اجماع: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
'''اجماع''' در لغت، به معناى [[عزم]] و [[تصمیم]] یکپارچۀ گروهى بر سخنى یا عملى است و در اصطلاح فقهى، اتّفاق [[فقها]] و مجتهدین در یک مسأله که کاشف از قول و نظر [[معصوم]] است و یکى از ادّلۀ اربعه براى [[اثبات]] [[احکام]] شرعى است، در کنار [[قرآن]] و [[سنت]].<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۲.</ref> | '''اجماع''' در لغت، به معناى [[عزم]] و [[تصمیم]] یکپارچۀ گروهى بر سخنى یا عملى است و در اصطلاح فقهى، اتّفاق [[فقها]] و مجتهدین در یک مسأله که کاشف از قول و نظر [[معصوم]] است و یکى از ادّلۀ اربعه براى [[اثبات]] [[احکام]] شرعى است، در کنار [[قرآن]] و [[سنت]].[[اهل سنت]] براى اجماع، اعتبار ذاتى قائل‌اند، امّا [[شیعه]] آن را به لحاظ کشف از [[قول معصوم]]، [[حجت]] مى‌دانند. در [[داستان خلافت ابوبکر]]، چون معیارى [[قرآن|قرآنى]] و حدیثى براى آن نیافتند به اجماع متوسّل شدند و با ادّعاى اینکه [[پیامبر خاتم|پیامبر]] فرموده است: [[امت]] من بر [[خطا]] اجتماع نمى‌کنند توجیهى براى [[خلافت]] او دست وپا کردند، در حالى که آنچه در [[سقیفه]] پیش‌آمد، نه [[اجماع اهل مکه]] و [[اجماع اهل مدینه|مدینه]] بود، نه [[اجماع مهاجر و انصار]]، نه [[اجماع اصحاب پیامبر]] و نه حتّى [[اجماع حاضران در سقیفه]]، چون برخى از آنان مخالف بودند و هرگز [[بیعت]] نکردند. از جمله کسانى که [[بیعت]] نکردند عبارت بودند از: [[عباس بن عبد المطلب]]، [[فضل بن عباس]]، [[زبیر]]، [[خالد بن سعید]]، [[مقداد]]، [[سلمان]]، [[ابوذر]]، [[عمّار]]، [[براء بن عازب]]، [[ابىّ بن کعب]]، [[سعد بن عباده]] و گروهى از [[مهاجرین]] و [[انصار]].<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۲.</ref> | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*[[ | *[[اجماع]]: (ریشه آن جمع) [[عزم]]، هم‌فکری کردن، هم‌داستان شدن، هم‌رأی شدن و [[اتفاق نظر]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۱؛ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۱۰۸؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۰۰.</ref>. | ||
*{{متن قرآن|فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَشُرَكَاءَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً}}<ref>«بنابراین با شریک‌هایتان هم‌داستان شوید به گونه‌ای که کارتان بر شما پوشیده نباشد» سوره یونس، آیه ۷۱.</ref>. | |||
*[[اجماع]] از اصولی است که [[اهل سنت]] در [[انتخاب]] [[جانشین رسول الله]]{{صل}} و [[خلیفه مسلمین]] بر آن پای می‌فشارند؛ امّا در مورد ترکیب مُجمعین [[اختلاف]] نظر فراوانی وجود دارد. [[اهل حق]]، [[اهل حل و عقد]]، [[صحابی]] [[رسول خدا]]{{صل}} از [[مهاجران]] و [[انصار]] و همه [[مسلمانان]] در اقوال مختلف اهل [[اجماع]] خوانده شده‌اند<ref>فرهنگ‌نامه اصول فقه، ص۸۵.</ref>. علت این [[اختلاف]] نیز در طرق مختلف [[انتخاب خلیفه]] [[مسلمین]] پس از [[رسول الله]]{{صل}} در [[صدر اسلام]] بوده است. [[اجماع]] در [[فقه]] [[شیعه]] نیز در طول [[کتاب و سنت]] و [[عقل]] از منابع [[شرع]] محسوب می‌شود<ref>حامد ناجی، «اجماع»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۱۵۰.</ref>. | |||
*در [[فرهنگ]] [[سیاسی]] [[اجماع]] به توافق تقریبی همگانی اعضای یک گروه یا جمعیت درباره برخی قضایا یا موقعیت‌ها که مستلزم [[تصمیم]] مشترک است، اطلاق می‌شود<ref>علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۸۱.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۴۸-۴۹.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']] | * [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']] | ||
* [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۱۵ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۲۰
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اجماع (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
اجماع در لغت، به معناى عزم و تصمیم یکپارچۀ گروهى بر سخنى یا عملى است و در اصطلاح فقهى، اتّفاق فقها و مجتهدین در یک مسأله که کاشف از قول و نظر معصوم است و یکى از ادّلۀ اربعه براى اثبات احکام شرعى است، در کنار قرآن و سنت.اهل سنت براى اجماع، اعتبار ذاتى قائل‌اند، امّا شیعه آن را به لحاظ کشف از قول معصوم، حجت مى‌دانند. در داستان خلافت ابوبکر، چون معیارى قرآنى و حدیثى براى آن نیافتند به اجماع متوسّل شدند و با ادّعاى اینکه پیامبر فرموده است: امت من بر خطا اجتماع نمى‌کنند توجیهى براى خلافت او دست وپا کردند، در حالى که آنچه در سقیفه پیش‌آمد، نه اجماع اهل مکه و مدینه بود، نه اجماع مهاجر و انصار، نه اجماع اصحاب پیامبر و نه حتّى اجماع حاضران در سقیفه، چون برخى از آنان مخالف بودند و هرگز بیعت نکردند. از جمله کسانى که بیعت نکردند عبارت بودند از: عباس بن عبد المطلب، فضل بن عباس، زبیر، خالد بن سعید، مقداد، سلمان، ابوذر، عمّار، براء بن عازب، ابىّ بن کعب، سعد بن عباده و گروهى از مهاجرین و انصار.[۱]
مقدمه
- اجماع: (ریشه آن جمع) عزم، هم‌فکری کردن، هم‌داستان شدن، هم‌رأی شدن و اتفاق نظر[۲].
- ﴿فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَشُرَكَاءَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً﴾[۳].
- اجماع از اصولی است که اهل سنت در انتخاب جانشین رسول الله(ص) و خلیفه مسلمین بر آن پای می‌فشارند؛ امّا در مورد ترکیب مُجمعین اختلاف نظر فراوانی وجود دارد. اهل حق، اهل حل و عقد، صحابی رسول خدا(ص) از مهاجران و انصار و همه مسلمانان در اقوال مختلف اهل اجماع خوانده شده‌اند[۴]. علت این اختلاف نیز در طرق مختلف انتخاب خلیفه مسلمین پس از رسول الله(ص) در صدر اسلام بوده است. اجماع در فقه شیعه نیز در طول کتاب و سنت و عقل از منابع شرع محسوب می‌شود[۵].
- در فرهنگ سیاسی اجماع به توافق تقریبی همگانی اعضای یک گروه یا جمعیت درباره برخی قضایا یا موقعیت‌ها که مستلزم تصمیم مشترک است، اطلاق می‌شود[۶][۷].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۵۲.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۱؛ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۱۰۸؛ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۰۰.
- ↑ «بنابراین با شریک‌هایتان هم‌داستان شوید به گونه‌ای که کارتان بر شما پوشیده نباشد» سوره یونس، آیه ۷۱.
- ↑ فرهنگ‌نامه اصول فقه، ص۸۵.
- ↑ حامد ناجی، «اجماع»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۱۵۰.
- ↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۸۱.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۴۸-۴۹.