ویژگی‌های مهم احادیث مهدویت چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
ویژگی‌های مهم احادیث مهدویت چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / مهدویت در اسلام / مهدویت در حدیث
تعداد پاسخ۲ پاسخ

ویژگی‌های مهم احادیث مهدویت را تبیین کنید. یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

عبدالمجید زهادت

حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است:

«برای احادیث مهدویت ویژگی‌های متعددی وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

۱. راویان احادیث مهدویت از صحابه: با بررسی کتاب‌های روایی مهدویت روشن می‌شود تعداد قابل توجهی از صحابه پیامبر (حدود شصت تن)، احادیث مربوط به امام مهدی (ع) را نقل کرده‌اند. در اینجا به ذکر اسامی برخی از صحابه –که روایات آنان در منابع اهل سنت نیز مطرح شده است- اکتفا می‌کنیم. فاطمة الزهرا (س)، امام علی (ع)، امام حسن مجتبی (ع)، امام حسین (ع)، معاذ بن جبل، قتادة بن نعمان، عمر بن خطاب، ابوذر غفاری، عباس بن عبدالمطلب، عبدالرحمن بن عوف، عثمان بن عفان، سلمان فارسی، طلحة بن عبدالله، حذیفة بن یمان، عمار بن یاسر، زید بن ثابت، تمیم داری، عبدالرحمن بن سمره، ابوایوب انصاری، عایشه، ابوهریره، ام سلمه، عبدالله بن عمر، عبدالله بن عمرو عاص، عبدالله بن عباس، زید بن أرقم، ابوسعید خدری، جابر بن سمره، جابر بن عبدالله انصاری، سهل بن سعد ساعدی، أنس بن مالک.

۲. تواتر احادیث امام مهدی (ع): از ویژگی‌ها و امتیازات بسیار مهم در یک موضوع روایی، تواتر احادیثی است که در مورد آن نقل شده است. متواتر بودن روایات آن موضوع، باعث می‌شود که به آن به صورت ویژه توجه شود و مطالب و محتوای آن، مورد قبول واقع شود. تواتر احادیث در موضوع مهدویت، امری مورد قبول و مسلم در نزد شیعه و اهل سنت است. در این قسمت به ذکر نام برخی از علما و دانشمندان عامّه که به این ویژگی اشاره کرده‌اند، می‌پردازیم[۱].

  1. محمد حسین آبری شافعی (م ۳۶۳ ق)؛ وی در کتاب مناقب الشافعی چنین می‌گوید: اخبار بشارت رسول خدا (ص) به آمدن [[[امام]] مهدی|مهدی]] (ع) به دلیل کثرت مخبران و راویان به حد تواتر رسیده است.[۲]
  1. قرطبی مالکی (م ۷۶۱ ق)؛[۳]
  2. ابن قیم (م ۷۵۱ ق)[۴]؛
  3. ابن حجر عسقلانی (م ۸۵۲ ق)؛
  4. سیوطی (م ۹۱۱ ق)[۵]؛
  5. ابن حجر هیتمی (م ۹۷۴)[۶]؛
  6. محمد رسول برزنجی (م ۱۱۰۳ ق)[۷]؛
  7. شیخ محمد بن علی صبان (م ۱۰۲۶ ق)[۸].

۳. صحت احادیث امام مهدی (ع): یکی دیگر از ویژگی‌های ارزشمند یک موضوع روایی، صحیح بودن روایاتی است که در مورد آن نقل شده است. صحّت احادیث مهدویت به صورت کلی (و نه همه روایات) مورد قبول شیعه و اهل تسنن است. در این بخش فقط نام برخی از بزرگان اهل سنت که در نوشتار خود به صحت این احادیث تصریح کرده‌اند بیان می‌شود.

  1. ترمذی در سنن (ج ۴، ص ۵۰۵، احادیث ۲۲۳۰، ۲۲۳۱، ۲۲۳۲، ۲۲۳۲)؛
  1. حافظ ابوجعفر عقیلی در الضعفا الکبیر (ج ۳، ص ۲۵۳، ح ۱۲۵۷)؛
  2. حاکم نیشابوری در المستدرک (ج ۴، احادیث، ۴۲۹، ۴۶۵، ۵۵۳ و ۵۵۸)؛
  3. بیهقی در الاعتقاد و الهدایة (ص ۱۲۷)؛
  4. امام بغوی در مصابیح السنة (ص ۴۴۸، ح ۴۱۹۹)؛
  5. ابن اثیر در النهایة (ج ۵، ص ۲۵۴)؛
  6. قرطبی مالکی در التذکرة (ص ۷۰۴)؛
  7. ناصر الدین البانی در حول المهدی (ص ۶۴۴)؛
  8. عبدالعلیم عبدالعظیم، البستوی در المهدی المنتظر فی ضوء الاحادیث و الآثار الصحیحه»[۹].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. نویسندگان کتاب «نگین آفرینش»؛
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:

«روایات مربوط به مهدویت، ویژگی‌هایی دارند که آشنایی با آنها می‌تواند مطالعه و تحقیق در این مجموعه را دقیق‌تر و آسان‌تر کند و راه معرفت به آن حضرت را هموارتر سازد. برخی از ویژگی‌های روایات مهدویت را به اختصار بیان می‌کنیم:

  1. تنوع و گوناگونی موضوع: زندگی امام مهدی (ع) با پدران بزرگوارش (ع) متفاوت است. شرایط ویژه‌ای در حیات آن حضرت وجود داشته و دارد که در سایر امامان نبوده است؛ مانند ولادت پنهانی، غیبت طولانی، وضعیت مردم در دوران غیبت، طول عمر حضرت، حکومت جهانی، عدالت، امنیت و.... این زوایای مختلف که همگی نیازمند توضیح و تفسیر هستند موجب شده که روایات معصومان دربارۀ مهدویت، بسیار متنوع و گوناگون باشند. در واقع معصومان (ع) کوشیده‌اند نیاز مردم به معرفت امام زمان را در حوزه‌های گوناگون تأمین کنند. کتاب منتخب الاثر موضوعات مربوط به امام عصر (ع) را مطرح، و برای هر یک، روایاتی را نقل کرده است.
  2. مهدویت در کلام همه معصومان (ع): یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مهدویت، این است که همه معصومان از وجود مبارک پیامبر اکرم (ص) تا شخص امام مهدی (ع) درباره این موضوع سخن گفته‌اند. کتاب معجم احادیث الامام المهدی روایات هر یک از معصومان را به طور جداگانه آورده است که در این میان پیامبر اکرم (ص) با ۵۶۰ روایت، بیشترین روایت را دارد.[۱۰] این گستردگی روایات از یک سو نشانه اهتمام پیشوایان ما به موضوع مهدویت و زنده نگهداشتن آن، و از سوی دیگر، نشانه علاقه مسلمین برای پرسش و پاسخ در این موضوع و لزوم معرفت عمیق و جزء به جزء به این حقیقت است.
  3. راویان احادیث مهدوی: در منابع شیعه و اهل سنت، مجموعه‌ای گسترده از روایات مهدوی موجود است. این روایات به وسیله حدود شصت نفر از اصحاب پیامبر (ص) نقل شده است که در کمتر موضوعی چنین بوده است. نکته مهم این است که در مجموعه راویان، شخصیت‌های بزرگ و بی‌نظیر از اهل بیت پیامبر (ص) و چهره‌های مشهور اصحاب وجود دارد. برخی از راویان عبارتند از: حضرت امام علی (ع)، حضرت فاطمه زهرا (س)، حضرت امام حسن (ع)، حضرت امام حسین (ع)، ابوذر غفاری، سلمان فارسی، عمار یاسر، جابر بن عبدالله انصاری و حتی کسانی مانند عمر بن خطاب، عثمان بن عفان و عایشه که در موضوع خلافت و امامت بعد از پیامبر (ص) موضعی متفاوت با اهل بیت (ع) داشتند»[۱۱].

پرسش‌های وابسته

  1. منابع مختلف حدیثی مهدویت کدامند؟ (پرسش)
  2. احادیث مربوط به مهدویت کدامند؟ (پرسش)
  3. چه کسانی از صحابه احادیث مهدویت را نقل کرده‌‏اند؟ (پرسش)
  4. آیا در مسایل مختلف مهدویت از شیعه و سنی روایت داریم؟ (پرسش)
  5. علت تفاوت احادیث اهل سنت و تشیع در مهدویت چیست؟ (پرسش)
  6. آیا احادیث مهدویت تنها از طرق شیعه بوده و در سند همه آنها شیعه وجود دارد؟ (پرسش)
  7. مبنای مؤلفان حدیثی مصادر مهدویت چه بوده است؟ (پرسش)
  8. ویژگی‌های مهم احادیث مهدویت چیست؟ (پرسش)
  9. دلایل اعتبار روایات احادیث مهدویت چیست؟ (پرسش)
  10. آیا کسی از علمای اهل سنت منکر احادیث مهدویت شده است؟ (پرسش)
  11. چرا بخاری و مسلم احادیث مهدویت ‏را در صحاح خود ذکر نکرده‏‌اند؟ (پرسش)
  12. آیا کسی از علمای اهل سنت ادعای تواتر در احادیث مهدویت کرده است؟ (پرسش)
  13. چه کسانی قائل به صحت احادیث مهدویت شده‏‌اند؟ (پرسش)
  14. آیا احادیث مهدویت متعارض است؟ (پرسش)
  15. تعداد امامان و امر امامت به ویژه مهدویت در روایات چگونه مطرح شده است؟ (پرسش)

پانویس

  1. ر.ک: ثامر هاشم حبیب عمیدی، در انتظار ققنوس، ترجمه مهدی علیزاده، ص ۷۶؛ و مهدی اکبرنژاد، بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت، ص ۶۲.
  2. به نقل از التذکرة، ج ۱، ص ۷۱.
  3. همان.
  4. المنار المنیف، ابن قیم، ص ۱۳۵.
  5. ابزار الوهم المکنون، غماری، ص ۴۳۶.
  6. الصواق المحرقه، فصل ۱، باب ۱۱، ص ۱۶۲.
  7. الاشاعة لأشراط الساعة، برزنجی، ص ۸۷.
  8. اسعاف الراغبین، صبان، ص ۱۴۵.
  9. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۵۸-۱۶۱.
  10. این مجموعه در هشت جلد توسط گروهی از محققان (علی کورانی، نجم الدین طبسی و...) تدوین شده است.
  11. بالادستان، محمد امین، حائری‌‎پور، محمد مهدی، یوسفیان، مهدی؛ نگین آفرینش، ج۱، ص ۸۶ - ۸۸.