آیه ۲۷-۲۹.</ref>. | |||
[[دوستی اهل بیت]] {{عم}} [[اجر رسالت]] [[رسول خدا]] {{صل}} و معادل آن و نیز راه رسیدن به [[خدای متعال]]، قرار داده شده است. پس [[دوستی]] آنان و [[راه خدا]]، یکی است؛ چنانکه [[دوستی]] با غیر ایشان، روی گرداندن از [[راه خدا]] و [[رسول]] و موجب [[حسرت]] و [[تأسف]] [[ظالم]] در [[روز قیامت]] است؛ حسرتی که دیگر سودی به حالش نمى‌بخشد. | |||
همچنین بنا بر [[روایات]] صحیح و [[متواتر]] نزد [[مسلمانان]] و [[اجماع]] علمای [[اسلام]]، ذوی القربی =[[نزدیکان]] [[پیامبر]] {{صل}}] عبارت‌اند از: [[علی]]، [[فاطمه]]، [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}}. [[علامه امینی]] در کتاب [[شریف]] [[الغدیر]] مى‌نویسد: [[احمد]] در المناقب و [[ابن منذر]] و [[ابن ابی حاتم]] و [[طبرانی]] و [[ابن مردویه]] و واحدی و [[ثعلبی]] و [[ابونعیم]] و [[بغوی]]، در کتاب تفسیرش، و [[ابن مغازلی]] در المناقب، همگی به اسناد خودشان از [[ابن عباس]] [[نقل]] کرده‌اند: وقتی این [[آیه]] نازل شد، به [[پیامبر]]] گفتند: ای [[رسول خدا]]! این نزدیکانی که [[دوست داشتن]] آنان بر ما [[واجب]] شده چه کسانی هستند؟ فرمود: [[علی]]، [[فاطمه]] و دو پسرشان<ref>برای تفصیل بیشتر ر. ک: الغدیر؛ ج۲، ص۳۰۶ و بعد از آن.</ref>. | |||
شایان ذکر است که [[اجر]] مذکور در [[آیه]]، مثل اجرهایی که [[مردم]] در مقابل خدمات به یکدیگر مى‌دهند، نیست؛ بلکه این [[اجر]] به معنای نتیجه و ثمره است؛ چه اینکه [[اجر]] [[کشاورزی]] که کشت مى‌کند و باغبانی که درخت مى‌کارد و آن را [[رشد]] مىدهد، همان میوه و محصولی است که از آن کشت به دست مى‌آورد؛ در واقع نتیجه مورد [[انتظار]] از هر کوشش و عملی، [[اجر]] واقعی انجام دهنده آن است. [[اجر]] مذکور در [[آیه]]، نیز به این معناست، چنانکه معنای [[سبیل]] (راه) هم بر این مفهوم دلالت مى‌کند. بنابراین مقصود از [[اجر رسالت]] در آیۀ "مودت"{{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref> «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم [اهل بیتم]» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> این است: [[مؤمنان]]، [[دعوت]] [[رسول خدا]] {{صل}} را مبنی بر پیمودن [[راه خدا]] و [[ثبات]] قدم در آن، که فقط از رهگذر [[تبعیت]] و [[اطاعت از اهل بیت]] {{عم}} حاصل خواهد شد، [[اجابت]] کنند تا تلاش‌های [[رسول خدا]] {{صل}} ثمر دهد و به نتیجه برسد و [[عدل]]، در سراسر [[زمین]] برپا شده و [[هدایت الهی]] انتشار یابد، و وعده‌های [[خدای متعال]] محقق گردد؛ آنجا که فرمود: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ}}<ref>«خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده‌اند وعده مىدهد که قطعاً آنان را حکمران روى زمین خواهد کرد» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ}}<ref>«و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها، ایمان مى‌‌آوردند و تقوا پیشه مى‌‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها مى‌‌گشودیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«او کسى است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref>. | |||
این وعده‌ها و پیامدها، همگی ثمرات و نتایج زحمات و کوشش‌های [[رسول خدا]] {{صل}} در [[زندگی دنیوی]] است؛ اما ثمره [[رسالت]] او در [[آخرت]]، اینگونه خواهد بود: {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ عَلِيمًا}}<ref>«و کسى که خدا و پیامبر را اطاعت کند، [در روز رستاخیز،] همنشین کسانى از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده و اینان نیک رفیقانى هستند، این موهبتى از ناحیه خداست. و کافى است که او، [از حالِ بندگان، و نیات و اعمالشان] آگاه است» سوره نساء، آیه ۶۹-۷۰.</ref>. | |||
از آنجا که سود و [[منافع]] این [[اجر]]، به خود [[مؤمنان]] بازمى‌گردد، نه به شخص [[رسول اکرم]] {{صل}}، [[قرآن]] تأکید مى‌کند که این [[اجر]]، از نوع پاداش‌هایی نیست که [[مردم]] به آن خو گرفته‌اند و [[منفعت]] آن به خود اجیر بازمى‌گردد. [[پیامبر]] {{صل}} برای [[رسالت]] خویش چنین اجری نمى‌خواهد: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ}}<ref>«بگو: در برابر این [رسالت و تبلیغ]، پاداشى از شما نمى‌‌طلبم، این [رسالت]، چیزى جز یک یادآورى براى جهانیان نیست» سوره انعام، آیه ۹۰.</ref>. | |||
همچنین [[خدای متعال]] برای [[تفسیر]] و توضیح این نوع [[اجر]] که [[رسول خدا]] از خواستن آن از [[مردم]] ابا کرده است، مى‌فرماید: {{متن قرآن|أَمْ تَسْأَلُهُمْ أَجْرًا فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ}}<ref>«آیا تو از آنان پاداشى مى‌‌طلبى که در زیر بار گران آن قرار دارند؟!» سوره طور، آیه ۴۰.</ref>. | |||
[[منفعت]] این [[پاداش]] و [[اجر]] به خود [[مردم]] بازمى‌گردد که با پیمودن راه اهل [[بیت]] [[رسول خدا]] پس از [[رسول خدا]] [[سعادت دنیوی]] و [[اخروی]] خود را تضمین مى‌کنند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[امامت در قرآن (کتاب)|امامت در قرآن]]، ص ۸۷-۹۲</ref>. | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۶
آیه مودت آیه‌ای که اجر رسالت پیامبر خدا(ص) را مودّت خویشاوندان آن حضرت بیان می‌کند: ﴿قُل لّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۱][۲].
مقدمه
پس از نزول این آیه، وقتی از پیامبر پرسیدند مقصود از این قربی کیانند؟ فرمود: علی، فاطمه و دو فرزندان او[۳] مهرورزی نسبت به خاندان پیامبر(ص) و مودّت اهل بیت(ع)، هم تشکّر از زحمات پیامبر(ص) در ادای رسالت الهی و هدایت مردم به دین خداست، هم عامل گرایش به خوبی‌ها و فضیلت‌ها از طریق این الگوهای کمال است. اهل بیت، پیوسته به این آیه استناد می‌کردند، تا امّت را نسبت به ادای حق آنان یادآوری می‌کنند. پیامبر نیز فرموده است: فرزندان خود را با محبت خاندان من تربیت کنید: « أَدِّبُوا أولادکم علی حبّی وَ حُبُّ أَهْلِ بیتی وَ الْقُرْآنِ »[۴] این مودّت، مایۀ نجات انسان در آخرت و نشانۀ پاکی مولد و رحمت و لطف الهی به دوستداران این خاندان است. در اهمیّت آن همین بس که پاداش رنج‌ها و زحمات پیامبر در طول دعوت الهی خویش قرار داده شده و طبعا ثمرات آن هم به امّتی برمی‌گردد که چنین برخورد حقشناسانه‌ای نسبت به صاحب دعوت محمّدی دارند. مخالفان در همین آیه نیز نسبت به مدلول و مفهوم آن مناقشات و شبهاتی دارند تا از ارزش این منقبت بکاهند[۵] بزرگترین ابراز مودّت نسبت به این خاندان، پذیرش رهبری و امامت آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و حجّت شمردن قول و فعل آنان است و وقتی مودّت، واجب الهی باشد، اطاعت نیز تکلیف الهی است و شایستگی و برتری همه‌جانبۀ آنان معیار لزوم این اطاعت است. پس آیۀ مودت، از پشتوانه‌ها و دلایل امامت ائمه(ع) نیز محسوب می‌شود، چون مودّت، تنها محبت قلبی نیست، بلکه فرمانبرداری محبّانه و اطاعت مطلق از مقام ولایت آنان است و تنها یک امر تشریفاتی و اخلاقی نیست، بلکه یک فریضۀ الهی است. امام باقر(ع) دربارۀ این آیه و مودّت ذی القربی می‌فرماید: «"هِيَ وَ اللَّهِ فَرِيضَةٌ مِنَ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ لِمُحَمَّدٍ (ص) فِي أَهْلِ بَيْتِهِ"»[۶][۷]
مقدمه
یکی از آیاتی که به اهل تدبّر کمک مى‌کند که مقصود قرآن از "ذوی‌القربی" را بفهمند، آیه‌ای است که در روز غدیر، درباره امیرالمؤمنین علی (ع) نازل شد: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ﴾[۸].
طبق احادیث صحیح متواتر، این آیه در روز غدیر خم نازل شده و رسول خدا (ص) را امر مى‌کند که امامت حضرت علی (ع) را در حضور عامه مسلمانان، اعلام و ابلاغ نماید. در این آیه خدای سبحان، ابلاغ امامت امیرالمؤمنین (ع) را مساوی با ابلاغ تمام رسالت الهی قرار داده است؛ چه اینکه آیه تأکید دارد که اگر رسول خدا (ص) امامت علی (ع) را تبلیغ نکند، رسالت خدای متعال را زمین نهاده است. چنانکه در آیۀ "مودت"﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۹] و آیۀ "سبیل"﴿وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا﴾[۱۰].
دوستی اهل بیت (ع) اجر رسالت رسول خدا (ص) و معادل آن و نیز راه رسیدن به خدای متعال، قرار داده شده است. پس دوستی آنان و راه خدا، یکی است؛ چنانکه دوستی با غیر ایشان، روی گرداندن از راه خدا و رسول و موجب حسرت و تأسف ظالم در روز قیامت است؛ حسرتی که دیگر سودی به حالش نمى‌بخشد.
همچنین بنا بر روایات صحیح و متواتر نزد مسلمانان و اجماع علمای اسلام، ذوی القربی =نزدیکان پیامبر (ص)] عبارت‌اند از: علی، فاطمه، حسن و حسین (ع). علامه امینی در کتاب شریف الغدیر مى‌نویسد: احمد در المناقب و ابن منذر و ابن ابی حاتم و طبرانی و ابن مردویه و واحدی و ثعلبی و ابونعیم و بغوی، در کتاب تفسیرش، و ابن مغازلی در المناقب، همگی به اسناد خودشان از ابن عباس نقل کرده‌اند: وقتی این آیه نازل شد، به پیامبر] گفتند: ای رسول خدا! این نزدیکانی که دوست داشتن آنان بر ما واجب شده چه کسانی هستند؟ فرمود: علی، فاطمه و دو پسرشان[۱۱].
شایان ذکر است که اجر مذکور در آیه، مثل اجرهایی که مردم در مقابل خدمات به یکدیگر مى‌دهند، نیست؛ بلکه این اجر به معنای نتیجه و ثمره است؛ چه اینکه اجر کشاورزی که کشت مى‌کند و باغبانی که درخت مى‌کارد و آن را رشد مىدهد، همان میوه و محصولی است که از آن کشت به دست مى‌آورد؛ در واقع نتیجه مورد انتظار از هر کوشش و عملی، اجر واقعی انجام دهنده آن است. اجر مذکور در آیه، نیز به این معناست، چنانکه معنای سبیل (راه) هم بر این مفهوم دلالت مى‌کند. بنابراین مقصود از اجر رسالت در آیۀ "مودت"﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۱۲] این است: مؤمنان، دعوت رسول خدا (ص) را مبنی بر پیمودن راه خدا و ثبات قدم در آن، که فقط از رهگذر تبعیت و اطاعت از اهل بیت (ع) حاصل خواهد شد، اجابت کنند تا تلاش‌های رسول خدا (ص) ثمر دهد و به نتیجه برسد و عدل، در سراسر زمین برپا شده و هدایت الهی انتشار یابد، و وعده‌های خدای متعال محقق گردد؛ آنجا که فرمود: ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ﴾[۱۳]، ﴿وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ﴾[۱۴]، ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ﴾[۱۵].
این وعده‌ها و پیامدها، همگی ثمرات و نتایج زحمات و کوشش‌های رسول خدا (ص) در زندگی دنیوی است؛ اما ثمره رسالت او در آخرت، اینگونه خواهد بود: ﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ عَلِيمًا﴾[۱۶].
از آنجا که سود و منافع این اجر، به خود مؤمنان بازمى‌گردد، نه به شخص رسول اکرم (ص)، قرآن تأکید مى‌کند که این اجر، از نوع پاداش‌هایی نیست که مردم به آن خو گرفته‌اند و منفعت آن به خود اجیر بازمى‌گردد. پیامبر (ص) برای رسالت خویش چنین اجری نمى‌خواهد: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ﴾[۱۷].
همچنین خدای متعال برای تفسیر و توضیح این نوع اجر که رسول خدا از خواستن آن از مردم ابا کرده است، مى‌فرماید: ﴿أَمْ تَسْأَلُهُمْ أَجْرًا فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ﴾[۱۸].
منفعت این پاداش و اجر به خود مردم بازمى‌گردد که با پیمودن راه اهل بیت رسول خدا پس از رسول خدا سعادت دنیوی و اخروی خود را تضمین مى‌کنند[۱۹].
پانویس
- ↑ شوری، آیه ۲۳
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ الدرّ المنثور، ج ۶ ص ۷، بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۳۰، احقاق الحق، ج ۱۴ ص ۱۰۶، فضائل الخمسة من الصحاح الستّه، ج ۱ ص۲۵۹
- ↑ اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۴۱۳. در فصل نهم این کتاب به بحث حبّ اهل بیت نگاه کنید. نیز بحار الانوار، ج ۲۳ ص ۲۲۸
- ↑ ر. ک: نفحات الأزهار، ج ۲۰ ص ۱۵۵
- ↑ بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۳۹
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸.
- ↑ «اى پیامبر! آن‌چه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر انجام ندهى پیام خدا را نرسانده‌اى، و خدا تو را از [آسیب و گزند] مردم نگه مى‌‌دارد» سوره مائده، آیه ۶۷.
- ↑ «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم اهل بیتم» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ «و به خاطر آور روزى را که ستم‌کار دست خود را از شدّت حسرت به دندان مى‌‌گزد و مى‌‌گوید: اى کاش با رسول خدا راهى برگزیده بودم! اى واى بر من، کاش فلان شخص گمراه را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یادآورى حق گمراه ساخت بعد از آن‌که حق برای من آشکار شده بود. و شیطان همیشه انسان را در لحظه‌های نیاز تنها مى‌‌گذارد» سوره فرقان، آیه ۲۷-۲۹.
- ↑ برای تفصیل بیشتر ر. ک: الغدیر؛ ج۲، ص۳۰۶ و بعد از آن.
- ↑ «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم [اهل بیتم]» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ «خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده‌اند وعده مىدهد که قطعاً آنان را حکمران روى زمین خواهد کرد» سوره نور، آیه ۵۵.
- ↑ «و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها، ایمان مى‌‌آوردند و تقوا پیشه مى‌‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها مى‌‌گشودیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.
- ↑ «او کسى است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند» سوره توبه، آیه ۳۳.
- ↑ «و کسى که خدا و پیامبر را اطاعت کند، [در روز رستاخیز،] همنشین کسانى از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده و اینان نیک رفیقانى هستند، این موهبتى از ناحیه خداست. و کافى است که او، [از حالِ بندگان، و نیات و اعمالشان] آگاه است» سوره نساء، آیه ۶۹-۷۰.
- ↑ «بگو: در برابر این [رسالت و تبلیغ]، پاداشى از شما نمى‌‌طلبم، این [رسالت]، چیزى جز یک یادآورى براى جهانیان نیست» سوره انعام، آیه ۹۰.
- ↑ «آیا تو از آنان پاداشى مى‌‌طلبى که در زیر بار گران آن قرار دارند؟!» سوره طور، آیه ۴۰.
- ↑ اراکی، محسن، امامت در قرآن، ص ۸۷-۹۲