مذهب: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{خرد}} {{نبوت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*کلمه "مذهب" به معنای روش، مسلک و طریقت است<ref>المصباح المنیز، ۲۵۵.</ref>. در اصطلاح [[دینی]]، تیره و شعبه‌ای از [[دین]] را مذهب گویند. از این رو، تیره‌های متعدد هر [[دین]] را "[[مذاهب]]" خوانند. گاه خود مذهب نیز تقسیم می‌پذیرد و [[پیروان]] آن مذهب، با نگاهداشت اصولی مشترک، تیره‌هایی را پدید می‌آورند که این را "انشعاب" گویند<ref>شیعه در اسلام، ۶۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، | *'''مَذهب:''' راه، روش، [[اعتقادات]] خاصی که گروه‌های مختلف یک [[دین]] دارند، مثلاً در میان [[پیروان اسلام]]، گروهی شیعه‌اند و گروهی [[سنی]]، که هر کدام یک مذهب به شمار می‌‌رود. | ||
*دانشی که وضعیت و حال و مقال و پیشینه [[مذاهب اسلامی]] را برمی‌رسد، "[[علم]] [[مذاهب]] و فِرَق [[اسلامی]]" نام دارد. این [[دانش]]، "[[فرقه]]" و "مذهب" را به یک معنا می‌داند و درباره مسائل [[اعتقادی]] و [[فکری]] فِرَق و [[مذاهب]]، بحث می‌کند<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ۱۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص | *[[اهل سنت]]، خود به مذهب‌ها و فرقه‌های مختلف تقسیم می‌شوند، همچنان که در [[شیعه]] هم [[مذاهب]] مختلف (مثل [[زیدی]]، واقفی، فَطَحی و...) وجود دارد. | ||
*[[اختلافات]] مذهبی گاهی بر سر [[مباحث اعتقادی]] است، مثل مذهب [[امامی]]، [[اشعری]]، معتزلی و گاهی در مسائل [[فقهی]] است، مثل [[جعفری]]، [[حنفی]]، [[حنبلی]] و... وقتی صحبت از "[[جنگ]] [[هفتاد و دو ملت]]" است، اشاره به [[اختلافات]] مذهبی میان فرقه‌های [[مسلمان]] است. این [[اختلاف]] مذهبی در [[آیین یهود]] و [[مسیحیت]] هم وجود دارد. | |||
*مذهب [[حق]] و صحیح، همان است که از [[اهل‌بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} سرچشمه می‌گیرد یعنی [[مذهب جعفری]] و [[اثنا عشری]]<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۲۰۴.</ref>. | |||
==واژه‌شناسی لغوی== | |||
*کلمه "مذهب" به معنای روش، مسلک و طریقت است<ref>المصباح المنیز، ۲۵۵.</ref>. | |||
*در اصطلاح [[دینی]]، تیره و شعبه‌ای از [[دین]] را مذهب گویند. از این رو، تیره‌های متعدد هر [[دین]] را "[[مذاهب]]" خوانند. گاه خود مذهب نیز تقسیم می‌پذیرد و [[پیروان]] آن مذهب، با نگاهداشت اصولی مشترک، تیره‌هایی را پدید می‌آورند که این را "انشعاب" گویند<ref>شیعه در اسلام، ۶۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۰۴.</ref>. | |||
*دانشی که وضعیت و حال و مقال و پیشینه [[مذاهب اسلامی]] را برمی‌رسد، "[[علم]] [[مذاهب]] و فِرَق [[اسلامی]]" نام دارد. این [[دانش]]، "[[فرقه]]" و "مذهب" را به یک معنا می‌داند و درباره مسائل [[اعتقادی]] و [[فکری]] فِرَق و [[مذاهب]]، بحث می‌کند<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ۱۰.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۵.</ref>. | |||
==[[علل]] پیدایی [[مذاهب اسلامی]]== | ==[[علل]] پیدایی [[مذاهب اسلامی]]== | ||
#[[اختلاف]] در موضوع [[خلافت]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}}؛ | #[[اختلاف]] در موضوع [[خلافت]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}}؛ | ||
| خط ۲۳: | خط ۳۱: | ||
==پیشینه [[تاریخی]]== | ==پیشینه [[تاریخی]]== | ||
*[[ظهور]] [[مذاهب کلامی]] و [[سیاسی]] [[اسلامی]] به قرن نخست هجری باز می‌گردد. در آغاز، گروه‌های [[سیاسی]] بودند که اندک اندک به فرقه‌های مذهبی مبدل گشتند. قدیم‌ترین این فرقه‌ها عبارت‌اند از: عثمانیه که خونخواهان [[عثمان]] بودند؛ [[شیعه]] که از [[حضرت]] [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} [[پیروی]] و هواخواهی می‌کردند؛ [[خوارج]]؛ [[مرجئه]]. سپس [[فرقه‌های کلامی]] پدید آمدند؛ مانند [[قدریه]]، [[معتزله]]، جبریه و [[اشاعره]]<ref>تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، ۳۷.</ref>. [[زمان ظهور]] [[مذاهب فقهی]] را باید در نیمه دوم قرن دوم و اوایل [[قرن سوم]] پی‌جست؛ زمانی که اواخر روزگار [[تابعین]] و آغاز روزگار [[نسل]] بعدی به شمار است. در این دوره، [[اختلافات]] فراوان [[فقهی]] رخ نمود و پیامد آن، [[مذاهب فقهی]] نمودار شدند و فقهای [[مکتب]] [[رأی]] و [[مکتب]] [[حدیث]] [[ظهور]] یافتند. این [[فقیهان]] به [[مرجعیت فقهی]] رسیدند و مسائل [[فقهی]] [[پیروان]] خویش را پاسخ می‌گفتند. تا قرن چهارم تنها چند مذهب [[فقهی]] بر جای ماند و دیگر [[مذاهب]] از میان رفتند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، | *[[ظهور]] [[مذاهب کلامی]] و [[سیاسی]] [[اسلامی]] به قرن نخست هجری باز می‌گردد. در آغاز، گروه‌های [[سیاسی]] بودند که اندک اندک به فرقه‌های مذهبی مبدل گشتند. قدیم‌ترین این فرقه‌ها عبارت‌اند از: عثمانیه که خونخواهان [[عثمان]] بودند؛ [[شیعه]] که از [[حضرت]] [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} [[پیروی]] و هواخواهی می‌کردند؛ [[خوارج]]؛ [[مرجئه]]. سپس [[فرقه‌های کلامی]] پدید آمدند؛ مانند [[قدریه]]، [[معتزله]]، جبریه و [[اشاعره]]<ref>تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، ۳۷.</ref>. | ||
*[[مذاهب]] بر جای مانده عبارت‌اند از: [[امامیه]]، حنفیه، مالکیه، شافعیه و حنبلیه<ref>همبستگی ادیان و مذاهب اسلامی، ۲۷۸- ۲۸۳.</ref>. مذهب [[شیعه امامیه]] در [[کلام]]، [[فقه]]، [[اخلاق]] و [[سیاست]] آموزه‌ها و احکامی ویژه دارد که از [[قرآن و عترت]] برخاسته‌اند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، | *[[زمان ظهور]] [[مذاهب فقهی]] را باید در نیمه دوم قرن دوم و اوایل [[قرن سوم]] پی‌جست؛ زمانی که اواخر روزگار [[تابعین]] و آغاز روزگار [[نسل]] بعدی به شمار است. در این دوره، [[اختلافات]] فراوان [[فقهی]] رخ نمود و پیامد آن، [[مذاهب فقهی]] نمودار شدند و فقهای [[مکتب]] [[رأی]] و [[مکتب]] [[حدیث]] [[ظهور]] یافتند. این [[فقیهان]] به [[مرجعیت فقهی]] رسیدند و مسائل [[فقهی]] [[پیروان]] خویش را پاسخ می‌گفتند. تا قرن چهارم تنها چند مذهب [[فقهی]] بر جای ماند و دیگر [[مذاهب]] از میان رفتند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۰۵.</ref>. | ||
*[[مذاهب]] بر جای مانده عبارت‌اند از: [[امامیه]]، حنفیه، مالکیه، شافعیه و حنبلیه<ref>همبستگی ادیان و مذاهب اسلامی، ۲۷۸- ۲۸۳.</ref>. مذهب [[شیعه امامیه]] در [[کلام]]، [[فقه]]، [[اخلاق]] و [[سیاست]] آموزه‌ها و احکامی ویژه دارد که از [[قرآن و عترت]] برخاسته‌اند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۰۵-۴۰۶.</ref>. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
نسخهٔ ۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۳۷
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مذهب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- مَذهب: راه، روش، اعتقادات خاصی که گروه‌های مختلف یک دین دارند، مثلاً در میان پیروان اسلام، گروهی شیعه‌اند و گروهی سنی، که هر کدام یک مذهب به شمار می‌‌رود.
- اهل سنت، خود به مذهب‌ها و فرقه‌های مختلف تقسیم می‌شوند، همچنان که در شیعه هم مذاهب مختلف (مثل زیدی، واقفی، فَطَحی و...) وجود دارد.
- اختلافات مذهبی گاهی بر سر مباحث اعتقادی است، مثل مذهب امامی، اشعری، معتزلی و گاهی در مسائل فقهی است، مثل جعفری، حنفی، حنبلی و... وقتی صحبت از "جنگ هفتاد و دو ملت" است، اشاره به اختلافات مذهبی میان فرقه‌های مسلمان است. این اختلاف مذهبی در آیین یهود و مسیحیت هم وجود دارد.
- مذهب حق و صحیح، همان است که از اهل‌بیت پیامبر(ص) سرچشمه می‌گیرد یعنی مذهب جعفری و اثنا عشری[۱].
واژه‌شناسی لغوی
- کلمه "مذهب" به معنای روش، مسلک و طریقت است[۲].
- در اصطلاح دینی، تیره و شعبه‌ای از دین را مذهب گویند. از این رو، تیره‌های متعدد هر دین را "مذاهب" خوانند. گاه خود مذهب نیز تقسیم می‌پذیرد و پیروان آن مذهب، با نگاهداشت اصولی مشترک، تیره‌هایی را پدید می‌آورند که این را "انشعاب" گویند[۳][۴].
- دانشی که وضعیت و حال و مقال و پیشینه مذاهب اسلامی را برمی‌رسد، "علم مذاهب و فِرَق اسلامی" نام دارد. این دانش، "فرقه" و "مذهب" را به یک معنا می‌داند و درباره مسائل اعتقادی و فکری فِرَق و مذاهب، بحث می‌کند[۵][۶].
علل پیدایی مذاهب اسلامی
- اختلاف در موضوع خلافت پیامبر اسلام (ص)؛
- تعصبات قبیله‌ای و خانوادگی؛
- برداشت‌های نادرست از حقایق و منابع دینی؛
- ممانعت برخی کسان و گروه‌ها از نشر و نقل و کتابت احادیث پیامبر (ص)؛
- تأثیر باورهای ادیان دیگر؛ همانند بدعت‌های دینی یهود، آموزه‌های سست مسیحیت و اساطیر مجوس؛
- آشنایی مسلمانان با فرهنگ و آداب ملل دیگر؛ همچون ایرانیان، رومیان و هندیان؛
- اجتهاد در برابر نص؛
- هوا و هوس و دنیاطلبی[۷][۸].
پیشینه تاریخی
- ظهور مذاهب کلامی و سیاسی اسلامی به قرن نخست هجری باز می‌گردد. در آغاز، گروه‌های سیاسی بودند که اندک اندک به فرقه‌های مذهبی مبدل گشتند. قدیم‌ترین این فرقه‌ها عبارت‌اند از: عثمانیه که خونخواهان عثمان بودند؛ شیعه که از حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) پیروی و هواخواهی می‌کردند؛ خوارج؛ مرجئه. سپس فرقه‌های کلامی پدید آمدند؛ مانند قدریه، معتزله، جبریه و اشاعره[۹].
- زمان ظهور مذاهب فقهی را باید در نیمه دوم قرن دوم و اوایل قرن سوم پی‌جست؛ زمانی که اواخر روزگار تابعین و آغاز روزگار نسل بعدی به شمار است. در این دوره، اختلافات فراوان فقهی رخ نمود و پیامد آن، مذاهب فقهی نمودار شدند و فقهای مکتب رأی و مکتب حدیث ظهور یافتند. این فقیهان به مرجعیت فقهی رسیدند و مسائل فقهی پیروان خویش را پاسخ می‌گفتند. تا قرن چهارم تنها چند مذهب فقهی بر جای ماند و دیگر مذاهب از میان رفتند[۱۰].
- مذاهب بر جای مانده عبارت‌اند از: امامیه، حنفیه، مالکیه، شافعیه و حنبلیه[۱۱]. مذهب شیعه امامیه در کلام، فقه، اخلاق و سیاست آموزه‌ها و احکامی ویژه دارد که از قرآن و عترت برخاسته‌اند[۱۲].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص:۲۰۴.
- ↑ المصباح المنیز، ۲۵۵.
- ↑ شیعه در اسلام، ۶۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۴۰۴.
- ↑ آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ۱۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص ۴۰۵.
- ↑ بحوث فی الملل و النحل، ۱/ ۵۰- ۴۷؛ تاریخ الجدل ۸۱- ۷۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 405.
- ↑ تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، ۳۷.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۴۰۵.
- ↑ همبستگی ادیان و مذاهب اسلامی، ۲۷۸- ۲۸۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۴۰۵-۴۰۶.