امام سجاد در معارف و سیره حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
==ولادت، نسب و حضور در کربلا==
پیشوای چهارم [[مسلمانان]]، [[حضرت سجاد]]، [[امام علی بن الحسین]]، [[زین العابدین]]{{ع}}، [[فرزند]] [[سید الشهدا]]{{ع}} که در [[حادثه کربلا]] حضور داشت و بعلّت [[بیماری]] در [[خیمه]] بستری بود و همراه با [[اهل بیت]]، پس از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} به اسیری رفت و با حالتی دشوار و غمبار، که [[غل و زنجیر]] به [[دست]] و گردن آن [[حضرت]] بسته بودند، به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] برده شد. در کاخ [[یزید]] هم [[خطبه]] بسیار مهمی ایراد کرد که چهره [[یزید]] افشا شد و [[مردم]] [[شام]] نسبت به ماهیّت [[حادثه کربلا]] [[آگاه]] شدند. [[امام سجاد]]{{ع}} در سال ۳۸ [[هجری]] در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد. در [[حادثه کربلا]] حدود ۲۴ سال داشت، پس از [[شهادت]] [[پدر]] نیز مدّت ۳۵ سال [[امامت]] کرد. مادرش [[شهربانو]] دختر یزدگرد بود. در [[حادثه کربلا]] آن [[حضرت]] [[ازدواج]] کرده و دارای [[فرزند]] بود و [[فرزند]] خردسالش [[امام باقر]]{{ع}} هم در [[کربلا]] بود<ref>اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۳۵.</ref>. نقش عمده آن [[حضرت]] در [[نهضت عاشورا]]، [[پیام]] رسانی [[خون شهیدان کربلا]] و [[حفظ]] دستاورد‌های آن [[انقلاب خونین]] و [[اهداف]] [[پدر]]، از تباه شدن و [[تحریف]] گشتن بود. این [[رسالت]]، در قالب ایراد خطبه‌ها توسّط آن [[حضرت]] و عمّه‌اش [[زینب]]{{س}} انجام گرفت.
[[امام سجاد]]{{ع}}، [[علی بن الحسین]]، [[زین العابدین]]{{ع}}، در سال ۳۸ [[هجری]] در [[مدینه]] و در [[روز جمعه]]، پنجم [[شعبان]]، به [[دنیا]] آمد. به دلیل اینکه او میان علیِ اکبر و علیِ اصغر قرار داشت، علیِ اوسط (وَسَطی) نیز نامیده شده است. مشهورترین کنیه‌های ایشان، [[ابو الحسن]]،و مشهورترین [[القاب]] ایشان، [[زین العابدین]]، [[سید العابدین]]<ref>در تذکرة الخواص آمده است: پیامبر{{صل}} او را «سید العابدین» نامید.</ref> و [[سجاد]] است.


[[سخنان امام سجاد]] در [[بارگاه یزید]]، چنان او را به [[خشم]] آورد که [[دستور]] کشتنش را داد، امّا [[حضرت زینب]]، [[جان]] خود را سپر [[بلا]] قرار داد و نگذاشت. در [[دفن]] اجساد شهدای [[اهل بیت]] در [[کربلا]]، به [[یاری]] [[طایفه بنی اسد]] آمد و پس از [[خاک‌سپاری]] پیکر [[سید الشهدا]]{{ع}} روی [[قبر]] آن [[حضرت]] نوشت: {{متن حدیث|هذا قَبْرُ الحُسَيْنِ بنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِب اَلَّذِي قَتَلُوهُ عَطْشاناً غَريباً}}<ref>حیاه الامام زین العابدین، ص۱۶۶.</ref>.
ایشان [[فرزند]] [[سید الشهدا]]{{ع}} و مادرش [[شهربانو]] دختر یزدگرد است که در [[حادثه کربلا]] حضور داشت و به علّت [[بیماری]] در [[خیمه]] بستری بود و همراه با [[اهل بیت]]، پس از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} به اسیری رفت و با حالتی دشوار و غم‌بار، که [[غل و زنجیر]] به [[دست]] و گردن آن حضرت بسته بودند، به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] برده شد. در کاخ [[یزید]] هم [[خطبه]] بسیار مهمی ایراد کرد که چهره [[یزید]] افشا شد و [[مردم]] [[شام]] نسبت به ماهیّت [[حادثه کربلا]] [[آگاه]] شدند.
 
در [[حادثه کربلا]] حدود ۲۴ سال داشت، پس از [[شهادت]] [[پدر]] نیز مدّت ۳۵ سال [[امامت]] کرد. ایشان، با [[فاطمه]]، [[ام عبدالله]] دختر [[امام حسن]]{{ع}}، [[ازدواج]] کرد و دارای سه فرزند به نام‌های [[حسین]]، [[محمد]] ([[امام باقر]]{{ع}}) و [[عبدالله]] شد. فرزند خردسال ایشان، [[امام باقر]]{{ع}} هم در [[کربلا]] بود<ref>اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۳۵.</ref>. نقش عمده آن حضرت در [[نهضت عاشورا]]، [[پیام]] رسانی [[خون شهیدان کربلا]] و [[حفظ]] دستاورد‌های آن [[انقلاب خونین]] و [[اهداف]] [[پدر]]، از تباه شدن و [[تحریف]] گشتن بود. این [[رسالت]]، در قالب ایراد خطبه‌ها توسّط آن [[حضرت]] و عمّه‌اش [[زینب]]{{س}} انجام گرفت.
 
سخنان [[امام سجاد]] {{ع}} در [[بارگاه یزید]]، چنان او را به [[خشم]] آورد که [[دستور]] کشتنش را داد، امّا [[حضرت زینب]] {{س}}، [[جان]] خود را سپر [[بلا]] قرار داد و نگذاشت. در [[دفن]] اجساد شهدای [[اهل بیت]] در [[کربلا]]، به [[یاری]] [[طایفه بنی اسد]] آمد و پس از [[خاک‌سپاری]] پیکر [[سید الشهدا]]{{ع}} روی [[قبر]] آن حضرت نوشت: {{متن حدیث|هذا قَبْرُ الحُسَيْنِ بنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِب اَلَّذِي قَتَلُوهُ عَطْشاناً غَريباً}}<ref>حیاه الامام زین العابدین، ص۱۶۶.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۳۲؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۴.</ref>
 
==امام پس از عاشورا==
پس از [[عاشورا]]، [[حضرت سجاد]]{{ع}} دوران بسیار سخت و [[خفقان]] باری را با خلفای [[اموی]] سپری کرد. [[ولید بن عبد الملک]] و [[هشام بن عبد الملک]]، از خلفای معاصر او بودند.
پس از [[عاشورا]]، [[حضرت سجاد]]{{ع}} دوران بسیار سخت و [[خفقان]] باری را با خلفای [[اموی]] سپری کرد. [[ولید بن عبد الملک]] و [[هشام بن عبد الملک]]، از خلفای معاصر او بودند.


داستان [[زیارت]] آن [[حضرت]] و بوسیدنش [[حجر الأسود]] را و شعر‌های بلند [[فرزدق]] در [[ستایش]] او ({{متن حدیث|هَذَا الَّذِي تَعْرِفُ الْبَطْحَاءُ وَطْأَتَهُ...}})معروف است. "[[صحیفه سجّادیه]]" مجموعه‌ای از دعا‌های آن [[حضرت]] است که اینک در [[دست]] ما بعنوان گنجینه‌ای از [[معارف دینی]] موجود است. آن [[حضرت]] در سال ۹۵ [[هجری]] با دسیسه [[ولید بن عبد الملک]] به [[شهادت]] رسید و در [[بقیع]]، مدفون شد. برای آشنایی با [[زندگی]]، [[شخصیّت]] و [[فضایل]] بیشمارش باید به کتاب‌های مستقلّ و مفصّلتر مراجعه کرد<ref>از جمله الإمام زین العابدین، عبدالرزاق المقرم؛ حیاة الامام زین العابدین، باقر شریف القرشی؛ سیرة الائمّه الاثنی عشر، هاشم معروف الحسنی؛ بحار الأنوار، ج۴۶؛ زندگانی زین العابدین، سید جعفر شهیدی و....</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۳۲.</ref>.
داستان [[زیارت]] آن حضرت و بوسیدنش [[حجر الأسود]] را و شعر‌های بلند [[فرزدق]] در [[ستایش]] او ({{متن حدیث|هَذَا الَّذِي تَعْرِفُ الْبَطْحَاءُ وَطْأَتَهُ...}})معروف است. "[[صحیفه سجّادیه]]" مجموعه‌ای از دعا‌های آن حضرت است که اینک در [[دست]] ما به عنوان گنجینه‌ای از [[معارف دینی]] موجود است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۳۲؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۴.</ref>.
 
==شهادت==
ایشان، در ۵۷ یا ۵۸ سالگی، در روز دوازدهم یا بیست و پنجم [[محرم]] سال ۹۴ یا ۹۵ [[هجری]] به وسیله [[ولید بن عبدالملک]]، [[مسموم]] شد و به شهادت رسید. [[امام]] زین العابدین{{ع}}، در [[قبرستان بقیع]]، در کنار [[قبر]] عمویش امام حسن{{ع}} به [[خاک]] سپرده شد<ref>برای مطالعه بیشتر ر.ک: الإمام زین العابدین، عبدالرزاق المقرم؛ حیاة الامام زین العابدین، باقر شریف القرشی؛ سیرة الائمّه الاثنی عشر، هاشم معروف الحسنی؛ بحار الأنوار، ج۴۶؛ زندگانی زین العابدین، سید جعفر شهیدی و... .</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۳۲؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۴.</ref>


==امام سجاد در گزیده دانشنامه امام حسین==
==چند [[روایت]] درباره [[امام سجاد]] {{ع}}==
دومین فرزند پسر [[امام حسین]]{{ع}} نیز [[علی]] نام داشت و به دلیل این که او میان علیِ اکبر و علیِ اصغر قرار داشت، علیِ اوسط (وَسَطی) نیز نامیده شده است. ایشان [[چهارمین امام]] از [[امامان دوازده‌گانه]] [[اهل بیت]]{{عم}} است که پس از [[شهادت]] پدرش به [[مقام امامت]]، نائل آمد و [[امامت]] در [[نسل]] او امتداد یافت. مشهورترین کنیه‌های ایشان، [[ابو الحسن]]، و مشهورترین [[القاب]] ایشان، [[زین العابدین]]، [[سید العابدین]]<ref>در تذکرة الخواص آمده است: پیامبر{{صل}} او را «سید العابدین» نامید.</ref> و [[سجاد]] است. [[مادر]] وی، [[شهربانو]] دختر [[یزدگرد]] است. قول مشهور، [[سال]] ولادت ایشان را [[سال ۳۸ هجری]] می‌داند که بر پایه آن در [[کربلا]]، ۲۳ ساله بوده است. [[روز]] ولادت ایشان، [[روز جمعه]]، پنجم [[شعبان]]، گزارش شده است. ایشان، با [[فاطمه]]، [[ام عبدالله]] دختر [[امام حسن]]{{ع}}، [[ازدواج]] کرد و دارای سه فرزند به نام‌های [[حسین]]، [[محمد]] ([[امام باقر]]{{ع}}) و [[عبدالله]] شد. ایشان، در ۵۷ یا ۵۸ سالگی، در روز دوازدهم یا بیست و پنجم [[محرم]] سال ۹۴ یا ۹۵ [[هجری]] به وسیله [[ولید بن عبدالملک]]، [[مسموم]] شد و به شهادت رسید. [[امام]] زین العابدین{{ع}}، در [[قبرستان بقیع]]، در کنار [[قبر]] عمویش امام حسن{{ع}} به [[خاک]] سپرده شد.
#در کتاب [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] به نقل از [[ابن عباس]]، از [[پیامبر خدا]]{{صل}} چنین آمده است: "چون [[روز قیامت]] می‌شود، ندا دهنده‌ای ندا می‌دهد: «کجاست [[زینت]] [[عابدان]]؟» و گویی فرزندم [[علی بن حسین بن علی بن ابی طالب]] را می‌نگرم که میان صف‌ها گام می‌نهد"<ref>{{متن حدیث|إِذَا كَانَ‏ يَوْمُ‏ الْقِيَامَةِ يُنَادِي‏ مُنَادٍ أَيْنَ زَيْنُ الْعَابِدِينَ فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى وَلَدِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ يَخْطُو بَيْنَ الصُّفُوفِ}}؛ علل الشرائع، ص۲۳۰، ح۱.</ref>.
#[[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] - به نقل از [[ابن عباس]]، از [[پیامبر خدا]]{{صل}}: چون [[روز قیامت]] می‌شود، ندا دهنده‌ای ندا می‌دهد: «کجاست [[زینت]] [[عابدان]]؟» و گویی فرزندم [[علی بن حسین بن علی بن ابی طالب]] را می‌نگرم که میان صف‌ها گام می‌نهد<ref>{{متن حدیث|إِذَا كَانَ‏ يَوْمُ‏ الْقِيَامَةِ يُنَادِي‏ مُنَادٍ أَيْنَ زَيْنُ الْعَابِدِينَ فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى وَلَدِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ يَخْطُو بَيْنَ الصُّفُوفِ}} (علل الشرائع، ص۲۳۰، ح۱).</ref>.
#همچنین در کتاب [[إثبات الوصیة (کتاب)|إثبات الوصیة]] آمده است: حسین{{ع}} با جهانْ شاه، ازدواج کرد و [[امیر مؤمنان]]{{ع}}، به حسین{{ع}} فرمود: «او را نگاه دار و به او [[نیکی]] کن، که بهترینِ ساکنان [[زمین]] پس از تو را برایت به [[دنیا]] می‌آورد» و او [[علی بن الحسین]]{{ع}} را به دنیا آورد<ref>{{متن حدیث|تَزَوَّجَ الحُسَينُ{{ع}} بِجَهانشاهَ، فَقالَ أميرُ المُؤمِنينَ{{ع}} لِلحُسَينِ{{ع}}: اِحتَفِظ بِها وَ أحسِن إلَيها، فَسَتَلِدُ لَكَ خَيرَ أهلِ الأَرضِ بَعدَكَ، فَوَلَدَت عَلِيَّ بنَ الحُسَينِ{{ع}}}}؛ إثبات الوصیة، ص۱۸۱.</ref>.
#[[إثبات الوصیة (کتاب)|إثبات الوصیة]]: حسین{{ع}} با جهانْ شاه، ازدواج کرد و [[امیر مؤمنان]]{{ع}}، به حسین{{ع}} فرمود: «او را نگاه دار و به او [[نیکی]] کن، که بهترینِ ساکنان [[زمین]] پس از تو را برایت به [[دنیا]] می‌آورد»، و او [[علی بن الحسین]]{{ع}} را به دنیا آورد<ref>{{متن حدیث|تَزَوَّجَ الحُسَينُ{{ع}} بِجَهانشاهَ، فَقالَ أميرُ المُؤمِنينَ{{ع}} لِلحُسَينِ{{ع}}: اِحتَفِظ بِها وَ أحسِن إلَيها، فَسَتَلِدُ لَكَ خَيرَ أهلِ الأَرضِ بَعدَكَ، فَوَلَدَت عَلِيَّ بنَ الحُسَينِ{{ع}}}} (إثبات الوصیة، ص۱۸۱).</ref>.
#در کتاب کافی به نقل از [[ابو بصیر]]، از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است: [[علی بن الحسین]]{{ع}}، در پنجاه و هفت سالگی، در سال نود و پنج [[هجری]] در گذشت. او سی و پنج سال پس از [[امام حسین]]{{ع}} [[زندگی]] کرد»<ref>{{متن حدیث|قُبِضَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ{{ع}} وَ هُوَ ابْنُ سَبْعٍ وَ خَمْسِينَ سَنَةً فِي عَامِ خَمْسٍ وَ تِسْعِينَ عَاشَ‏ بَعْدَ الْحُسَيْنِ‏{{ع}} خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ سَنَةً}}؛ الکافی، ج۱، ص۴۶۸، ح۶؛ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۱۵۲، ح۱۴.</ref>.
#[[الکافی]] - به نقل از [[ابو بصیر]]، از [[امام صادق]]{{ع}} -: [[علی بن الحسین]]{{ع}}، در پنجاه و هفت سالگی، در سال نود و پنج [[هجری]] در گذشت. او سی و پنج سال پس از [[امام حسین]]{{ع}} [[زندگی]] کرد»<ref>{{متن حدیث|قُبِضَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ{{ع}} وَ هُوَ ابْنُ سَبْعٍ وَ خَمْسِينَ سَنَةً فِي عَامِ خَمْسٍ وَ تِسْعِينَ عَاشَ‏ بَعْدَ الْحُسَيْنِ‏{{ع}} خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ سَنَةً}} (الکافی، ج۱، ص۴۶۸، ح۶؛ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۱۵۲، ح۱۴).</ref>.
#و نیز در کتاب [[الطبقات الکبری (کتاب)|الطبقات الکبری]] [[سفیان]] از [[جعفر بن محمد]] [صادق]{{ع}} نقل کرده است که «علی بن الحسین{{ع}}، در پنجاه و هشت سالگی در گذشت». [[محمد بن عمر]] می‌گوید: این اطلاع [[تاریخی]]، دلیل بر آن است که [[زین العابدین]]{{ع}}، در بیست و سه ـ چهار سالگی با پدرش [در [[کربلا]]] بوده است و بر اثر [[بیماری]] نجنگیده است، نه کمیِ سن، آن گونه که برخی گفته و او را بالغ هم ندانسته‌اند؛ زیرا چگونه می‌شود او در آن [[زمان]]، بالغ نشده باشد، در حالی که [[ابوجعفر محمد بن علی]] [[باقر]]{{ع}} برایش به [[دنیا]] آمده بود؟!<ref>{{متن حدیث|ماتَ عَلِيُّ بنُ حُسَينٍ{{ع}} وَ هُوَ ابنُ ثَمانٍ وَ خَمسينَ سَنَةً. قالَ مُحَمَّدُ بنُ عُمَرَ: فَهذا يَدُلُّكَ عَلى أنَّ عَلِيَّ بنَ حُسَينٍ{{ع}} كانَ مَعَ أبيهِ، وَ هُوَ ابنُ ثَلاثٍ أو أربَعٍ وَ عِشرينَ سَنَةً، وَ لَيسَ قَولُ مَن قالَ: إنَّهُ كانَ صَغيرا، وَ لَم يَكُن أنبَتَ بِشَيءٍ، وَ لكِنَّهُ كانَ يَومَئِذٍ مَريضا فَلَم يُقاتِل، وَ كَيفَ يَكونُ يَومَئِذٍ لَم يُنبِت، وَ قَد وُلِدَ لَهُ أبو جَعفَرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَلِيٍّ{{ع}}}}؛ الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۲۱؛ تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۴۱۵.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۴.</ref>
#[[الطبقات الکبری (کتاب)|الطبقات الکبری]]: [[سفیان]]، از [[جعفر بن محمد]] [صادق]{{ع}} نقل کرده است که: «علی بن الحسین{{ع}}، در پنجاه و هشت سالگی در گذشت». [[محمد بن عمر]] می‌گوید: این اطلاع [[تاریخی]]، دلیل بر آن است که [[زین العابدین]]{{ع}}، در بیست و سه - چهار سالگی با پدرش [در [[کربلا]]] بوده است و بر اثر [[بیماری]] نجنگیده است، نه کمیِ سن، آن گونه که برخی گفته و او را بالغ هم ندانسته‌اند؛ زیرا چگونه می‌شود او در آن [[زمان]]، بالغ نشده باشد، در حالی که [[ابوجعفر محمد بن علی]] [[باقر]]{{ع}} برایش به [[دنیا]] آمده بود؟!<ref>{{متن حدیث|ماتَ عَلِيُّ بنُ حُسَينٍ{{ع}} وَ هُوَ ابنُ ثَمانٍ وَ خَمسينَ سَنَةً. قالَ مُحَمَّدُ بنُ عُمَرَ: فَهذا يَدُلُّكَ عَلى أنَّ عَلِيَّ بنَ حُسَينٍ{{ع}} كانَ مَعَ أبيهِ، وَ هُوَ ابنُ ثَلاثٍ أو أربَعٍ وَ عِشرينَ سَنَةً، وَ لَيسَ قَولُ مَن قالَ: إنَّهُ كانَ صَغيرا، وَ لَم يَكُن أنبَتَ بِشَيءٍ، وَ لكِنَّهُ كانَ يَومَئِذٍ مَريضا فَلَم يُقاتِل، وَ كَيفَ يَكونُ يَومَئِذٍ لَم يُنبِت، وَ قَد وُلِدَ لَهُ أبو جَعفَرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَلِيٍّ{{ع}}}} (الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۲۱؛ تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۴۱۵).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۹۴.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۵۱

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام سجاد است. "امام سجاد" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام سجاد (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

ولادت، نسب و حضور در کربلا

امام سجاد(ع)، علی بن الحسین، زین العابدین(ع)، در سال ۳۸ هجری در مدینه و در روز جمعه، پنجم شعبان، به دنیا آمد. به دلیل اینکه او میان علیِ اکبر و علیِ اصغر قرار داشت، علیِ اوسط (وَسَطی) نیز نامیده شده است. مشهورترین کنیه‌های ایشان، ابو الحسن،و مشهورترین القاب ایشان، زین العابدین، سید العابدین[۱] و سجاد است.

ایشان فرزند سید الشهدا(ع) و مادرش شهربانو دختر یزدگرد است که در حادثه کربلا حضور داشت و به علّت بیماری در خیمه بستری بود و همراه با اهل بیت، پس از شهادت امام حسین(ع) به اسیری رفت و با حالتی دشوار و غم‌بار، که غل و زنجیر به دست و گردن آن حضرت بسته بودند، به کوفه و از آنجا به شام برده شد. در کاخ یزید هم خطبه بسیار مهمی ایراد کرد که چهره یزید افشا شد و مردم شام نسبت به ماهیّت حادثه کربلا آگاه شدند.

در حادثه کربلا حدود ۲۴ سال داشت، پس از شهادت پدر نیز مدّت ۳۵ سال امامت کرد. ایشان، با فاطمه، ام عبدالله دختر امام حسن(ع)، ازدواج کرد و دارای سه فرزند به نام‌های حسین، محمد (امام باقر(ع)) و عبدالله شد. فرزند خردسال ایشان، امام باقر(ع) هم در کربلا بود[۲]. نقش عمده آن حضرت در نهضت عاشورا، پیام رسانی خون شهیدان کربلا و حفظ دستاورد‌های آن انقلاب خونین و اهداف پدر، از تباه شدن و تحریف گشتن بود. این رسالت، در قالب ایراد خطبه‌ها توسّط آن حضرت و عمّه‌اش زینب(س) انجام گرفت.

سخنان امام سجاد (ع) در بارگاه یزید، چنان او را به خشم آورد که دستور کشتنش را داد، امّا حضرت زینب (س)، جان خود را سپر بلا قرار داد و نگذاشت. در دفن اجساد شهدای اهل بیت در کربلا، به یاری طایفه بنی اسد آمد و پس از خاک‌سپاری پیکر سید الشهدا(ع) روی قبر آن حضرت نوشت: «هذا قَبْرُ الحُسَيْنِ بنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِب اَلَّذِي قَتَلُوهُ عَطْشاناً غَريباً»[۳].[۴]

امام پس از عاشورا

پس از عاشورا، حضرت سجاد(ع) دوران بسیار سخت و خفقان باری را با خلفای اموی سپری کرد. ولید بن عبد الملک و هشام بن عبد الملک، از خلفای معاصر او بودند.

داستان زیارت آن حضرت و بوسیدنش حجر الأسود را و شعر‌های بلند فرزدق در ستایش او («هَذَا الَّذِي تَعْرِفُ الْبَطْحَاءُ وَطْأَتَهُ...»)معروف است. "صحیفه سجّادیه" مجموعه‌ای از دعا‌های آن حضرت است که اینک در دست ما به عنوان گنجینه‌ای از معارف دینی موجود است[۵].

شهادت

ایشان، در ۵۷ یا ۵۸ سالگی، در روز دوازدهم یا بیست و پنجم محرم سال ۹۴ یا ۹۵ هجری به وسیله ولید بن عبدالملک، مسموم شد و به شهادت رسید. امام زین العابدین(ع)، در قبرستان بقیع، در کنار قبر عمویش امام حسن(ع) به خاک سپرده شد[۶].[۷]

چند روایت درباره امام سجاد (ع)

  1. در کتاب علل الشرائع به نقل از ابن عباس، از پیامبر خدا(ص) چنین آمده است: "چون روز قیامت می‌شود، ندا دهنده‌ای ندا می‌دهد: «کجاست زینت عابدان؟» و گویی فرزندم علی بن حسین بن علی بن ابی طالب را می‌نگرم که میان صف‌ها گام می‌نهد"[۸].
  2. همچنین در کتاب إثبات الوصیة آمده است: حسین(ع) با جهانْ شاه، ازدواج کرد و امیر مؤمنان(ع)، به حسین(ع) فرمود: «او را نگاه دار و به او نیکی کن، که بهترینِ ساکنان زمین پس از تو را برایت به دنیا می‌آورد» و او علی بن الحسین(ع) را به دنیا آورد[۹].
  3. در کتاب کافی به نقل از ابو بصیر، از امام صادق(ع) آمده است: علی بن الحسین(ع)، در پنجاه و هفت سالگی، در سال نود و پنج هجری در گذشت. او سی و پنج سال پس از امام حسین(ع) زندگی کرد»[۱۰].
  4. و نیز در کتاب الطبقات الکبری سفیان از جعفر بن محمد [صادق](ع) نقل کرده است که «علی بن الحسین(ع)، در پنجاه و هشت سالگی در گذشت». محمد بن عمر می‌گوید: این اطلاع تاریخی، دلیل بر آن است که زین العابدین(ع)، در بیست و سه ـ چهار سالگی با پدرش [در کربلا] بوده است و بر اثر بیماری نجنگیده است، نه کمیِ سن، آن گونه که برخی گفته و او را بالغ هم ندانسته‌اند؛ زیرا چگونه می‌شود او در آن زمان، بالغ نشده باشد، در حالی که ابوجعفر محمد بن علی باقر(ع) برایش به دنیا آمده بود؟![۱۱].[۱۲]

جستارهای وابسته

منابع

  1. محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا
  2. ، محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین

پانویس

  1. ↑ در تذکرة الخواص آمده است: پیامبر(ص) او را «سید العابدین» نامید.
  2. ↑ اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۳۵.
  3. ↑ حیاه الامام زین العابدین، ص۱۶۶.
  4. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۲۳۲؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۴.
  5. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۲۳۲؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۴.
  6. ↑ برای مطالعه بیشتر ر.ک: الإمام زین العابدین، عبدالرزاق المقرم؛ حیاة الامام زین العابدین، باقر شریف القرشی؛ سیرة الائمّه الاثنی عشر، هاشم معروف الحسنی؛ بحار الأنوار، ج۴۶؛ زندگانی زین العابدین، سید جعفر شهیدی و... .
  7. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۲۳۲؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۴.
  8. ↑ «إِذَا كَانَ‏ يَوْمُ‏ الْقِيَامَةِ يُنَادِي‏ مُنَادٍ أَيْنَ زَيْنُ الْعَابِدِينَ فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى وَلَدِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ يَخْطُو بَيْنَ الصُّفُوفِ»؛ علل الشرائع، ص۲۳۰، ح۱.
  9. ↑ «تَزَوَّجَ الحُسَينُ(ع) بِجَهانشاهَ، فَقالَ أميرُ المُؤمِنينَ(ع) لِلحُسَينِ(ع): اِحتَفِظ بِها وَ أحسِن إلَيها، فَسَتَلِدُ لَكَ خَيرَ أهلِ الأَرضِ بَعدَكَ، فَوَلَدَت عَلِيَّ بنَ الحُسَينِ(ع)»؛ إثبات الوصیة، ص۱۸۱.
  10. ↑ «قُبِضَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ(ع) وَ هُوَ ابْنُ سَبْعٍ وَ خَمْسِينَ سَنَةً فِي عَامِ خَمْسٍ وَ تِسْعِينَ عَاشَ‏ بَعْدَ الْحُسَيْنِ‏(ع) خَمْساً وَ ثَلَاثِينَ سَنَةً»؛ الکافی، ج۱، ص۴۶۸، ح۶؛ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۱۵۲، ح۱۴.
  11. ↑ «ماتَ عَلِيُّ بنُ حُسَينٍ(ع) وَ هُوَ ابنُ ثَمانٍ وَ خَمسينَ سَنَةً. قالَ مُحَمَّدُ بنُ عُمَرَ: فَهذا يَدُلُّكَ عَلى أنَّ عَلِيَّ بنَ حُسَينٍ(ع) كانَ مَعَ أبيهِ، وَ هُوَ ابنُ ثَلاثٍ أو أربَعٍ وَ عِشرينَ سَنَةً، وَ لَيسَ قَولُ مَن قالَ: إنَّهُ كانَ صَغيرا، وَ لَم يَكُن أنبَتَ بِشَيءٍ، وَ لكِنَّهُ كانَ يَومَئِذٍ مَريضا فَلَم يُقاتِل، وَ كَيفَ يَكونُ يَومَئِذٍ لَم يُنبِت، وَ قَد وُلِدَ لَهُ أبو جَعفَرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَلِيٍّ(ع)»؛ الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۲۱؛ تاریخ دمشق، ج۴۱، ص۴۱۵.
  12. ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۹۴.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امام_سجاد_در_معارف_و_سیره_حسینی&oldid=522387»