اَبدال در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مهدویت}}
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اَبدال]]''' است. "'''اَبدال'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| موضوع مرتبط = اَبدال
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اَبدال در حدیث]] - [[اَبدال در تاریخ اسلامی]] - [[اَبدال در معارف مهدویت]] - [[اَبدال در معارف و سیره رضوی]]</div>
| عنوان مدخل = اَبدال
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اَبدال (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| مداخل مرتبط = [[اَبدال در معارف و سیره رضوی]] - [[اَبدال در معارف مهدویت]] - [[اَبدال در عرفان اسلامی]]
| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
}}


'''اَبدال''' نام تعدادی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.
'''اَبدال''' به معنای [[جانشینان]]، عده‌ای از [[بندگان]] [[خالص]] [[خداوند]] هستند که [[زمین]] از وجود آنها خالی نمی‌شود و در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند. اینان دارای نیت‌های [[پاک]] و و سخاوتمند بوده و [[راهبان]] شب و شیران روز هستند.


==مقدمه==
== معناشناسی ==  
*"أبدال" جمع "بدل" یا "بدیل"، عده‏‌ای معلوم از شایستگان و خاصان [[خدا]] هستند که گویند: هیچ‏گاه [[زمین]] از آنان خالی نباشد و [[جهان]] بدیشان برپا است و آن‏گاه که یکی از آنان بمیرد، خدای سبحانه و تعالی دیگری را به جای او برانگیزد<ref>ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵</ref>، تا آن شمار- که به قولی هفت و به قولی هفتاد است- همواره کامل بماند<ref>  علی اکبر دهخدا، لغت‏نامه، ابدال</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.
[[اَبدال]]" به معنای [[جانشینان]] است، ابدال، عده‌ای معدود از صلحا و [[نیکان]] و [[بندگان]] [[خالص]] [[خداوند]] هستند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گفته شده [[زمین]] از وجود آنها خالی نمی‌شود<ref>دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ابدال.</ref>. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از [[یاران حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۵۶-۵۹.</ref>.
*برخی نیز گفته‌‏اند: آنان، گروهی‌‏اند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی به وسیله آن‏ها [[دین]] را برپا نگه می‌‏دارد و روزی را نازل می‏‌کند. [[چهل]] نفر از ایشان در [[شام]] و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از [[دنیا]] برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار می‌‏گیرد<ref>  خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>.
*سبب این‏که "[[ابدال]]" نامیده شده‌‏اند، همین است که چون یکی از [[دنیا]] رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد<ref>  طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>..
*در [[روایات اسلامی]] آمده است: ایشان گروهی از [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در [[شام]] هستند <ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹</ref> و [[هنگام ظهور]] آن حضرت، خود را به [[مکه]] رسانده با ایشان [[بیعت]] می‏‌کنند. البته در برخی [[روایات]]، "[[ابدال]]" همان [[اوصیا]] معرفی شده‏‌اند. از [[خالد بن هیثم فارسی]] [[نقل]] شده است که به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کرد: "[[مردم]] [[اعتقاد]] دارند که بر روی [[زمین]] ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست می‌‏گویند. [[ابدال]] همان [[اوصیا]] هستند که [[خداوند]] سبحانه و تعالی ایشان را بدل [[پیامبران]] قرار داد؛ وقتی که [[نبوت]] با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به پایان رسید.
*درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان [[راهبان]] شب و شیران روز هستند. دل‏هایشان چون فولاد سخت است که میان [[رکن و مقام]]، با آخرین [[ذخیره الهی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[بیعت]] می‌‏کنند<ref>{{عربی|" صَدَقُوا الْأَبْدَالُ‏ هُمُ‏ الْأَوْصِيَاءُ جَعَلَهُمُ‏ اللَّهُ‏ فِي‏ الْأَرْضِ‏ بَدَلَ‏ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رَفَعَ‏ الْأَنْبِيَاءَ وَ خَتَمَ‏ بِمُحَمَّد‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۳۷</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.
== ابدال در موعودنامه ==
*جمع بَدل یا بدیل به‌معنای [[جانشینان]] است. این تعبیر را در مورد جمعی از [[بندگان]] [[صالح]] [[خدا]] به کار می‌برند که در میان [[اولیاء]]، دارای مرتبتی مخصوص بوده‌اند، و می‌گویند: [[جهان]] از وجود آنها خالی نمی‌ماند، و چون یکی از آنها بمیرد، [[خداوند]] دیگری را جایگزین وی می‌سازد.
* دهخدا گفته: "[[ابدال]]، عده‌ای معدود از صلحا و [[نیکان]] و [[بندگان]] [[خالص]] خدایند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گویند: [[زمین]] از وجود آنها خالی نمی‌شود و [[جهان]] بدیشان برپا است و چون یکی از آنها بمیرد، [[خدای تعالی]] دیگری را به جای او برانگیزد، این [[قوم]] بدان‌چه خدای از رازها در حرکات و منازلِ کواکب نهاده، عارفند".
*در [[وصف]] آنان آمده که آنان کسانی‌اند که دارای نیت‌های [[پاک]] و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی [[مسلمانان]] بپردازند، و آنان معدن و منشأ [[برکات]] و خیرات زمین‌اند و چون یکی از آنان برود، دیگری جایگزین او گردد<ref>کنز العمال، ج ۱۲، ص ۱۸۸. </ref>. [[ابدال]] در [[روایات]] [[عامه]] از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان، مختلف آمده که در بعضی [[احادیث]]، سی و در برخی [[چهل]] و در برخی دیگر شصت ذکر شده، چنان‌که در بعضی از آنها آمده که آنان در شام‌اند و در بعضی [[عراق]] و [[شام]] و در برخی [[یمن]] ذکر شده است<ref>همان. </ref>.
* و اما در [[روایات]] معتبره [[شیعه]] از [[ابدال]] ذکری نشده. فقط‍‌ از [[خالد بن هیثم فارسی]] که از حیث [[وثاقت]] [[مجهول الحال]] است آمده که وی از [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} پرسید: [[مردم]] بر این عقیده‌اند که در [[زمین]]، ابدالی وجود دارند، این‌ها کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند. [[ابدال]] اوصیایند که [[خداوند]] چون [[انبیاء]] را از [[زمین]] برداشت، این‌ها را بدل آنها قرار داد<ref>سفینة البحار، ماده بدل. </ref>. در مجمع البحرین آمده که [[ابدال]] قومی باشند که [[خداوند]]، [[زمین]] را به وجود آنها استوار دارد و آنها هفتاد نفرند. [[چهل]] تن آنها در [[شام]] و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آنها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید<ref>مجمع البحرین، ماده بدل. </ref>.
*در [[بحارالانوار]] نیز آمده است که: از [[یاران]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در [[شام]] هستند که [[هنگام ظهور]] حضرت، خود را به [[مکه]] می‌رسانند و با آن حضرت [[بیعت]] می‌کنند<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷. </ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳</ref>.


==ابدال در فرهنگنامه آخرالزمان==
== مصادیق ==
[[أبدال]] از نظر لغت جمع بدل است و بدل به معنای جایگزین و [[جانشین]] می‌باشد. درباره اینکه [[ابدال]] چه کسانی هستند و چرا به این اسم نامیده شده‌اند و خصوصیات آنان چیست، [[روایات]] گوناگونی وارد شده است.  
در مورد اینکه واژۀ ابدال در مورد چه کسانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد [[اختلاف]] وجود دارد:
شخصی از [[امام رضا]]{{ع}} پرسید: [[مردم]] معتقدند که گروهی به نام [[ابدال]] بر روی [[زمین]] وجود دارند، اینها چه کسانی هستند؟ [[حضرت]] فرمود: [[ابدال]] اوصیایی هستند که وقتی [[خداوند]] [[انبیاء]] را از روی [[زمین]] برداشت، آنها را بدل و [[جانشین]] ایشان قرار داد<ref>موعود نامه: ماده ابدال.</ref>.
# '''مراد یاران امام عصر در [[شام]] هستند:''' براساس برخی از [[احادیث]] عده‌ای قائل شده‌اند ابدال [[یاران]] باوفای [[حضرت مهدی]]{{ع}} هستند که در شام و هنگام ظهور حضرت، خود را به [[مکه]] رسانده و با آن حضرت [[بیعت]] می‌کنند<ref>الامین، محسن، المجالس السنیه، جزء ۵، ص۶۹۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص۳۴۷ و ۳۳۴.</ref> [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار [[اهل]] [[بدر]] با [[قائم]] بین [[رکن و مقام]] [[بیعت]] می‌کنند که در بین آنان [[نجبا]] از [[اهل مصر]] و ابدال از [[اهل شام]] و [[اخیار]] از [[اهل عراق]] هستند"<ref>{{متن حدیث|یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰.</ref> و [[حضرت علی]]{{ع}} نیز در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی می‌فرمایند<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ماده عصب.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۱۱۵.</ref>
# '''جانشینان [[انبیای الهی]] هستند:''' "خالد بن هیثم فارسی" گوید: به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کردم: [[مردم]] [[گمان]] دارند که در روی [[زمین]] گروهی به نام [[ابدال]] وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمود: "راست گفتند. منظور از ابدال همان [[اوصیا]] و [[جانشینان]] هستند که [[خداوند]] پس از [[مرگ]] و رحلت هر [[پیامبری]] آنها را بدل و [[جانشین]] او قرار می‌دهد، تا اینکه به [[حضرت محمد]]{{صل}} آنها را خاتمه داد"<ref>قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص۱۵۱، ص۱۵۱.</ref>  


[[ابدال]] گروهی شایسته‌اند که هیچ‌گاه [[دنیا]] از وجود آنها خالی نخواهد بود. تعداد ایشان هفتاد نفر است، که [[چهل]] نفر ایشان [[اهل شام]] و سی نفر آنها از جاهای دیگرند. هرگاه یکی از آنها فوت کند، شخص دیگری جایگزین او خواهد شد<ref>مجمع البحرین، ماده بدل.</ref>.
از دیگر [[روایات]] نیز به دست می‌آید منظور از ابدال، [[امامان معصوم]]{{ع}} هستند و نیز احتمال دارد، یاران خاص [[امامان]]{{ع}} باشند<ref>قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.</ref>، لکن باید توجه داشت براساس برخی قرائن مراد از ابدال غیر از [[ائمه]]{{ع}} هستند، مانند اینکه در دعای ام داوود از [[امام صادق]]{{ع}} که در نیمه [[رجب]] خوانده می‌‌شود، ابدال غیر از امامان دانسته شده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّیَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِینَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ أَجْزَلِ کَرَامَاتِکَ}}<ref>قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۲۶۴.</ref> و یا اینکه در برخی روایات، گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزء ابدال شمرده خواهد شد<ref>دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار، ج۲، ص۸۴.</ref> و یا در پاسخ اینکه ابدال از کجا به این مرتبه رسیده‌اند؟ گفته شده: به وسیله [[جود]] و [[سخا]] و [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] [[مسلمانان]]<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص۲۲۴.</ref>، همه اینها دلالت دارد که ابدال، غیر از [[معصومان]]{{ع}} هستند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص۱۵۱.</ref>.
مردی از عسقلان از جانب [[الیاس]] [[نبی]]{{ع}} پرسید: [[ابدال]] چند نفرند؟ [[حضرت]] فرمود شصت نفر که پنجاه نفر آنها از منطقه «عریش» در [[مصر]] تا کناره‌های [[فرات]] هستند، دو نفر از [[ناحیه]] «مصیصه» و یک نفر از «عسقلان» و هفت نفر هم از شهرهای دیگر؛ زمانی که یکی از آنها از [[دنیا]] برود [[خداوند]] شخص دیگری را به جای او بگمارد. [[خداوند]] [[بلاها]] را از [[مردم]] به واسطه ایشان دفع می‌کند و به واسطه ایشان [[باران]] نازل می‌کند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۰ و بحار الانوار: ج ۱۳، ص ۴۰۲.</ref>.
[[حضرت الیاس]]{{ع}} یکی از [[پیامبران بنی‌اسرائیل]] است که همراه [[حضرت خضر]]{{ع}} [[آب]] حیات خورد و [[زندگی]] او طولانی گشت و تا [[قیامت]] زنده خواهد بود. [[حضرت الیاس]] و [[حضرت خضر]]{{عم}} جزو کسانی هستند که در [[غیبت کبری]] مرتباً [[خدمت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} می‌رسند و این دو [[پیامبر الهی]] جزو [[اوتاد]] و از [[یاوران]] خاص [[امام]]{{ع}} می‌باشند. نام [[الیاس]]{{ع}} در [[قرآن]] نیز آمده است<ref>انعام / ۸۵: {{متن قرآن|وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ... وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ}} (و به او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم... و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را (نیز)؛ آنان همه از شایستگان بودند)؛ و صافات / ۱۲۳: {{متن قرآن|وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ}} (و نیز الیاس از پیامبران بود).</ref> و طبق برخی [[روایات]] جناب [[خضر]]{{ع}} [[مأمور]] رسیدگی به امور درماندگان در خشکی است و جناب [[الیاس]]{{ع}} [[یاری]] درماندگان در دریاها را به عهده دارد، و ایشان هر سال در روز [[عرفه]] با هم [[دیدار]] می‌کنند. داستان‌هایی از [[ملاقات]] [[حضرت الیاس]] با [[مردم]] [[نقل]] شده است<ref>لغت نامه دهخدا: ماده الیاس و سفینة‌البحار: ماده قطب و موعود نامه: ص ۱۱۷.</ref>.  


کفعمی در حاشیه کتاب مصباح می‌فرماید: [[زمین]] هیچگاه از «[[قطب]]» خالی نمی‌شود، همچنین از چهار نفر «[[اوتاد]]» و [[چهل]] نفر «[[ابدال]]» و هفتاد نفر «نجیب» و سیصد و شصت نفر «[[صالح]]»، که [[قطب]] همان [[حضرت مهدی]]{{ع}} است و [[اوتاد]] کمتر از چهار نفر نمی‌باشند چون [[جهان]] بسان خیمه‌ای است که [[امام مهدی]]{{ع}} ([[قطب]]) مانند عمود و ستون آن [[خیمه]] است و آن چهار [[اوتاد]] چون طناب‌های آن خیمه‌اند (که برپایی [[خیمه]] به ستون و طناب‌های آن است) و گاهی اوقات [[اوتاد]] بیش از چهار نفر می‌شوند، [[ابدال]] بیشتر از [[چهل]] نفر و [[نجباء]] از هفتاد نفر بیشتر و [[صالحین]] از سیصد و شصت نفر فزون‌تر می‌شوند؛ و ظاهراً [[خضر]] و [[الیاس]]{{عم}} از [[اوتاد]] هستند که متصل به دایره [[قطب]] هستند. [[اوتاد]] کسانی‌اند که چشم بر هم زدنی از خدای خود غافل نمی‌شوند و از [[مال]] [[دنیا]] فقط به مقدار نیازشان می‌اندوزند و لغزش‌هایی که از [[بشر]] سر می‌زند، از آنان صادر نمی‌شود و لازم نیست که آنان [[معصوم]] بوده باشند، اما [[قطب]] که [[حضرت مهدی]]{{ع}} است باید [[معصوم]] باشد<ref>یعنی امام باید نه در گذشته و نه در حال و نه در آینده گناهی مرتکب شده باشد ولی این خصوصیت در اوتاد شرط نیست و شرایط زمان حالشان مورد نظر است.</ref>.
== ویژگی‌های [[ابدال]] ==
از روایاتی که در مورد ابدال وارد شده است چندین نکته استفاده می‌‌شود:
# '''در صورت فوت یکی از ابدال فرد دیگری جایگزین او می‌‌شود'''. سبب نامگذاری"ابدال" نیز همین است که مانند بدل یکدیگر هستند و چون یکی از [[دنیا]] رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج ۵، ص۳۱۹</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱.</ref>
# '''[[خلق]] و خو و ویژگی‌های اخلاقی:''' در وصف ابدال آمده که آنان دارای نیت‌های [[پاک]] و طبع سخی و [[خوی]] نیک‌اند و همواره به [[خیرخواهی]] [[مسلمانان]] بپردازند. آنان [[معدن]] و منشأ [[برکات]] و [[خیرات]] زمین‌اند<ref>متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج ۱۲، ص۱۸۸.</ref> درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان [[راهبان]] شب و شیران روز هستند. دل‏هایشان چون فولاد سخت است که میان [[رکن و مقام]]، با آخرین ذخیره الهی [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[بیعت]] می‌‏کنند<ref>{{متن حدیث|صَدَقُوا الْأَبْدَالُ‏ هُمُ‏ الْأَوْصِیَاءُ جَعَلَهُمُ‏ اللَّهُ‏ فِی‏ الْأَرْضِ‏ بَدَلَ‏ الْأَنْبِیَاءِ إِذَا رَفَعَ‏ الْأَنْبِیَاءَ وَ خَتَمَ‏ بِمُحَمَّد‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، الاحتجاج، ج ۲، ص۴۳۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۳۱-۳۲؛ [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳.</ref>
# '''گروهی از [[بانوان]] جزء ابدال‌اند:''' در برخی [[روایات]] نیز، عده‌ای از [[زنان]] را جزو ابدال شمرده‌اند<ref>دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار ج ۱، ص۱۱۹.</ref>.
# '''شمار ابدال:''' ابدال از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان مورد [[اختلاف]] است. در بعضی از [[احادیث]]، سی و در برخی چهل و در برخی دیگر شصت نفر ذکر شده است. [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: "[[صاحب الزمان]]{{ع}} را به ناچار غیبتی است و در آن [[غیبت]]، [[قدرت]] و قوت برای او لازم است که در آن [[زمان]] به وسیله سی نفر از همراهانش از [[وحشت]] و تنهایی بیرون می‌آید، که با تعداد ابدال کاملاً سازگار است"<ref>{{متن حدیث|لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ لَا بُدَّ فِی عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّةٍ وَ مَا بِثَلَاثِینَ مِنْ وَحْشَةٍ}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص۱۵۳.</ref> و یا گفته شده: [[ابدال]] قومی هستند که [[خداوند]]، [[زمین]] را به وجود آنها [[استوار]] دارد و آنها هفتاد نفرند. چهل تن آنها در [[شام]] و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آنها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، مادة(بدل).</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای| تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۳؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص۱۵۱؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۵۶-۵۹.</ref>


در [[حدیثی]] آمده که [[بهترین]] [[مردم]] کسانی‌اند که [[یاری]] [[مهدی]]{{ع}} می‌کنند و با او [[بیعت]] می‌کنند و آنان [[اهل کوفه]] و [[یمن]] و [[ابدال شام]] هستند، پیشاپیش آنان [[جبرئیل]] و در پی آنان [[میکائیل]] است... <ref>ملاحم: ص ۶۸.</ref>.
== پرسش مستقیم ==
در روایتی [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمود: به اهالی [[شام]] [[ناسزا]] نگویید: زیرا گروهی از [[ابدال]] در سرزمین [[شام]] هستند؛ بلکه [[ستمگران]] این منطقه را [[لعنت]] کنید<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۳۸۳.</ref>.
[[ابدال]] از [[اوتاد]] مقامشان پایین‌تر است و گاهی [[غفلت]] می‌کنند، ولی با [[یاد خدا]] آن را جبران کرده و عمداً خطایی مرتکب نمی‌شوند.
[[نجباء]] نسبت به [[ابدال]] در رتبه‌ای پایین‌تر قرار دارند؛ و [[صالحین]] پرهیزگارانی هستند [[عادل]]، که گاهی [[گناه]] هم از ایشان دیده می‌شود، [[خداوند]] در [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُمْ مُبْصِرُونَ}}<ref>«بی‌گمان پرهیزگاران چون دمدمه‌ای از شیطان به ایشان رسد (از خداوند) یاد می‌کنند و ناگاه دیده‌ور می‌شوند» سوره اعراف، آیه ۲۰۱.</ref>.
 
هرگاه یک نفر از چهار [[اوتاد]] از [[دنیا]] برود، یکی از [[ابدال]] جایگزین او می‌شود و زمانی که یک نفر از [[ابدال]] کاسته شود، یکی از [[صالحین]] به جای او خواهد آمد و چون یک نفر از [[صالحین]] کم شود، یک نفر از [[مردم]] جای او را پر خواهند کرد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۲۰ از سفینة البحار ماده بدل.</ref><ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۵۶-۵۹.</ref>.
 
==پرسش مستقیم==
{{پرسش وابسته}}
{{پرسش وابسته}}
* [[ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش)]]
* [[ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش)]]
{{پایان پرسش وابسته}}
{{پایان پرسش وابسته}}


== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان دسته‌بندی‌های یاران امام مهدی}}
{{پرسمان دسته‌بندی‌های یاران امام مهدی}}
== جستارهای وابسته ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
#[[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
#[[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
#[[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']].
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
# [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
# [[پرونده:152008.jpg|22px]] [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|'''حضرت مهدی فروغ تابان ولایت''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۵۶: خط ۴۵:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


{{امام مهدی}}
[[رده:مدخل]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۱

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اَبدال است. اَبدال از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اَبدال در معارف و سیره رضوی - اَبدال در معارف مهدویت - اَبدال در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبط

اَبدال به معنای جانشینان، عده‌ای از بندگان خالص خداوند هستند که زمین از وجود آنها خالی نمی‌شود و در میان اولیاء، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از یاران حضرت مهدی (ع) در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند. اینان دارای نیت‌های پاک و و سخاوتمند بوده و راهبان شب و شیران روز هستند.

معناشناسی

اَبدال" به معنای جانشینان است، ابدال، عده‌ای معدود از صلحا و نیکان و بندگان خالص خداوند هستند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گفته شده زمین از وجود آنها خالی نمی‌شود[۱]. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان اولیاء، دارای مرتبتی مخصوص بوده و تعدادی از یاران حضرت مهدی(ع) در عصر ظهور را تشکیل می‌‌دهند[۲].

مصادیق

در مورد اینکه واژۀ ابدال در مورد چه کسانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد اختلاف وجود دارد:

  1. مراد یاران امام عصر در شام هستند: براساس برخی از احادیث عده‌ای قائل شده‌اند ابدال یاران باوفای حضرت مهدی(ع) هستند که در شام و هنگام ظهور حضرت، خود را به مکه رسانده و با آن حضرت بیعت می‌کنند[۳] امام باقر(ع) فرمود: "سیصد و چند نفر به شمار اهل بدر با قائم بین رکن و مقام بیعت می‌کنند که در بین آنان نجبا از اهل مصر و ابدال از اهل شام و اخیار از اهل عراق هستند"[۴] و حضرت علی(ع) نیز در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی می‌فرمایند[۵].[۶]
  2. جانشینان انبیای الهی هستند: "خالد بن هیثم فارسی" گوید: به امام رضا(ع) عرض کردم: مردم گمان دارند که در روی زمین گروهی به نام ابدال وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمود: "راست گفتند. منظور از ابدال همان اوصیا و جانشینان هستند که خداوند پس از مرگ و رحلت هر پیامبری آنها را بدل و جانشین او قرار می‌دهد، تا اینکه به حضرت محمد(ص) آنها را خاتمه داد"[۷].[۸]

از دیگر روایات نیز به دست می‌آید منظور از ابدال، امامان معصوم(ع) هستند و نیز احتمال دارد، یاران خاص امامان(ع) باشند[۹]، لکن باید توجه داشت براساس برخی قرائن مراد از ابدال غیر از ائمه(ع) هستند، مانند اینکه در دعای ام داوود از امام صادق(ع) که در نیمه رجب خوانده می‌‌شود، ابدال غیر از امامان دانسته شده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّیَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِینَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ أَجْزَلِ کَرَامَاتِکَ»[۱۰] و یا اینکه در برخی روایات، گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزء ابدال شمرده خواهد شد[۱۱] و یا در پاسخ اینکه ابدال از کجا به این مرتبه رسیده‌اند؟ گفته شده: به وسیله جود و سخا و نصیحت و خیرخواهی مسلمانان[۱۲]، همه اینها دلالت دارد که ابدال، غیر از معصومان(ع) هستند[۱۳].

ویژگی‌های ابدال

از روایاتی که در مورد ابدال وارد شده است چندین نکته استفاده می‌‌شود:

  1. در صورت فوت یکی از ابدال فرد دیگری جایگزین او می‌‌شود. سبب نامگذاری"ابدال" نیز همین است که مانند بدل یکدیگر هستند و چون یکی از دنیا رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد[۱۴].[۱۵]
  2. خلق و خو و ویژگی‌های اخلاقی: در وصف ابدال آمده که آنان دارای نیت‌های پاک و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی مسلمانان بپردازند. آنان معدن و منشأ برکات و خیرات زمین‌اند[۱۶] درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان راهبان شب و شیران روز هستند. دل‏هایشان چون فولاد سخت است که میان رکن و مقام، با آخرین ذخیره الهی حضرت مهدی(ع) بیعت می‌‏کنند[۱۷].[۱۸]
  3. گروهی از بانوان جزء ابدال‌اند: در برخی روایات نیز، عده‌ای از زنان را جزو ابدال شمرده‌اند[۱۹].
  4. شمار ابدال: ابدال از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان مورد اختلاف است. در بعضی از احادیث، سی و در برخی چهل و در برخی دیگر شصت نفر ذکر شده است. امام باقر(ع) فرمودند: "صاحب الزمان(ع) را به ناچار غیبتی است و در آن غیبت، قدرت و قوت برای او لازم است که در آن زمان به وسیله سی نفر از همراهانش از وحشت و تنهایی بیرون می‌آید، که با تعداد ابدال کاملاً سازگار است"[۲۰] و یا گفته شده: ابدال قومی هستند که خداوند، زمین را به وجود آنها استوار دارد و آنها هفتاد نفرند. چهل تن آنها در شام و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آنها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید[۲۱].[۲۲]

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش)
    1. آیا می‌توان جزء ابدال بود؟ (پرسش)
    2. ابدال چه تعداد هستند؟ (پرسش)
    3. ابدال دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ (پرسش)
    4. ابدال در کجا زندگی می‌کنند؟ (پرسش)
  2. اخیار چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  3. اعاجم چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  4. رفقا چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  5. عصایب چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  6. نجباء چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  7. نقباء چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  8. اوتاد چه کسانی هستند؟ (پرسش)

منابع

  1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
  2. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
  3. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان
  4. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان
  5. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت

پانویس

  1. ↑ دهخدا، علی اکبر، لغت‏نامه، ابدال.
  2. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۵۶-۵۹.
  3. ↑ الامین، محسن، المجالس السنیه، جزء ۵، ص۶۹۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص۳۴۷ و ۳۳۴.
  4. ↑ «یُبَایِعُ الْقَائِمَ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَیِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِیهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْیَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ»؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰.
  5. ↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ماده عصب.
  6. ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۱۵.
  7. ↑ قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.
  8. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱، ص۱۵۱.
  9. ↑ قمی، عباس، سفینه البحار، ج ۱، ص۶۴.
  10. ↑ قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۲۶۴.
  11. ↑ دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار، ج۲، ص۸۴.
  12. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص۲۲۴.
  13. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱.
  14. ↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج ۵، ص۳۱۹
  15. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱.
  16. ↑ متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج ۱۲، ص۱۸۸.
  17. ↑ «صَدَقُوا الْأَبْدَالُ‏ هُمُ‏ الْأَوْصِیَاءُ جَعَلَهُمُ‏ اللَّهُ‏ فِی‏ الْأَرْضِ‏ بَدَلَ‏ الْأَنْبِیَاءِ إِذَا رَفَعَ‏ الْأَنْبِیَاءَ وَ خَتَمَ‏ بِمُحَمَّد‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، الاحتجاج، ج ۲، ص۴۳۷.
  18. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص۳۱-۳۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳.
  19. ↑ دیلمی، شیرویه بن شهردار بن شیرویه، فردوس الاخبار ج ۱، ص۱۱۹.
  20. ↑ «لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ لَا بُدَّ فِی عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّةٍ وَ مَا بِثَلَاثِینَ مِنْ وَحْشَةٍ»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص۱۵۳.
  21. ↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، مادة(بدل).
  22. ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۳؛ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص۱۵۱؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۵۶-۵۹.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=اَبدال_در_معارف_مهدویت&oldid=1319684»