ارقم بن ابی الارقم: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = ارقم بن ابی الارقم | مداخل مرتبط = [[ارقم بن ابی الارقم در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = ارقم بن ابی الارقم | مداخل مرتبط = [[ارقم بن ابی الارقم در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
نام او [[حبیب بن اسد بن عبدالله بن عمر بن مخزوم بن یقظة بن کعب]] است<ref>معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.</ref>. کنیه‌اش [[ابوعبدالله]]، اسم پدرش «عبد مناف»<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.</ref> و مادرش «امیمه»، دختر [[حارث بن حبالة بن عمیر بن غبشان]] از [[خزاعه]] بود<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.</ref>.
ارقم بن ابی الارقم از [[صحابه]] مشهور [[رسول خدا]]{{صل}}<ref>معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.</ref> و از [[نخستین مسلمانان]] است. نام او [[حبیب بن اسد بن عبدالله بن عمر بن مخزوم بن یقظة بن کعب]] است<ref>معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.</ref>. کنیه‌اش [[ابوعبدالله]]، اسم پدرش [[عبد مناف]]<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.</ref> و مادرش امیمه، دختر [[حارث بن حبالة بن عمیر بن غبشان]] از [[خزاعه]] بود<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.</ref>.


وی از [[صحابه]] مشهور [[رسول خدا]]{{صل}} <ref>معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.</ref> و از [[نخستین مسلمانان]] است. او دوازدهمین نفر و بر حسب بعضی از [[روایات]]، هفتمین نفر بود که [[اسلام]] آورد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۵، ص۲۷۹؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref>. و طبق بعضی [[روایات]]، او بعد از ده نفر [[اسلام]] آورد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷.</ref>.
ارقم، از اولین مهاجرانی بود که به سوی [[مدینه]] [[مهاجرت]] کردند. [[رسول خدا]]{{صل}} در سال اول میان او و [[زید بن سهل]]، معروف به [[ابوطلحه انصاری]] [[پیمان برادری]] بست<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.</ref> و او را در محله «بنوزریق» [[مسکن]] داد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۹۸.</ref>، سپس او را عامل گردآوری [[صدقات]] کرد<ref>کتانی، ج۱، ص۳۹۶.</ref>. هنگام [[اختلاف]] میان [[انصار]]، رسول خدا{{صل}} او را برای وساطت میان آنان می‌فرستاد<ref>کتانی، ج۱، ص۲۸۰.</ref>. او برخی نامه‌های رسول خدا{{صل}} را نیز نوشته است<ref>ابن سعد، ج۱، ص۲۰۵؛ احمدی میانجی، ج۱، ص۱۶۵.</ref>.
[[ارقم]]، از اولین مهاجرانی بود که به سوی [[مدینه]] [[مهاجرت]] کردند. او در [[جنگ بدر]] شرکت کرد<ref> الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref> و [[پیامبر اسلام]]{{صل}} از [[غنایم]] [[جنگی]] [[بدر]] علاوه بر سهمیه‌اش، شمشیری هم به وی بخشید<ref>اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹.</ref><ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶۷.</ref>.


==پنهان شدن [[پیامبر]] در [[خانه]] [[ارقم]]==
ارقم در جنگ‌های [[بدر]]، [[أحد]]، [[خندق]] و دیگر [[جنگ‌های رسول خدا]]{{صل}} شرکت داشت<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref>. در [[سریه]] [[ابوسلمه بن عبدالاسد]] به قطن، ۱۵۰ [[صحابی]] شرکت کردند که یکی از آنان ارقم بن ابی ارقم بود<ref>واقدی، ج۱، ص۳۴۱.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶۷؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>


==تاریخچه [[خانه]] [[ارقم]]==
== پنهان شدن [[پیامبر]] در [[خانه]] ارقم ==
بیشترین [[شهرت]] ارقم به خاطر [[خانه]] اوست؛ زمانی که هنوز [[مسلمانان]] نیرویی نگرفته بودند و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به مدت سه سال پنهانی [[مردم]] را به [[اسلام]] [[دعوت]] می‌کرد و در موقع [[نماز]] به دره‌های کوه [[پناه]] می‌بردند، [[خانه]] ارقم که در دامنه [[کوه صفا]] قرار داشت، محل تجمع [[مسلمانان]] بود و گفته‌اند که گروه بسیاری در همین [[خانه]] [[مسلمان]] شدند<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.</ref>. مدت رفت و شد [[پیامبر]] و یارانش را به [[خانه ارقم]]، به [[اختلاف]] از یک ماه تا چهار سال گفته‌اند. از خانه ارقم به خانه اسلام یاد شده است<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶۸؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>.


==[[ارقم]] و [[مسافرت]] به [[بیت المقدس]]==
== ارقم و [[مسافرت]] به [[بیت المقدس]] ==
وقتی که ارقم برای [[زیارت]] [[بیت المقدس]] آماده شد، برای خداحافظی و کسب اجازه [[خدمت]] [[پیامبر]] مشرف شد.


==[[عبدالله بن ارقم]]==
[[رسول اکرم]]{{صل}} از او پرسید: برای چه به این [[مسافرت]] می‌روی؟ قصد [[تجارت]] داری یا احتیاج دیگری باعث شده است؟ ارقم گفت: "پدر و مادرم به قربانت یا [[رسول الله]]! هیچ یک از اینها نیست، فقط برای [[خواندن نماز]] در [[مسجد الاقصی]] می‌روم".


==سرانجام [[ارقم]]==
[[پیامبر]]{{صل}} به او فرمود: "خواندن یک رکعت [[نماز]] در [[مسجد]] من بهتر از خواندن هزار رکعت [[نماز]] در سایر [[مساجد]] است، به جز [[مسجد الحرام]]". ارقم پس از شنیدن این سخن، از این [[سفر]] خودداری کرد<ref> اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۵۰.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷۰؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>
 
== [[فرزندان]] [[ارقم بن ابی الارقم]] ==
یک [[روایت]] درباره [[فرزندان]] ارقم چنین می‌گوید: ارقم صاحب دو [[فرزند]] پسر به نام‌های عبیدالله و [[عثمان]] بود که مادر هر دو، [[کنیز]] بودند و دو [[فرزند]] دختر به نام‌های [[امیه]] و [[صفیه]] داشت که مادر امیه [[هند]] دختر [[عبدالله]] از [[قبیله]] [[بنی‌اسد بن خزیمه]] بود و مادر صفیه هم [[کنیز]] بود.
 
[[روایت]] دیگری می‌گوید تعداد [[فرزندان]] ارقم به بیست و چند نفر می‌رسد که همه آنها [[فرزندان]] [[عثمان بن ارقم]] بودند و [[فرزندی]] از [[عبیدالله بن ارقم]] به جای نمانده است<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷۰؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>
 
== سرانجام ارقم ==
ارقم در سال ۵۳ [[هجری]] در سن هشتاد و سه سالگی و بنابر قولی در سال ۵۵ [[هجری]] از [[دنیا]] رفت و در [[بقیع]] مدفون گردید<ref>قاموس الرجال، شوشتری، ج۱، ص۷۱۳.</ref>.
 
با آنکه او [[وصیت]] کرده بود تا [[سعد بن ابی وقاص]] بر او [[نماز]] بگذارد، ولی [[مروان بن حکم]]، [[والی مدینه]] با توجه به نیآمدن سعد، قصد [[اقامه نماز]] بر پیکر او را داشت که با [[مخالفت]] [[عبیدالله بن ارقم]] و گروهی از [[بنی مخزوم]] روبه‌رو شد و سرانجام سعد از راه رسید و بر پیکر ارقم [[نماز]] گزارد و او در [[بقیع]] مدفون شد<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۲؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.</ref>.<ref>[[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۷۱؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۲۸.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[بنی‌مخزوم]] (قبیله)
* [[بنی‌مخزوم]] (قبیله)
{{پایان مدخل وابسته}}


== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[ارقم بن ابی الارقم (مقاله)|مقاله «ارقم بن ابی الارقم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']]
# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[عباس اشراقی|اشراقی، عباس]]، [[ارقم بن ابی الارقم (مقاله)|مقاله «ارقم بن ابی الارقم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']]
# [[پرونده:IM009658.jpg|22px]] [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|'''مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}



نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۳۴

مقدمه

ارقم بن ابی الارقم از صحابه مشهور رسول خدا(ص)[۱] و از نخستین مسلمانان است. نام او حبیب بن اسد بن عبدالله بن عمر بن مخزوم بن یقظة بن کعب است[۲]. کنیه‌اش ابوعبدالله، اسم پدرش عبد مناف[۳] و مادرش امیمه، دختر حارث بن حبالة بن عمیر بن غبشان از خزاعه بود[۴].

ارقم، از اولین مهاجرانی بود که به سوی مدینه مهاجرت کردند. رسول خدا(ص) در سال اول میان او و زید بن سهل، معروف به ابوطلحه انصاری پیمان برادری بست[۵] و او را در محله «بنوزریق» مسکن داد[۶]، سپس او را عامل گردآوری صدقات کرد[۷]. هنگام اختلاف میان انصار، رسول خدا(ص) او را برای وساطت میان آنان می‌فرستاد[۸]. او برخی نامه‌های رسول خدا(ص) را نیز نوشته است[۹].

ارقم در جنگ‌های بدر، أحد، خندق و دیگر جنگ‌های رسول خدا(ص) شرکت داشت[۱۰]. در سریه ابوسلمه بن عبدالاسد به قطن، ۱۵۰ صحابی شرکت کردند که یکی از آنان ارقم بن ابی ارقم بود[۱۱].[۱۲]

پنهان شدن پیامبر در خانه ارقم

بیشترین شهرت ارقم به خاطر خانه اوست؛ زمانی که هنوز مسلمانان نیرویی نگرفته بودند و پیامبر اکرم(ص) به مدت سه سال پنهانی مردم را به اسلام دعوت می‌کرد و در موقع نماز به دره‌های کوه پناه می‌بردند، خانه ارقم که در دامنه کوه صفا قرار داشت، محل تجمع مسلمانان بود و گفته‌اند که گروه بسیاری در همین خانه مسلمان شدند[۱۳]. مدت رفت و شد پیامبر و یارانش را به خانه ارقم، به اختلاف از یک ماه تا چهار سال گفته‌اند. از خانه ارقم به خانه اسلام یاد شده است[۱۴].

ارقم و مسافرت به بیت المقدس

وقتی که ارقم برای زیارت بیت المقدس آماده شد، برای خداحافظی و کسب اجازه خدمت پیامبر مشرف شد.

رسول اکرم(ص) از او پرسید: برای چه به این مسافرت می‌روی؟ قصد تجارت داری یا احتیاج دیگری باعث شده است؟ ارقم گفت: "پدر و مادرم به قربانت یا رسول الله! هیچ یک از اینها نیست، فقط برای خواندن نماز در مسجد الاقصی می‌روم".

پیامبر(ص) به او فرمود: "خواندن یک رکعت نماز در مسجد من بهتر از خواندن هزار رکعت نماز در سایر مساجد است، به جز مسجد الحرام". ارقم پس از شنیدن این سخن، از این سفر خودداری کرد[۱۵].[۱۶]

فرزندان ارقم بن ابی الارقم

یک روایت درباره فرزندان ارقم چنین می‌گوید: ارقم صاحب دو فرزند پسر به نام‌های عبیدالله و عثمان بود که مادر هر دو، کنیز بودند و دو فرزند دختر به نام‌های امیه و صفیه داشت که مادر امیه هند دختر عبدالله از قبیله بنی‌اسد بن خزیمه بود و مادر صفیه هم کنیز بود.

روایت دیگری می‌گوید تعداد فرزندان ارقم به بیست و چند نفر می‌رسد که همه آنها فرزندان عثمان بن ارقم بودند و فرزندی از عبیدالله بن ارقم به جای نمانده است[۱۷].[۱۸]

سرانجام ارقم

ارقم در سال ۵۳ هجری در سن هشتاد و سه سالگی و بنابر قولی در سال ۵۵ هجری از دنیا رفت و در بقیع مدفون گردید[۱۹].

با آنکه او وصیت کرده بود تا سعد بن ابی وقاص بر او نماز بگذارد، ولی مروان بن حکم، والی مدینه با توجه به نیآمدن سعد، قصد اقامه نماز بر پیکر او را داشت که با مخالفت عبیدالله بن ارقم و گروهی از بنی مخزوم روبه‌رو شد و سرانجام سعد از راه رسید و بر پیکر ارقم نماز گزارد و او در بقیع مدفون شد[۲۰].[۲۱]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. معجم رجال الحدیث، خویی، ج۳، ص۲۰.
  2. معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۴۹. دیگر منابع، اسم حبیب را ذکر نکرده‌اند، از جمله: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱.
  3. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ص۱۳۱؛ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۴.
  4. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶.
  5. ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.
  6. ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۹۸.
  7. کتانی، ج۱، ص۳۹۶.
  8. کتانی، ج۱، ص۲۸۰.
  9. ابن سعد، ج۱، ص۲۰۵؛ احمدی میانجی، ج۱، ص۱۶۵.
  10. الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۱۹۷؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.
  11. واقدی، ج۱، ص۳۴۱.
  12. اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶۷؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
  13. الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۱؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۵؛ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۸، ص۷۱.
  14. اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶۸؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
  15. اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۷۶؛ معجم الصحابه، ابن قانع، ج۲، ص۴۵۰.
  16. اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۰؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
  17. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۳.
  18. اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۰؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.
  19. قاموس الرجال، شوشتری، ج۱، ص۷۱۳.
  20. الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۳۲؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۱۸۵.
  21. اشراقی، عباس، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۷۱؛ محمدی، رمضان، مقاله «ارقم بن ابی ارقم مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۸.