اعلام قرآن (کتاب)

اعلام قرآن
زبان	فارسی
نویسنده	محمد خزائلی
موضوع	قرآن
مذهب	شیعه
ناشر	انتشارات امیرکبیر
محل نشر	تهران، ایران
سال نشر	۱۳۷۱ ش
تعداد صفحه	۸۰۵
شابک	۹۷۸-۹۶۴-۰۰-۰۵۹۴-۱‮‬
شماره ملی	‭م‌71-196 ‎ ‭م‌۷۱-۱۹۶

اعلام قرآن، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی اعلام مبهمه قرآنی و نام‌های موجود در قرآن می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر محمد خزائلی است و انتشارات امیرکبیر انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر از صد و چهار ماخذ قرآنی و اعلام مبهمه قرآنی تشکیل شده است. نویسنده در مقدمه کتاب بیان می‌‌کند که لفظ علم که در عنوان کتاب به صورت جمع و مضاعف بکار رفته در معنای وسیعتری استعمال شده است به قسمی که نام ملت‌ها و جماعت‌های خاص را هم شامل می‌‌شود. دکتر محمد خزائلی در ادامه بیان می‌‌کند که با رعایت این سعه معنی، صد و پانزده اسم علم در قرآن مجید موجود است اما شش لفظ آن عناوین مکرر آمده است. وی یادآور می‌‌شود که کتاب اعلام قرآن که از نظر خوانندگان می‌‌گذرد مشتمل بر صد و چهار گفتار است و در خلال گفتارها، از همه اشخاص و قبایل و اماکن و همچنین فرشتگان و از ملل و کتب و بت‌هایی که نامشان در قرآن مجید است مذکور است گفتگو شده و آخرین گفتار به اعلام مبهمه قرآنی اختصاص یافته است.

نویسنده بیان می‌‌کند که بی‌گمان، قرآن مجید که کلام الهی است برای هدایت مردم به صراط مستقیم نازل گردیده و در تنزیل عزیز باین معنی تصریح شده است، به موجب تصریحات قرآنی، قرآن برای هدایت بجانب رشد و و راهنمایی بطریق اقوم بر قلب محمد، پیغمبر الهام شده است: ﴿إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا * يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ﴾. دکتر محمد خزائلی می‌‌افزاید هر چه در این کتاب مبارک، از اصول عقاید و احکام و مواعظ آمده، یکسره برای راهبری مردم است. تنزیل عزیز می‌‌خواهد که همه مردم را به تفکر و تدبر وادارد، تا راز آفرینش را دریابند و به اسرار ترقی و انحطاط امم پی ببرند و موادی را که برای ساختمان کاخ سعادت دنیوی و اخروی لازم دارند به‌دست آورند، اما در عین حال، قرآن کتابی نیست که علوم جزئی را شامل باشد یا درصدد بیان تفصیلات تاریخ اقوام برآید و حتی احکام جزئیه را هم شامل نیست. دکتر خزائلی تاکید می‌‌کند که قرآن مجید، متکفل تبیین قوانین جزئی علوم نیست، اما افق وسیع علم را نشان می‌‌دهد و راه عروج به عالیترین درجات علمی را باز می‌‌نماید، چه راهنمایی به افق وسیع دانش بهتر از که به همه عالمیان ندا در داده است ﴿وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ﴾.

وی در پایان مقدمه خود محرک اصلی‌اش را در تهیه کتاب حاضر، خواندن کتاب ینابیع الاسلام تالیف یک نفر مسیحی متعصب معاند می‌‌داند. به گفته دکتر محمد خزائلی قرائت آن کتاب، برخلاف منظور نویسنده وی و هر خواننده دیگری را متوجه این مطلب می‌‌کند که قصص قرآنی در کتب گذشتگان و در امم سالفه، منشاهایی دارد و می‌‌توان به آن منابع دسترسی پیدا کرد و قصه‌هایی را که در تنزیل عزیز منعکس است، با منشأ و صورتهای تطوری داستان مقایسه نمود و حقانیت و حکمت قرآنی را ثابت و محرز دانست. همین انگیزه وی را که از زمان کودکی با قرآن، انس و الفت داشته و همیشه هم، هرچه داشته از دولت قرآن بوده است برآن می‌‌دارد که اثری تحقیقی راجع به اعلام قرآن مجید تهیه کند و همواره مترصد این فرصت بوده تا زمانیکه انتخاب پایان‌نامه دکتری ادبیات پیش می‌‌آید».

فهرست کتاب

• مقالۀ (۱): «آدم»
• مقالۀ (۲): «آزر»
• مقالۀ (۳): «ابراهیم»
• مقالۀ (۴): «ابلیس»
• مقالۀ (۵): «ابی لهب»
• مقالۀ (۶): «احقاف»
• مقالۀ (۷): «احمد»
• مقالۀ (۸): «ادریس»
• مقالۀ (۹): «ارم»
• مقالۀ (۱۰): «اسحاق»
• مقالۀ (۱۱): «اسرائیل»
• مقالۀ (۱۲): «اسلام»
• مقالۀ (۱۳): «اسماعیل»
• مقالۀ (۱۴): «اصحاب الاخدود»
• مقالۀ (۱۵): «اصحاب الاعراف»
• مقالۀ (۱۶): «اصحاب الایکه»
• مقالۀ (۱۷): «اصحاب الجنه»
• مقالۀ (۱۸): «اصحاب الرس»
• مقالۀ (۱۹): «اصحاب السبت»
• مقالۀ (۲۰): «اصحاب الفیل»
• مقالۀ (۲۱): «اصحاب القریه»
• مقالۀ (۲۲): «اصحاب الکهف»
• مقالۀ (۲۳): «الله»
• مقالۀ (۲۴): «الیاس»
• مقالۀ (۲۵): «الیسع»
• مقالۀ (۲۶): «انجیل»
• مقالۀ (۲۷): «ایوب»
• مقالۀ (۲۸): «بابل»
• مقالۀ (۲۹): «بدر»
• مقالۀ (۳۰): «بعل»
• مقالۀ (۳۱): «تبع»
• مقالۀ (۳۲): «تورات»
• مقالۀ (۳۳): «ثمود»
• مقالۀ (۳۴): «جالوت»
• مقالۀ (۳۵): «جبریل»
• مقالۀ (۳۶): «جودی»
• مقالۀ (۳۷): «جهنم»
• مقالۀ (۳۸): «حجر»
• مقالۀ (۳۹): «حنیف»
• مقالۀ (۴۰): «حنین»
• مقالۀ (۴۱): «داوود»
• مقالۀ (۴۲): «ذوالقرنین»
• مقالۀ (۴۳): «ذوالکفل»
• مقالۀ (۴۴): «رمضان و لیلة القدر»
• مقالۀ (۴۵): «روم»
• مقالۀ (۴۶): «زبور»
• مقالۀ (۴۷): «زکریا»
• مقالۀ (۴۸): «زید»
• مقالۀ (۴۹): «سامری»
• مقالۀ (۵۰): «سبا»
• مقالۀ (۵۱): «سلسبیل»
• مقالۀ (۵۲): «سلیمان»
• مقالۀ (۵۳): «سواع»
• مقالۀ (۵۴): «سینا»
• مقالۀ (۵۵): «شعری»
• مقالۀ (۵۶): «شعیب»
• مقالۀ (۵۷): «صابئین»
• مقالۀ (۵۸): «صالح»
• مقالۀ (۵۹): «صفا»
• مقالۀ (۶۰): «طاغوت»
• مقالۀ (۶۲): «طالوت»
• مقالۀ (۶۳): «عاد»
• مقالۀ (۶۴): «عدن»
• مقالۀ (۶۵): «عرب»
• مقالۀ (۶۶): «عزی»
• مقالۀ (۶۷): «عزیز»
• مقالۀ (۶۸): «عمران»
• مقالۀ (۶۹): «عیسی»
• مقالۀ (۷۰): «دجال»
• مقالۀ (۷۱): «فرعون»
• مقالۀ (۷۲): «قارون»
• مقالۀ (۷۳): «قرآن»
• مقالۀ (۷۴): «قریش»
• مقالۀ (۷۵): «کعبه»
• مقالۀ (۷۶): «لات»
• مقالۀ (۷۷): «لقمان»
• مقالۀ (۷۸): «مالک»
• مقالۀ (۷۹): «مجوس»
• مقالۀ (۸۰): «محمد»
• مقالۀ (۸۱): «مدین»
• مقالۀ (۸۲): «مریم»
• مقالۀ (۸۳): «مسجد اقصی»
• مقالۀ (۸۴): «مسجدالحرام»
• مقالۀ (۸۵): «مصر»
• مقالۀ (۸۶): «مکه»
• مقالۀ (۸۷): «ملک الموت»
• مقالۀ (۸۸): «منات»
• مقالۀ (۸۹): «موسی»
• مقالۀ (۹۰): «میکال»
• مقالۀ (۹۱): «نسر، ود، یعوق، یغوث»
• مقالۀ (۹۲): «نصاری»
• مقالۀ (۹۳): «نوح»
• مقالۀ (۹۴): «وادی الایمن»
• مقالۀ (۹۵): «هاروت و ماروت»
• مقالۀ (۹۶): «هارون»
• مقالۀ (۹۷): «هامان»
• مقالۀ (۹۸): «هود»
• مقالۀ (۹۹): «یاجوج و ماجوج»
• مقالۀ (۱۰۰): «یحیی»
• مقالۀ (۱۰۱): «یوسف»
• مقالۀ (۱۰۲): «یونس»
• مقالۀ (۱۰۳): «یهود»
• مقالۀ (۱۰۴): «مبهمات قرآن»

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد خزائلی

آقای دکتر محمد خزائلی (متولد ۱۲۹۲ش اراک، متوفی ۱۳۵۳ش تهران)، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران به اتمام رساند. نمایندگی مردم اراک در مجلس شورای ملی، تأسیس سازمان رفاه نابینایان و تأسیس انجمن هدایت و حمایت نابینایان ایران ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در آموزشگاه‌های خود در دیگر مراکز آموزش عالی نیز به تدریس ادبیات فارسی اشتغال داشت و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «اعلام قرآن»، «احکام قرآن»، «فلسفه اسلام»، «منطق و مختصری از فلسفه شرق»، «منطق عملی»، «مختصر روان‌شناسی»، «فرهنگ اصطلاحات روان‌شناسی و فلسفی» و «المنتخب فی أدب العرب» برخی از این آثار است.